Cách dạy con biết chấp nhận lời phê bình

[My Lăng]

Để từng bước dạy cháu chấp nhận dần lời phê bình, tôi nghĩ nên cho cháu hiểu rỏ đúng-sai, hay-dỡ, thắng-thua, xấu đẹp... và thấy qua thực tế.
Với tôi thực hiện từng bước qua trò chơi (hiện tôi áp dụng tương đối thành công bước đầu, con tôi chậm hiểu biết hơn con chị)
Tôi cho cháu chơi trên các máy games (tại các siêu thị hay plaza, ko cho chơi games ở nhà). Lúc đầu khi kết thúc trò chơi , con tôi thường nói "thắng rồi" nhưng máy thì hiện dòng chữ "game over". Từ từ, tôi chỉ cho con thấy con xếp hạng mấy trong trò chơi vừa chơi (ko nên nói con thua), rồi thời gian tôi chỉ cho con biết con thắng thì phải xếp hạng nhất hoặc từng trò chơi thắng thì được chơi tiếp, thua thì phải bỏ thêm tiền vào để chơi.
Sau thời gian khoảng 3 tháng con đã rời khỏi máy game và tự nhận mình thua . Đây là một thành công bước đầu , Nếu chị biết rằng trước con tôi chưa từng bao giờ chịu nhận mình thua hoặc sai và lúc nào con cũng đúng .
Và Tùy tùy huống trong sinh hoạt ở nhà, mình trước mắt chỉ cho con làm cái này thì hay hơn , đẹp hơn,...(mà vẫn chưa chê dỡ , xấu,..), rồi dần dần dần hỏi con nếu con làm điều này khác điều kia thì hay hơn hay dỡ hơn, mình phân tích cho con hiểu và tùy tình huống mình để cho con tự nhận thấy hay mình chỉ ra cái hay,dỡ đó.
Tôi nghĩ rồi từng bước cháu sẽ chịu chấp nhận (nhưng khó hơn và lâu hơn các trẻ khác).
Việc chơi cờ cá ngựa , khi ngựa bị đá thì khó chấp nhận lắm với một trẻ nhạy cảm. Ngay cả con gái tôi(bình thường) vậy mà khi tôi cho đá con ngựa của con, con khóc và không thèm chơi nữa, bảo ba phải đi con khác hoặc ba đổ súc sắc lại . Chị cùng chơi với cháu và để cho cháu đá ngựa của mẹ nếu đúng luạt .Mẹ(ba) và con cùng đá ngựa lẫn nhau khi chơi , cũng như trên khi cháu thấy cháu cũng đá được , dần dần cháu sẽ chịu phép .
Việc cháu làm lớp trưởng, đó là cơ hội tuyệt vời cho cháu trưởng thành ( tối về nhà trước khi ngũ , mẹ-con cùng phân tích những tình huống xảy ra trên trường , chỉ con con thấy có thể làm như vầy thì hay hơn (nhưng đừng quyết định thay con nhưng cũng đừng để sai làm nối tiếp sai lầm thì dễ nản chí.
Con chị quá tuyệt vời ,thời gian sẽ là liều thuốc tốt hơn cho cháu !

[khueanh]

Dear chị Tường Anh,
Tôi xin ghi nhận những ý kiến đóng góp của chị, sẽ thử cách khác thêm. Tôi cũng công nhận là cháu không thích lấy cháu làm ví dụ, nhất là ví dụ xấu. Mỗi lần tôi giảng giải cho cháu một hành vi nào đó, nếu đó là hành vi xấu cho đưa cháu làm ví dụ thì cháu không thích nghe nữa. Sau này tôi rút kinh nghiệm, lấy bạn A,B … nào đó ra làm ví dụ thì không có chuyện gì xảy ra. Cháu cũng có bạn trong lớp, tuy không thật thân. Tôi có để ý một bạn, tính tình hiền lành, chưa bao giờ chọc ghẹo cháu và cũng thích cháu, cháu cũng thích bạn. Nhưng bạn đó lại quá hiền để có thể bảo vệ cháu.
Ở Việt Nam mình nói chung khó đổi cô giáo. Tuy nhiên việc đổi cô có nghĩa là đổi lớp. Mà đổi lớp có khi gây hậu quả nghiêm trọng hơn vì cháu phái tập làm quen với bạn mới, lại phải có những căng thẳng mới. Tôi đang lo sang năm cháu vào lớp 6, vào cấp 2 sẽ chuyển trường khác, thêm nữa lại vào tuổi dậy thì, không biết mọi chuyện sẽ như thế nào.
Khuê Anh

