Cách dạy con biết chấp nhận lời phê bình

[khueanh]

Kính gửi chị Tường Anh,
Tôi là thành viên mới của mạng. Sau khi tham khảo các bài viết trên mạng và trong các sách liên quan, tôi nghĩ con gái tôi bị hội chứng Asperger. Nói chung trong sinh hoạt cháu gần như bình thường. Cháu 10 tuổi, đang học lớp 5. Cháu học rất tốt, tích cực phát biểu ý kiến, đặt câu hỏi và đóng vai trong lớp (cháu luôn xung phong được đóng vai). Cháu đặc biệt thích vẽ và đọc sách, kể cả truyện dài nhiều tập. Khi đọc sách có từ nào không hiều thì hỏi mẹ hoặc hỏi cô, hoặc có đoạn này cháu thích thì đọc cho tôi hoặc cho em cháu nghe. Cháu có năng khiếu đặc biệt về ngoại ngữ. Cháu chơi với bạn cũng được, chỉ có điều cháu vụng về nên khó chơi với các bạn trong các trò chơi vận động, và thường bị các bạn cười chê. Và đây chính là vấn đề của cháu: cháu không chấp nhận được lời phê bình, dù là tích cực hay là trêu chọc ác ý. Ở lớp thì cháu phản ứng bằng cách im lặng, bỏ đi chỗ khác nhưng vô cùng ấm ức (có điều tôi luôn khuyến khích cháu kể lại mọi chuyện và khuyên giải cháu). Nhưng ở nhà thì biểu hiện nổi giận thấy rõ, có lúc khóc to. Tôi cũng áp dụng nhiều phương pháp được hướng dẫn, nhưng cháu bảo khó làm quá. Liệu mình có thể dạy cháu không còn giận dữ nữa được không? Tôi mong nhận được những ý kiến của các anh chị.
Khuê Anh

[Nguyen,Anh]

Phần trả lời từ chuyên viên Cùng Nhau Vượt Khó

Chào bạn, câu hỏi ở đây là không đúng rồi. Không có "sổ đỏ" đâu nha. Nhưng không sao, mình sẽ nhờ admin di dời nhà cho bạn.

Bé nhà bạn có phải Asperger hay không thì tôi không trả lời được ở lúc này, vì không biết nhiều về bé, cũng không gặp trực tiếp bé. Tôi chỉ có thể nói rằng có thể bé có chút khó khăn về lãnh vực giao té, đặc biệt ở lãnh vực chấp nhận ý kiến của người khác. Không phải bé chỉ nghe theo ý mình, mà vì bé có lẽ không hiểu rằng người ta nghĩ khác, mình nghĩ khác.

Bạn đã áp dụng những phương pháp nào để giúp bé thế?

[khueanh]

