Coi TV nhiều có gây ra TK?
Coi TV nhiều gây ra TK?
Cái gì gây ra Tự Kỷ và tại sao TK đang tăng mạnh là chuyện nhức nhối cho các nước phát triển. Vào năm 1970 tại Hoa Kỳ người ta nghĩ rằng khoảng 2500 bé thì có 1 bé bị, nhưng bây giờ thì khoảng 170 bé đã có 1 bé bị cho là TK. Việc gia tăng này có thể do việc khám phá bệnh tốt hơn, có thể do bệnh thực sự gia tăng... chưa ai quả quyết được.
Vậy cái gì gây ra TK? Nói gen thì cũng không đúng, vì các cặp sinh đôi thật (identical twin), khi 1 bé bị TK thì bé kia cũng chỉ có 70 tới 90 phần trăm bị TK.
Ông Michael nghiên cứu tại ĐH Cornell đặt câu hỏi mà các PH tại Việt Nam rất quan tâm: Phải chăng coi ti-vi quá nhiều là một lý do gây ra TK? Ông Michael cùng các nhà nghiên cứu khác bắt đầu lục lọi thống kê. Họ thấy rằng tại California và Pynnsylvania, cứ quận hạt nào mà dân chúng đặt dịch vụ tvi nhiều thì có số bé TK nhiều, và nơi nào đặt dịch vụ tv cao nhất, nơi đó cũng có nhiều bé TK nhất.
[Lời người dịch: causation và correlation là 2 việc khác nhau. Causation, tạm dịch quan hệ nhân quả, là khi một việc này gây ra một việc khác. Vd như đưa tay vào lửa thì nóng là causation. Correlation chỉ là sự tương quan. Vd con gà gáy buổi sáng thì mặt trời mọc, không có nghĩa là con gà “gây ra” mặt trời mọc]
Vậy có đúng là coi tv quá nhiều là 1 nguyên nhân gây ra TK? Tv là causation hay chỉ là correlation?
Michael Waldman, ĐH Cornell
Sean Nicholson, ĐH Cornel
Nordir Adilov, ĐH Purdue
ConCủaMẹ.com lược dịch
Nghiên cứu trên dữ liệu các trẻ sinh từ 1972 tới 1989. Giả thuyết đặt ra là có phải do coi tivi nhiều quá nên các bé đã bị TK. Nghiên cứu sơ khởi cho thấy ở các vùng trong tiểu bang California va Pennsylvania vào thập niên 70 và 80, nơi nào các gia đình đăng ký dịch vụ tv nhiều, nơi có con số trẻ bị TK cũng lên cao.
Cách đân 30 năm cứ khoảng 2500 bé thì có 1 bé bị TK, và vào năm 2006 thì khoảng 166 bé đã có 1 bé bị TK (người dịch: đây có thể đơn thuần do việc chuẩn bịnh tốt hơn, không đủ để quyết định một cách tuyệt đối là căn bệnh đang gia tăng). Mặc dù TK tăng như vậy, chúng ta không biết rõ cái gì gây ra TK. Rimland khởi xướng nói TK liên quan tới gen nhưng nhiều nhà khoa học nói là do môi trường. Trong nghiên cứu này chúng tôi chú trọng tới việc có phải coi tv nhiều lúc còn nhỏ là yếu tố quan trọng gây ra TK hay không (người dịch: chữ “coi tivi” ở đây được dùng cho cả coi truyền hình, coi phim ảnh, DVD trên màn hình, trong rạp hát, hay coi trên máy vi tính).
Trong quá trình nghiên cứu chúng tôi cũng thấy có liên quan (co-relation) tới việc trẻ ở trong nhà nhiều chứ không chỉ là coi tv. Xem xét số liệu thống kê ở 2 tiểu bang nói trên, chúng tôi thấy có liên quan tương ứng giữa việc coi tv nhiều và việc bệnh TK gia tăng. (người dịch: tác giả vẫn dùng chữ “liên quan/co-relation” chứ không dùng chữ nhân quả/causation. Có thể coi tv và TK liên quan là do trẻ TK ít giao tế, thích coi tv chứ chưa chắc là vì coi tivi gây ra TK).
Tại sao chúng tôi nghi ngờ tivi? Có 4 lý do:
(1) Lý do môi trường: Trong khi các nhà nghiên cứu khác tập trung vào vấn đề môi trường thiên nhiên, chúng tôi để ý tới môi trường sống. Con số tương quan ở California giữa việc coi tv nhiều lúc còn quá bé và gia tăng TK đã làm chúng tôi để ý tới tv.
(2) Lý do liên quan tới ADHD (Thiếu chú ý Hiếu động): Đã có các nghiên cứu khác nói tv có liên quan tới ADHD, nên chúng tôi tập trung vào tv.
(3) Hành vi của trẻ có nguy cơ TK cao: Có nghiên cứu cho thấy trẻ sơ sinh có nguy cơ TK cao thường khó dứt ra khỏi tv, cho nên các nhà nghiên cứu cho rằng vì thế các bé này “hút” rất nhiều từ tv so với các bé đồng tuổi, cho nên có nguy cơ nhiễm những phản ứng phụ không tốt từ tivi nhiều hơn.
(4) Lý do cuối liên quan tới nhóm người Amish tại Hoa Kỳ. Văn hoá của họ là sống giản dị không dùng điện, cho nên trẻ Amish không coi, hoặc coi tv rất ít. Và có thể vì vậy tỷ lệ trẻ TK trong nhóm người Amish thấp hơn tỷ lệ của cả nước (Hoa Kỳ).
Người dịch: chúng tôi bỏ phần tác giả chứng minh cách thâu lượm dữ kiện là chính xác, cách họ trình bày lý luận... vì toàn bài rất dài (68 trang). Chúng tôi xin đi thẳng vào kết luận của họ.
Chúng tôi mở đầu với giả định rằng coi tivi nhiều lúc nhỏ có liên quan tới việc gây ra TK. Mặc dù số liệu cho thấy có sự liên quan (co-relation), chúng tôi không đủ cơ sở để chứng minh rằng coi tv nhiều lúc nhỏ là nguyên nhân gây ra bệnh (causation). Có nhiều nhà nghiên cứu y khoa tin rằng coi tivi nhiều, nhất là khi trẻ chưa được 24 tháng, sẽ gây ra nhiều ảnh hưởng không tốt. Đây cũng là một vấn đề nên xem xét nếu chúng tôi muốn mở rộng, nghiên cứu thêm về sau này.
Đồ thị cho thấy Rối loạn TK gia tăng nhanh tại California, dựa trên năm sinh các trẻ từ 1970 tới 2000, thống kê năm 2005.
ConCủaMẹ.com