[khueanh]

Gửi anh My Lăng,
Rất cám ơn những ý kiến đóng góp của anh. Tôi sẽ tập thêm cho cháu xem sao. Về chơi vi tính, bé nhà tôi cũng hiểu thắng – thua, cháu thường chơi với em gái, có lúc thắng, có lúc cũng bị game over nhưng cháu lại không bực mình. Có lẽ vì đó là máy tính chăng?. Tôi đã thấy cháu chơi những trò chơi tương tác với các anh chi em họ trên máy Wii, cháu cũng thua nhưng không sao, mà chỉ nổi giận khi mọi người xúm vào chọc quê cháu. Cháu chỉ không chịu chấp nhận mình thua khi chơi với bạn hoặc anh chị em họ khi chơi các trò khác mà thôi. Điều tối kỵ là bảo cháu “không bằng bạn này, không bằng em kia”. Thậm chí khi tôi khen em cháu vì một chuyện nào đó trước mặt cháu, cháu cũng xụ mặt, ý bảo “ mẹ khen em nghĩa là chê con chứ gì!”. Phải khuyên bảo và giải thích mãi, đến nay cháu mới đỡ vụ này.
Khuê Anh

[lemongbao]

Điều tối kỵ là bảo cháu “không bằng bạn này, không bằng em kia”. Thậm chí khi tôi khen em cháu vì một chuyện nào đó trước mặt cháu, cháu cũng xụ mặt, ý bảo “ mẹ khen em nghĩa là chê con chứ gì!”. Phải khuyên bảo và giải thích mãi, đến nay cháu mới đỡ vụ này.
Khuê Anh

Thưa chị điều này cũng không nên cả đối với một cháu tâm lý bình thường, biết chấp nhạn thua bạn khác. Nhưng không đồng ý hoặc tỏ ra buồn khi so sánh con không bằng bạn khác, dễ làm các cháu tự ái. Cả bản thân người lớn chúng ta cũng thế, chúng ta chấp nhận không bằng đồng nghiệp mình, chịu học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp vẫn cảm thấy buồn khi ai đó chê bạn làm công tác này không bằng cô B, xấu hơn cô A,..
Chúc cháu nhiều tiến bộ. CẢ nhà cùng vui.
lemongbao

[khueanh]

Tất nhiên là tất cả chúng ta không ai muốn bị chê, nhưng chúng ta đều biết kiềm chế để không bộc lộ thái độ buồn hay bực bội của mình. Còn cháu thì không được như vậy, cháu phản ứng rất dữ, biểu hiện rõ sự khó chịu của mình. Đây chính là điều mà tôi muốn dạy cháu, vì trẻ con thì được, mai mốt ra đời đi làm mà như vậy thì làm sao đây?

[phi]

Tất nhiên là tất cả chúng ta không ai muốn bị chê, nhưng chúng ta đều biết kiềm chế để không bộc lộ thái độ buồn hay bực bội của mình. Còn cháu thì không được như vậy, cháu phản ứng rất dữ, biểu hiện rõ sự khó chịu của mình. Đây chính là điều mà tôi muốn dạy cháu, vì trẻ con thì được, mai mốt ra đời đi làm mà như vậy thì làm sao đây?

Chào chị,

Anh My Lăng, anh Bảo, chị TA và nhiều phụ huynh đã góp ý, và hẳn chúng ta đã thấy việc dạy con là nghệ thuật chứ không phải khoa học, và triết lý sống của cha/mẹ ảnh hưởng đến con cái thế nào.

Trong chuyện này không có đúng sai, nên tôi xin phép nói ra ý nghĩ của mình. Tôi cho rằng có 2 vấn đề đang được thảo luận ở đây.