Kinh chao chi Tuong Anh,
Rất cám ơn chị đã quan tâm và trả lời! Đây là lần đầu tiên tôi tham gia vào một mạng xã hội nói chung, nên có nhiều lúng túng, mong chị giúp đỡ thêm. Để tôi kể thêm về cháu cho chị hiểu. Cháu nói chung phát triển thể chất, ăn ngủ bình thường. Về phát triển tâm sinh lý, đến khi cháu khoảng 6-7 tháng tuổi tôi để ý thấy cháu điểm khác thường: cháu không nhìn theo tay mẹ chỉ khi tôi muốn chỉ cho cháu biết một cái gì đó (chẳng hạn ở trẻ khác thì khi tôi bảo ở trên trần nhà có con thằn lằn, đưa tay về hướng đó là cháu nhìn theo, nhưng con tôi thì không, dường như cháu không hiều tôi nói gì). Bé như vậy cho đến gần 2 tuổi, lúc đó tôi mới dạy con nói được vài từ như bàn, tủ... Tuy nhiên khoảng 1/2 năm sau thì cháu nói gần như bình thường, có thể học thuộc lòng bài thơ dài. Ở trong nhà cháu chơi với ông bà, cô dì ... bình thường, nhưng ra ngoài không biết chơi với bạn, không biết chạy lại chơi chung mặc dù thích nhưng chỉ đứng gần đó, thấy các bạn làm gì rồi làm theo. ĐẶc biệt vào thời gian đó, cháu rất thích chơi với gương, cháu nhìn thấy mình trong gương rồi tự nói chuyện, cười đùa, lấy đồ chơi, búp bê rồi chơi với chính mình. Đến khoảng hơn 3 tuổi cháu mới biết chơi chung với anh chị em họ trong nhà, và đến lúc này cháu hết chơi trong gương. Về vận động cũng vậy, ngoài chuyện đi đứng bình thường như bao trẻ khác, tập cho cháu chơi một thứ gì đó rất khó. Chẳng hạn chạy xe đạp 3 bánh, em cháu khoảng 2 tuổi là chạy được, trong khi cháu 4 tuổi mới chạy được. Tôi có một cảm giác là con mình lớn chậm hơn những trẻ khác, có nghĩa là tuy cháu 10 tuổi nhưng phát triển tâm sinh lý khoảng như trẻ 6-7 tuổi. Cô giáo cũng nhận thấy cháu rất ngây thơ. Tuy nhiên, trong học tập cháu học rất tốt vì có trí nhớ tốt, vào học tập trung rất tốt, không hề lo ra (Điều này các cô từ lớp 1 đến lớp 5 đều công nhận), và những năm gần đây luôn đứng đầu lớp do có tinh thần học tập tốt như tôi đã nói. Cháu không có những biểu hiện thường gặp của bệnh tự kỷ nói chung như hành vi lập đi lập lại, không có hành động kỳ dị.
Nói chung tôi có cảm giác con tôi "chậm lớn về tâm sinh lý". Nhưng những điểm khác tôi thấy có tiến bộ theo thời gian, chỉ còn vài chuyện là dường như không sửa chữa được. Trước tiên là không chấp nhận bất kỳ lời phê bình nào. Mỗi lần như vậy tôi đều ngồi lại với cháu để giảng giải cho cháu hiểu ý người khác muốn gì khi nói như vậy, và trong phần lớn trường hợp cháu hiểu và hết giận ngay. Nhưng dường như cháu không biết rút kinh nghiệm, lần khác gặp câu phê bình tương tự cháu lại nổi giận, tôi lại phải giải thích lại. Nên đôi lúc tôi cảm thấy rất mệt mỏi. Một ví dụ gần đây: lúc làm bài tập trong lớp xong mà vẫn còn thời gian, cháu lấy giấy ra vẽ. BẠn của cháu thấy vậy liền nói " cậu không vẽ một ngày có được không hả?" Thế là cháu nổi giận vì cho rằng bạn cấm mình vẽ trong lớp. Tôi phải giải thích là vì ban muốn con ngưng vẽ để chơi với bạn nên bạn mới nói như vậy. Một lúc cháu mới hiểu ra và thôi giận.. Khi chơi với bạn thì cháu không chấp nhận mình bi thua, mỗi lần thua là cháu lại khóc. Tôi phải giảng giải cho cháu luật chơi, và chơi phải có thắng thua nhưng dường nhu cháu khó chấp nhận.
MOng rằng với nhữn g thông tin này, chị có thể cho tôi biết con tôi bị rối loạn dạng nào? Có phải là Asperger syndrome không?
Xin chân thành cảm ơn chị!
Khuê Anh

[Nguyen,Anh]

Phần trả lời từ chuyên viên Cùng Nhau Vượt Khó

Rất cám ơn chị đã quan tâm và trả lời! Đây là lần đầu tiên tôi tham gia vào một mạng xã hội nói chung, nên có nhiều lúng túng, mong chị giúp đỡ thêm.

Có gì mà bạn ngại vậy? Post nhầm chỗ thôi mà. Bổn phận của admin là di dời nhà cửa và cấp sổ đỏ. Bạn đừng lo gì nhé.

Để tôi kể thêm về cháu cho chị hiểu. Cháu nói chung phát triển thể chất, ăn ngủ bình thường. Về phát triển tâm sinh lý, đến khi cháu khoảng 6-7 tháng tuổi tôi để ý thấy cháu điểm khác thường: cháu không nhìn theo tay mẹ chỉ khi tôi muốn chỉ cho cháu biết một cái gì đó (chẳng hạn ở trẻ khác thì khi tôi bảo ở trên trần nhà có con thằn lằn, đưa tay về hướng đó là cháu nhìn theo, nhưng con tôi thì không, dường như cháu không hiều tôi nói gì). Bé như vậy cho đến gần 2 tuổi, lúc đó tôi mới dạy con nói được vài từ như bàn, tủ... Tuy nhiên khoảng 1/2 năm sau thì cháu nói gần như bình thường, có thể học thuộc lòng bài thơ dài. Ở trong nhà cháu chơi với ông bà, cô dì ... bình thường, nhưng ra ngoài không biết chơi với bạn, không biết chạy lại chơi chung mặc dù thích nhưng chỉ đứng gần đó, thấy các bạn làm gì rồi làm theo. ĐẶc biệt vào thời gian đó, cháu rất thích chơi với gương, cháu nhìn thấy mình trong gương rồi tự nói chuyện, cười đùa, lấy đồ chơi, búp bê rồi chơi với chính mình. Đến khoảng hơn 3 tuổi cháu mới biết chơi chung với anh chị em họ trong nhà, và đến lúc này cháu hết chơi trong gương. Về vận động cũng vậy, ngoài chuyện đi đứng bình thường như bao trẻ khác, tập cho cháu chơi một thứ gì đó rất khó. Chẳng hạn chạy xe đạp 3 bánh, em cháu khoảng 2 tuổi là chạy được, trong khi cháu 4 tuổi mới chạy được. Tôi có một cảm giác là con mình lớn chậm hơn những trẻ khác, có nghĩa là tuy cháu 10 tuổi nhưng phát triển tâm sinh lý khoảng như trẻ 6-7 tuổi. Cô giáo cũng nhận thấy cháu rất ngây thơ. Tuy nhiên, trong học tập cháu học rất tốt vì có trí nhớ tốt, vào học tập trung rất tốt, không hề lo ra (Điều này các cô từ lớp 1 đến lớp 5 đều công nhận), và những năm gần đây luôn đứng đầu lớp do có tinh thần học tập tốt như tôi đã nói. Cháu không có những biểu hiện thường gặp của bệnh tự kỷ nói chung như hành vi lập đi lập lại, không có hành động kỳ dị.

Trẻ TK hay Asperger thì khó có thể chơi với bóng mình trong gương, vậy là không giống con bạn. Nhưng các em ấy cũng khôn biết chơi với bạn bè, điểm này thì tương trùng.

Nói chung tôi có cảm giác con tôi "chậm lớn về tâm sinh lý". Nhưng những điểm khác tôi thấy có tiến bộ theo thời gian, chỉ còn vài chuyện là dường như không sửa chữa được. Trước tiên là không chấp nhận bất kỳ lời phê bình nào. Mỗi lần như vậy tôi đều ngồi lại với cháu để giảng giải cho cháu hiểu ý người khác muốn gì khi nói như vậy, và trong phần lớn trường hợp cháu hiểu và hết giận ngay. Nhưng dường như cháu không biết rút kinh nghiệm, lần khác gặp câu phê bình tương tự cháu lại nổi giận, tôi lại phải giải thích lại. Nên đôi lúc tôi cảm thấy rất mệt mỏi. Một ví dụ gần đây: lúc làm bài tập trong lớp xong mà vẫn còn thời gian, cháu lấy giấy ra vẽ. BẠn của cháu thấy vậy liền nói " cậu không vẽ một ngày có được không hả?" Thế là cháu nổi giận vì cho rằng bạn cấm mình vẽ trong lớp. Tôi phải giải thích là vì ban muốn con ngưng vẽ để chơi với bạn nên bạn mới nói như vậy. Một lúc cháu mới hiểu ra và thôi giận.. Khi chơi với bạn thì cháu không chấp nhận mình bi thua, mỗi lần thua là cháu lại khóc. Tôi phải giảng giải cho cháu luật chơi, và chơi phải có thắng thua nhưng dường nhu cháu khó chấp nhận.

Những biểu hiện này là của những em bé có khó khăn giao tế. Các em không hiểu rằng người khác có ý nghĩ khác với mình.

MOng rằng với nhữn g thông tin này, chị có thể cho tôi biết con tôi bị rối loạn dạng nào? Có phải là Asperger syndrome không?

Bằng hành nghề của tôi do Hoa Kỳ cấp, và họ không cho phép tôi chẩn đoán tự kỷ hay Asperger bạn ạ. Tôi có quyền chẩn đoán về giao tế, ngôn ngữ, hành vi, học vấn... Riêng các rối loạn thì đối với chúng tôi chỉ có bác sĩ nhi khoa hay phân tâm có quyền đưa ra mà thôi. Các chuyên gia, kể cả chuyên gia tâm lý, không bước nhầm sang lãnh vực ấy.

Tôi thấy bé nhà bạn giống một số em mà tôi đã gặp ở dạng rối loạn giao tế. Trẻ Asperger thì có rối loạn giao tế và có cả những rối loạn khác như hành vi, ngôn ngữ, vận động, cảm giác...

[khueanh]