(1) bản tính cạnh tranh:
Bé phản ứng dữ dội chứng tỏ bản tính cạnh tranh của bé cao. Bé muốn luôn là người chiến thắng. Tôi nghĩ đây là 1 bản tính tốt. Nếu là con tôi, tôi sẽ hướng dẫn bé "biến căm thù thành sức mạnh", tức là thay vì khóc lóc, hãy tìm hiểu tại sao mình thua, và lần sau chơi tốt hơn. Tôi sẽ không dạy bé phải kiềm chế, mà thay thế nó bằng thái độ tích cực hơn. Trong buổi hội thảo lần trước có phụ huynh hỏi: "con tôi thích ... vậy làm sao cấm bé". Chị TA trả lời là thay vì cấm, tại sao không cho bé làm vào những lúc cho phép, và dùng cái đó làm "mồi" cho bé học, hợp tác tốt hơn.

(2) tính thể thao (sportmanship):
Nếu là con tôi, tôi sẽ dạy cho bé biết 1 cuộc chơi vui không phải chỉ vì mình chiến thắng, mà ở cả cái quá trình đấu cờ, và thua dưới tay 1 đấu thủ giỏi, và mình học hỏi được từ cái thua của mình. Thắng bại trong ván cờ là destination, mà hẳn chị đã nghe qua câu "life is a journey -- not a destination".

Tất nhiên dạy được bé những điều trên không dễ dàng, và cũng tùy vào tuổi bé cùng quan niệm sống của chị. Chị muốn bé trở thành người thế nào. Có người muốn con mình bách chiến bách thắng, có người không muốn con mình "đi đâu loanh quanh cho đời mỏi mệt", và có người muốn 1 giải pháp cân bằng. Và ngay cả trong giải pháp cân bằng tôi thấy có 2 loại: (a) cân bằng giữa cái mình muốn và cái mình có thể trong suốt cuộc đời và (b) sống cạnh tranh lúc còn trẻ, và rút về sống bảo thủ lúc già.

Rất mong nghe được ý kiến của chị, và cho mọi người biết chị theo đuổI vấn đề này thế nào.

Phi

[Nguyen,Anh]

Chị Khuê Anh ơi, có vẻ như topic này hot đấy. Thực ra, không phải lúc nào cũng tìm ra các phụ huynh mà con có cùng khó khăn để bàn thảo, trao đổi, rồi... xúi giục nhau (một em bệnh nhân của tôi mách với tôi thế đấy: mẹ con hay nói chuyện với bác mẹ của bạn xxx, và hai bên xúi giục nhau chống lại tụi con).

Anh Bảo, anh My Lăng, chị Khuê Anh, chị khoavn... còn nhiều nữa. Các anh chị trao đổi nhiều lên nhé.

[lemongbao]

Tất nhiên là tất cả chúng ta không ai muốn bị chê, nhưng chúng ta đều biết kiềm chế để không bộc lộ thái độ buồn hay bực bội của mình. Còn cháu thì không được như vậy, cháu phản ứng rất dữ, biểu hiện rõ sự khó chịu của mình. Đây chính là điều mà tôi muốn dạy cháu, vì trẻ con thì được, mai mốt ra đời đi làm mà như vậy thì làm sao đây?

Dạy con gái điều này cũng hay, vì mai mốt con phải thích ứng với môi trường muôn màu của XH. Nhưng liệu điều này có quá sớm không?
Đôi khi chê cũng là một biện pháp kích tướng hay, làm con trẻ tự ái phấn đấu vươn lên. Nhưng đôi khi cũng có tác dụng ngược làm trẻ con nhục chí, mặc cảm xấu hỗ và có cảm giác bị tổng thương. Trước đây cạnh nhà tôi có một ông thầy giáo chê con gái mình dở hơn bạn X vì con của vị này thi học sinh giỏi rớt còn bạn học cùng lớp chơi chung với cô gái này thì thi đậu. Thế là ông không hết lời ca tụng con gái người ta và chê con gái mình không bằng. Cô gái thấy buồn lắm và vừa khóc vừa nói con có những điểm mạnh riêng của con, con không muốn ba so sánh với bạn ấy ở mặc này vừa nói vừa bỏ chạy. Cũng mai không có chuyện gì đáng tiếc xẩy ra.
Riêng tôi không bao giờ so sánh con gái tôi (đã học lớp 8, phát triển bình thường) với các bạn khác của cháu, không bao giờ chê con. Vì tôi không muốn gây áp lực cho con. Tôi chỉ yêu cầu con tôi hãy cố gắng chiến thắng chính mình, con hôm nay phải hơn chính con hôm qua, sự thiếu sót ngày hôm nay cố gắng không lặp lại ở những lần sau và đương nhiên phải biết chấp nhận thua người khác nếu thực chất người ta hơn mình.
Tôi đã rất hối hận vì đã có một vài lần tôi chê con gái mình ngu, học không bắng bé X , tôi quan sát thấy con buồn lắm, không dám nói nhưng nước mắt thì tuông dài trên má, tôi biết rõ một điều: tôi đã vô tâm tổn thương con gái mình, từ đó về sau tôi không cho phép mình nói thế.
Trên đây chỉ là những ý kiến chủ quan của cá nhân tôi mong các anh chị, góp ý thêm. Vì có đôi khi tôi tranh luận không bằng con gái mình.
lemongbao