Dear chi Tường Anh,
Tôi rất cám ơn chị về những ý kiến trao đổi. Nói chung khi thấy con như vậy, tôi cũng rất bối rối. Ban đầu thấy cháu không chơi với bạn, tôi nghĩ cháu bị tự kỷ. Rồi tìm những sách có liên quan đọc, đọc xong lại thấy con mình không hẳn như vậy. Tôi đã tìm đến vài bác sĩ nhi khoa để hỏi thăm, họ chỉ cho tôi biết chắc chắn là con tôi không bị tự kỷ (vì khi gặp họ cháu biết chào hỏi lễ phép, hỏi cháu vẫn trả lời..), nhưng rối loạn dạng gì thì họ cũng không chắc lắm. Tôi cũng đã hỏi thăm nhưng hiện tại tôi không biết ở thành phố HỒ Chí Minh có chỗ nào đáng tin cậy có thể giúp thẩm định cháu .
Về các cách hướng dẫn thêm cho con, tôi thường tìm mua một số sách dạy về hành vi về rồi đọc và giảng giải cho cháu và em cháu nghe (cháu có em nhỏ hơn 3 tuổi, bình thường), cháu rất thích. Điều nào cháu cần ghi nhớ, đôi khi tôi đánh máy font chữ to rồi in ra cho cháu học thuộc. NHưng đó chỉ là những tình huống cố định. Mà trong giao tiếp thì có trường hợp nào giống trường hợp nào đâu, nên rất khó khăn cho cháu. Tôi cũng hướng dẫn cho cháu cách để đối phó với những trêu chọc ác ý như không được nổi giận ( nổi giận chỉ làm người chọc mình đắc ý và càng chọc nhiều hơn), cách đối đáp lại, nhờ người lớn can thiệp... , thì cháu bảo là khó quá, cháu không làm được.
Có lúc tôi dùng hình thức khen thưởng để khuyến khích cháu. Chẳng hạn như khi chơi trò cá ngựa, mỗi lần bị bạn đá là cháu xụ mặt, đến lần thứ ba là òa khóc. Lần nào cũng vậy. Ban đầu tôi cố gắng giải thích cách chơi, cháu cứ bảo người ta đá ngựa của cháu là vì ghét cháu. Đôi khi tôi phải la để cháu ngưng khóc. Đến một lần tôi chợt nảy ra ý " nếu con chơi lần này hết ván mà không la hay khóc khi bị đá, me sẽ cho con chơi vi tính tối nay" (bình thường cháu chỉ được chơi vi tính vào WE, ngày thường không được chơi), thế là cháu hết giận và khóc khi chơi cá ngựa kể từ đó.
Một vấn đề lớn của cháu lúc này là cháu sắp dậy thì, mà tâm lý cháu vẫn như đứa bé con. Trong trường người ta đã dạy dậy thì là như thế nào, thậm chí cháu đã biết đến các ý niệm như quan hệ tình dục, trứng gặp tinh trùng, có thai... Tôi rất lo lắng vì cháu bảo bạn bè trong lớp cứ bàn tán về chuyện này, làm cháu ngày nào cũng cố hỏi tôi. Nhưng thực tình tôi không biết cách giải thích. NHững bé gái khác người ta đã biết đó là chuyện tế nhị, thế mà về nhà cháu cứ oang oang với em và cả nhà " có biết kinh nguyệt là gì không?.v.v...". BẢn thân tôi là bác sĩ (chuyên khoa khác), nên tôi đã dạy cháu được những điều sơ đẳng như cấu tạo cơ thể của cháu, sự khác biệt khi đến tuổi dậy thì. NHưng đến những điều kia thì quả thật tôi lúng túng, bởi tôi chỉ sợ nếu tôi nói không khéo cháu lại bảo " mẹ ba làm thế nào cho con xem" (đã có bé nói như thế), hoặc đi nói bô bô cho mọi người biết thì nguy to. Cô giáo cháu cũng công nhận như vậy.
Tôi đọc trong cuốn sách về hội chứng Asperger thì người ta nói là những trẻ bị AS thì tâm lý thường phát triển muộn sau sự phát triển của cơ thể, và tôi thấy điều này đúng với con tôi. Cho nên mình phải làm cách nào để dạy bảo cháu thêm, để chủ yếu là bảo vệ cháu khỏi sự xâm hại. Rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các anh chị.
Không cần tôi phải nói nhưng các anh chị biết không, các anh chị đã làm được một việc rất lớn cho những người làm cha làm mẹ như chúng tôi. Chúng tôi như những người đang mò mẫm dưới đường hầm, và các anh chị chính là những tia sáng để giúp chúng tôi tìm ra đường đi. CẦu chúc cho các anh chị luôn bình an và hạnh phúc.
Khuê Anh

[Nguyen,Anh]

Phần trả lời từ chuyên viên Cùng Nhau Vượt Khó

Tôi rất cám ơn chị về những ý kiến trao đổi. Nói chung khi thấy con như vậy, tôi cũng rất bối rối. Ban đầu thấy cháu không chơi với bạn, tôi nghĩ cháu bị tự kỷ. Rồi tìm những sách có liên quan đọc, đọc xong lại thấy con mình không hẳn như vậy. Tôi đã tìm đến vài bác sĩ nhi khoa để hỏi thăm, họ chỉ cho tôi biết chắc chắn là con tôi không bị tự kỷ (vì khi gặp họ cháu biết chào hỏi lễ phép, hỏi cháu vẫn trả lời..), nhưng rối loạn dạng gì thì họ cũng không chắc lắm. Tôi cũng đã hỏi thăm nhưng hiện tại tôi không biết ở thành phố HỒ Chí Minh có chỗ nào đáng tin cậy có thể giúp thẩm định cháu .

Mình rất thông cảm với chị. Đứa con mà mẹ mang vào đời là máu thịt của mẹ. Con chỉ nóng sốt, mẹ đã mất ăn mất ngủ. Chị cố gắng nhé. Dù tình hình có ra sao thì CCM và nhóm chuyên gia tụi mình cũng chỉ cần một cái click của computer là chị có thể hỏi câu hỏi. Và chị biết đấy, thường thì chúng tôi trả lời ngay.

Về các cách hướng dẫn thêm cho con, tôi thường tìm mua một số sách dạy về hành vi về rồi đọc và giảng giải cho cháu và em cháu nghe (cháu có em nhỏ hơn 3 tuổi, bình thường), cháu rất thích. Điều nào cháu cần ghi nhớ, đôi khi tôi đánh máy font chữ to rồi in ra cho cháu học thuộc. NHưng đó chỉ là những tình huống cố định. Mà trong giao tiếp thì có trường hợp nào giống trường hợp nào đâu, nên rất khó khăn cho cháu. Tôi cũng hướng dẫn cho cháu cách để đối phó với những trêu chọc ác ý như không được nổi giận ( nổi giận chỉ làm người chọc mình đắc ý và càng chọc nhiều hơn), cách đối đáp lại, nhờ người lớn can thiệp... , thì cháu bảo là khó quá, cháu không làm được.

Chị làm thế là đúng rồi, nhưng có lẽ cần thêm thực tập chị ạ. Chị có thể mời bạn bé đến nhà chơi với bé, tìm cách cho bé tham gia những sinh hoạt xã hội (học múa, hướng đạo...). Chị cũng có thể soạn ra những tấm thẻ có ghi những điều con cần phải làm để con có thể đọc và mang theo.

Có lúc tôi dùng hình thức khen thưởng để khuyến khích cháu. Chẳng hạn như khi chơi trò cá ngựa, mỗi lần bị bạn đá là cháu xụ mặt, đến lần thứ ba là òa khóc. Lần nào cũng vậy. Ban đầu tôi cố gắng giải thích cách chơi, cháu cứ bảo người ta đá ngựa của cháu là vì ghét cháu. Đôi khi tôi phải la để cháu ngưng khóc. Đến một lần tôi chợt nảy ra ý " nếu con chơi lần này hết ván mà không la hay khóc khi bị đá, me sẽ cho con chơi vi tính tối nay" (bình thường cháu chỉ được chơi vi tính vào WE, ngày thường không được chơi), thế là cháu hết giận và khóc khi chơi cá ngựa kể từ đó.

Phần thưởng luôn luôn là thứ để chúng ta khuyến khích trẻ. Chị có thể tìm thêm nhiều phần thưởng và treo giải cho con cố gắng: nếu con không khóc vì thua cuộc trong vòng 1 tuần, con sẽ được...

Một vấn đề lớn của cháu lúc này là cháu sắp dậy thì, mà tâm lý cháu vẫn như đứa bé con. Trong trường người ta đã dạy dậy thì là như thế nào, thậm chí cháu đã biết đến các ý niệm như quan hệ tình dục, trứng gặp tinh trùng, có thai... Tôi rất lo lắng vì cháu bảo bạn bè trong lớp cứ bàn tán về chuyện này, làm cháu ngày nào cũng cố hỏi tôi. Nhưng thực tình tôi không biết cách giải thích. NHững bé gái khác người ta đã biết đó là chuyện tế nhị, thế mà về nhà cháu cứ oang oang với em và cả nhà " có biết kinh nguyệt là gì không?.v.v...". BẢn thân tôi là bác sĩ (chuyên khoa khác), nên tôi đã dạy cháu được những điều sơ đẳng như cấu tạo cơ thể của cháu, sự khác biệt khi đến tuổi dậy thì. NHưng đến những điều kia thì quả thật tôi lúng túng, bởi tôi chỉ sợ nếu tôi nói không khéo cháu lại bảo " mẹ ba làm thế nào cho con xem" (đã có bé nói như thế), hoặc đi nói bô bô cho mọi người biết thì nguy to. Cô giáo cháu cũng công nhận như vậy.
Tôi đọc trong cuốn sách về hội chứng Asperger thì người ta nói là những trẻ bị AS thì tâm lý thường phát triển muộn sau sự phát triển của cơ thể, và tôi thấy điều này đúng với con tôi. Cho nên mình phải làm cách nào để dạy bảo cháu thêm, để chủ yếu là bảo vệ cháu khỏi sự xâm hại. Rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các anh chị.

Chị ơi, có con gái như có bom nổ chậm trong nhà. Lo lắm. Tôi không có phúc có con gái để được con nũng nịu, đi mua sắm, nấu ăn, và vì thế chưa biết nỗi lo ấy ra sao. Những phụ huynh và hội đồng giáo dục luôn luôn đặt vấn đề bảo vệ các em gái lên hàng đầu.

Chúng tôi thường thì không giải thích sâu xa những hành động tình dục, thụ thai, sinh nở... nhưng đưa ra qui luật tối thượng: "Không ai có quyền đụng đến cơ thể của con, trừ mẹ, và chỉ mẹ mà thôi". Chị thử dậy cho bé qui luật này trước, trong khi tìm ra những bài học thích hợp để nói với bé về sinh hoạt tình dục. Nhóm chuyên gia CCM có dàn bài học đặc biệt chuyên về chủ đề này, cũng như chúng tôi đã từng soạn bài về nhận thức, giao tế...