[khueanh]

Kính gửi các anh chị,
Thành thực mà nói, tôi không có mong muốn gì cao siêu cả. Chỉ mong cháu có thể hành xử như một người “bình thường”, và sống một cuộc sống mà cháu mong muốn. Tôi chẳng muốn ép uổng một điều gì cả. Trong chuyện học tập, cái tôi muốn cháu là có tinh thần học tốt, không được lười biếng, chứ kết quả học tập không quan trọng bằng. Hơn nữa lúc nhỏ khi biết cháu như vậy, tôi đã lo không biết cháu đi học có được không. Nên tôi đã cho cháu học trường tư thay vì trường công. Và giờ tôi thấy mình đã làm đúng, con tôi được chăm sóc tốt hơn và kết quả học tập của cháu hơn cả mong đợi. Như vậy còn mong gì nữa. Tôi chưa bao giờ chê cháu học dở cả (tôi kỵ nhất là mắng chữ “ngu”, vì bản thân mình rất ghét bị gọi như thế). Nhưng tôi thường phê bình cháu vì học hành không nghiêm túc ở nhà, chẳng hạn đang làm bài mà em có chuyện gì hay kể là lập tức bỏ hết, chạy lại chỗ em chơi;hoặc quên mang sách về để làm bài tập ở nhà… Tác phong của cháu cũng vậy, chậm chạp và luộm thuộm, tôi phải cố gắng nhắc nhở suốt. Những lúc bực mình quá, chẳng hạn chơi đồ chơi xong cháu không chịu dọn dẹp, cứ phải đợi mẹ nhắc, tôi mới so sánh cháu không bằng anh A hay chi B là luôn dọn dẹp nhà sạch sẽ…. Và lúc đó là “có chuyện” liền, đang bực mình nhưng tôi phải tìm cách “sửa sai” ngay, là không phải mẹ chê con mà muốn con cũng như anh A và chị B vậy… Đối với cháu, chê là cho rằng cháu là kẻ vô dụng, không làm được gì và cháu cảm thấy rất xấu hổ (cháu đã bảo tôi thế), nên không thể đưa ra như một biện pháp khích tướng được. Nhưng mẹ thì hiểu vậy nhưng các bạn thì đâu được như thế, nên mình mới mệt mỏi. Có con như vậy, mới hiều được chữ “bình thường” quý đến thế nào, còn mong gì là giỏi hay hơn người?
Khuê Anh

[lemongbao]

Chào chị Khueanh
Rất cám ơn về những trao đổi của chị vừa rồi, nó giúp tôi hiểu được phần nào khó khăn mà tôi sấp phải trải qua với con trai của mình. Hiện nay đôi khi cháu trai nhà tôi chỉ mới sửa câu nói sai thành câu nói đúng là đã bị cháu nạt ngay. Tuy nhiên con trai tôi chưa hiểu thế nào là hơn hay thua, chưa hiểu thế nào là thắng bại, còn vô tư lắm. Chỉ là bực mình vì trong đầu cháu đang nghỉ cái này, vừa nói ra thì bị ba sửa thành cái khác nên bực mình.
Chị Khueanh nay toi có cảm giác cháu nha chị giống như một trẻ bình thường hơn là một cháu Aspenger, như chị Tường ANh nói cháu có chút vấn đề về giao tế. Nên tôi nghĩ cháu sẽ học được những gì mà mẹ muốn.
lemongbao