Không cần tôi phải nói nhưng các anh chị biết không, các anh chị đã làm được một việc rất lớn cho những người làm cha làm mẹ như chúng tôi. Chúng tôi như những người đang mò mẫm dưới đường hầm, và các anh chị chính là những tia sáng để giúp chúng tôi tìm ra đường đi. CẦu chúc cho các anh chị luôn bình an và hạnh phúc.
Khuê Anh

Chị Khuê Anh ạ, có lẽ cũng đã nhiều người nói với chị như trên, phải không? Chị có lối đi giúp đỡ người khác trong chiếc áo blu trắng, chúng tôi thì... gần như đi hai hàng, nửa y khoa, nửa giáo dục. Vậy là mình có cùng mục đích phục vụ. Cám ơn chị đã cho chúng tôi những lời khích lệ nhé. Hiện tại chúng tôi đang chuẩn bị ráo riết để đi Việt Nam vào tháng 12. Lịch khám thẩm định làm tôi chóng mặt. Công việc tại Hoa Kỳ vẫn tiếp diễn, và gia đình vẫn cần có sự có mặt của mình. Bận rộn thế, nhưng có dịp thông cảm và hỗ trợ phụ huynh, chúng tôi lại hăng hái tiếp tục làm việc.

[khueanh]

Kính gửi chị Tường Anh,
Rất cám ơn chị luôn trả lời rất nhanh chóng. Những điều trên tôi cũng đã thử thực hiện: ngoài đi học ở trường, có thời gian rãnh tôi đăng ký cho con học thêm các lớp như múa, cầu lông, bơi, thể dục nhịp điệu, vẽ. Nhờ đó cháu cũng dạn dĩ hơn. Cuối tuần tôi thường cho cháu đến ở lại nhà anh chị em họ để cháu học thêm về giao tiếp, và thấy cháu tiến bộ nhiều, tất nhiên ngoài những điều tôi đã trình bày ở chị. Cũng may là cháu học giỏi nên ít ra khi đi học cũng được bạn bè nể, nhưng cũng có bạn hay nhấn mạnh vào những điểm yếu của cháu (như chơi dở, tác phong chậm) để chỉ trích, nên cũng gây khó khăn cho cháu trong trường. Những ngày cháu đón mẹ ở trường với khuôn mặt tươi cười là tôi biết hôm nay cháu được các bạn cho chơi chung, còn hôm nào ỉu xìu là y như rằng bị bạn đuổi (vì chơi dở) hay bị chê (chạy chậm, bắt bóng kém)...
Về vấn đề dậy thì, tôi đã dạy cho cả hai cháu nguyên tắc đó từ khi vào lớp một, và thường nhắc đi nhắc lại khi có dịp. Tuy nhiên vì trong trường phổ thông giờ người ta dạy về giáo dục giới tính quá sớm và không khoa học (rất nhiều các chuyên gia về giáo dục và sản khoa đã chỉ trich trên báo chí) nên cũng gây khó khăn cho phụ huynh chúng tôi, kể cả với trẻ bình thường, huống chi là những trẻ như con tôi. Chị biết có hôm về cháu hỏi " me ơi, xâm hại tình dục là gì? " " tại sao người không có chồng lại không có con".v.v.... Nên mình phải cố gắng giải thích cho cháu những gì có thể, còn không đành nói " khi nào con lớn hơn me sẽ nói"
Còn vấn đề này tôi muốn hỏi chị. Cô giáo mới cho cháu làm lớp trưởng. Từ đó đến nay, vì cháu thường đứng đầu lớp về kết quả học tập nên các cô thường hay đề cử cháu làm lớp trưởng, tuy nhiên vì tác phong cháu chậm chạp nên được chừng vài tuần cô phải đổi bạn khác. Những điều này tôi cũng đã trình bày cho cô chủ nhiệm hiện tại, nhưng cô bảo cô vẫn muốn cháu làm lớp trưởng để cháu tự tin hơn dù cô biết tất cả những điều đó. Cô bảo cháu cũng có nhiều khả năng đặc biệt như khả năng tổng hợp ý kiến, trình bày ý kiến trứoc lớp rất lưu loát, khác hẳn những lúc bình thường muốn hỏi gì cô thì rất lúng túng và vụng về. Cô bảo cô làm vậy vì cô muốn cháu phải cố gắng hơn nữa. Tuy nhiên tôi sợ cháu bị căng thẳng quá lại ảnh hưởng đến kết quả học tập. VẬy ý kiến của chị thế nào?
Tôi đã đăng ký cho cháu đi thẩm định đợt 2, nhưng cũng ít có hy vọng vì nghĩ các chị chỉ về trong thời gian ngắn mà tôi lại đăng ký quá trễ. NHưng tôi nghĩ mình đăng ký để giữ chỗ trước cho đợt 3 cũng tốt.
MỘt lần nữa xin cám ơn các anh chị,
KHuê Anh

[Nguyen,Anh]

Phần trả lời từ chuyên viên Cùng Nhau Vượt Khó

Rất cám ơn chị luôn trả lời rất nhanh chóng. Những điều trên tôi cũng đã thử thực hiện: ngoài đi học ở trường, có thời gian rãnh tôi đăng ký cho con học thêm các lớp như múa, cầu lông, bơi, thể dục nhịp điệu, vẽ. Nhờ đó cháu cũng dạn dĩ hơn. Cuối tuần tôi thường cho cháu đến ở lại nhà anh chị em họ để cháu học thêm về giao tiếp, và thấy cháu tiến bộ nhiều, tất nhiên ngoài những điều tôi đã trình bày ở chị. Cũng may là cháu học giỏi nên ít ra khi đi học cũng được bạn bè nể, nhưng cũng có bạn hay nhấn mạnh vào những điểm yếu của cháu (như chơi dở, tác phong chậm) để chỉ trích, nên cũng gây khó khăn cho cháu trong trường. Những ngày cháu đón mẹ ở trường với khuôn mặt tươi cười là tôi biết hôm nay cháu được các bạn cho chơi chung, còn hôm nào ỉu xìu là y như rằng bị bạn đuổi (vì chơi dở) hay bị chê (chạy chậm, bắt bóng kém)..

Lại cám ơn rồi. Cám ơn mãi làm mình ngại quá. Mình đã từng bị chờ đợi, nên rất ghét phải chờ. Bài học rút ra từ đó: đừng để ai chờ. Không muốn làm thì nói. Làm được thì làm ngay. Nhiều khi trong đời, người ta chỉ nhờ mình có một lần mà lại để người ta chờ thì không nên tí nào.

Bạn thử dậy cho con niềm tự tin theo kiểu "vâng, tôi có điểm yếu, nhưng điều đó không làm tôi xấu tính, dở, dốt...". Bạn tìm thí dụ cụ thể cho con thấy nữa nhé, vì chỉ nói không thì con sẽ nghĩ "mẹ an ủi con thôi". Thí dụ: con có thấy bà lão ăn xin kia không? Con có nghĩ bà ấy nghèo không? Con có nghĩ bà ấy trông đen thui, gầy gò không? Con có nghĩ những thứ ấy làm cho bà ấy thành ngừoi xấu không?

Bạn cũng thử dậy cho con từ chối những trò chơi mà con không khéo. Thế giới người lớn của mình cũng thế thôi: nếu đấy là điểm yếu của tôi, tôi sẽ không nhận lấy trách nhiệm cần tôi phải vận dụng điểm yếu.

Về vấn đề dậy thì, tôi đã dạy cho cả hai cháu nguyên tắc đó từ khi vào lớp một, và thường nhắc đi nhắc lại khi có dịp. Tuy nhiên vì trong trường phổ thông giờ người ta dạy về giáo dục giới tính quá sớm và không khoa học (rất nhiều các chuyên gia về giáo dục và sản khoa đã chỉ trich trên báo chí) nên cũng gây khó khăn cho phụ huynh chúng tôi, kể cả với trẻ bình thường, huống chi là những trẻ như con tôi. Chị biết có hôm về cháu hỏi " me ơi, xâm hại tình dục là gì? " " tại sao người không có chồng lại không có con".v.v.... Nên mình phải cố gắng giải thích cho cháu những gì có thể, còn không đành nói " khi nào con lớn hơn me sẽ nói"

À, khó cho phụ huynh đấy nhỉ! Tuy nhiên, có lẽ vẫn có cách trả lời để con có thể hiểu, mà mẹ thì không phải trình bày những gì con chưa cần hiểu. Thí dụ: Xâm hại tình dục là gì? Là A chạm vào B trong khi B không thích. Bất cứ điều gì mình không thấy thích, mình có quyền nói không thích, và yêu cầu người đối diện ngưng ngay. Nếu bạn nhéo vào mông con, con có chịu không?

Tuy nhiên, những lời giải thích như trên chả phải nghĩ ra mà được, vì chúng ta là mẹ, mà không phải là chuyên gia tâm lý thanh thiếu niên. Tôi kể thí dụ trên là lời của bác sĩ Lê Phương Thúy đã trình bày trong một buổi hội thảo đấy.

Còn vấn đề này tôi muốn hỏi chị. Cô giáo mới cho cháu làm lớp trưởng. Từ đó đến nay, vì cháu thường đứng đầu lớp về kết quả học tập nên các cô thường hay đề cử cháu làm lớp trưởng, tuy nhiên vì tác phong cháu chậm chạp nên được chừng vài tuần cô phải đổi bạn khác. Những điều này tôi cũng đã trình bày cho cô chủ nhiệm hiện tại, nhưng cô bảo cô vẫn muốn cháu làm lớp trưởng để cháu tự tin hơn dù cô biết tất cả những điều đó. Cô bảo cháu cũng có nhiều khả năng đặc biệt như khả năng tổng hợp ý kiến, trình bày ý kiến trứoc lớp rất lưu loát, khác hẳn những lúc bình thường muốn hỏi gì cô thì rất lúng túng và vụng về. Cô bảo cô làm vậy vì cô muốn cháu phải cố gắng hơn nữa. Tuy nhiên tôi sợ cháu bị căng thẳng quá lại ảnh hưởng đến kết quả học tập. VẬy ý kiến của chị thế nào?

Mình nghĩ cứ để cho con làm lớp trưởng bạn ạ. Dĩ nhiên bạn cần theo sát để biết con không bị quá tải. Khi là lớp trưởng, có thể con sẽ nhìn thấy trách nhiệm của mình để... bớt khóc khi thua cuộc hay bất đồng với bạn đấy.

Bạn có thể cho mình biết thêm về "tổng hợp ý kiến, trình bày trước lớp" không? Cô đã hỏi con những câu hỏi loại nào? Con trình bày loại kiến thức nào? Thời gian bao lâu?

Lẽ ra, trình bày được thì phải hỏi câu hỏi được, phải không? Không hẳn đâu: khi trình bày điều gì, bạn đã biết điều ấy rồi, còn khi hỏi thì không biết mới hỏi. Có lẽ vì thế mà lúng túng chăng?

Tôi đã đăng ký cho cháu đi thẩm định đợt 2, nhưng cũng ít có hy vọng vì nghĩ các chị chỉ về trong thời gian ngắn mà tôi lại đăng ký quá trễ. NHưng tôi nghĩ mình đăng ký để giữ chỗ trước cho đợt 3 cũng tốt.,

Theo mình biết thì không đến nỗi nào vì bạn ở Saigon. Mình đã trả lời bạn và hỏi thêm câu h ỏi trong diễn đàn thẩm định đấy. BẠn vào bên ấy nhé.

MỘt lần nữa xin cám ơn các anh chị

Lại cám ơn! Nhiều cám ơn quá, cất đi đâu bây giờ, mà chỗ cất thì phải trang trọng, không thể vất tầm bậy.

[khueanh]

Kính chào chị Tường Anh,
Tôi cũng đã thử cách đó rồi chị ạ, thậm chí tôi thường xuyên lấy bản thân mình ra làm ví dụ, như “mẹ ngày xưa cũng chơi nhảy dây dở, bây giờ mẹ chưa bơi được.. nhưng có sao đâu, mẹ tránh không chơi các môn ấy”. Nhưng khổ nỗi bé không như mình, biết mình chơi dở nhưng vẫn rất muốn được chơi với các bạn, cứ đi theo để xin chơi chung nên cũng tội lắm chị ạ.
Còn khả năng tổng hợp ý kiến là cô giáo nhận xét. Ví dụ như cô nêu ra một vấn đề, mỗi bạn cho ý kiến của mình. Cuối cùng cô bảo có ai tổng hợp được các ý các bạn vừa nêu không thì cháu làm tốt nhất, nói năng mạch lạc lưu loát, bản thân cô cũng phải ngạc nhiên, vì cô bảo có nhiều cháu lanh lợi hơn nhưng khi cô gọi lên lại làm không được. Và chính vi khả năng này mà cô đã cho cháu làm lớp trưởng. Cháu may mắn được học những cô giáo rất tốt. Người tôi mang ơn nhất là cô giáo lớp mẫu giáo 5 tuổi, chính cô đã khuyến khích cháu tham gia vào các hoạt động của lớp, để từ một đứa trẻ nhút nhát và hơi “khờ khạo”, cuối năm học cháu đã được tham gia vào đội của lớp thi trò chơi vận động “bé khỏe bé ngoan” của trường, cho dù đến cuối năm đó cháu cũng chưa có được bạn nào. Tôi có cảm giác cô ấy là người đầu tiên “phá cái kén” để “con bướm” là con tôi bước ra đời. Chị biết khi cô thông báo tin cháu được vào đội, tôi đã vô cùng ngạc nhiên, thậm chí phải hỏi lại cô, nhưng cô bảo “ con chị không quá cá biệt như chị nghĩ đâu”.
Mong nhận được thêm các ý kiến của chị,
Khuê Anh

[Nguyen,Anh]

Bạn lấy thí dụ về người khác ấy, đừng lấy thí dụ về mình, cũng đừng áp dụng trực tiếp vào con. Như thế dễ cho con chấp nhận hơn.

Ngoài ra, dĩ nhiên con muốn hòa vào nhóm trẻ con đang học chung, nên sẽ thích làm theo. Bạn thử tìm ra một cô bạn hay cậu bạn nào đó có bản tính trưởng thành một chút, nhã nhặn một chút, và tạo cơ hội cho hai trẻ thân nhau. Người bạn mẫu này sẽ là người mình "nhờ vả" để có mặt với con khi tình huống xấu xảy ra.

Con đã may mắn cô mẫu giáo, và hiện thì cũng đang có cô giáo tốt. Mình nghĩ trong những năm tới, bạn có thể "lựa chọn" cô cho con. Điều naỳ có khả dĩ không nhỉ?