1. Tổng quan
- ICF là một hệ thống phân loại về chức năng, khuyết tật và sức khỏe (ICF) do Tổ chức Sức khỏe thế giới WHO cổ động. Mục đích của WHO là cung cấp một ngôn ngữ tiêu chuẩn và một cơ sở khái niệm thống nhất, nhất quán để nhân viên ngành sức khỏe mọi nơi cho định nghĩa và mô tả giống nhau.
o Gần đây có các sinh viên tới chỗ chúng ta thực tập (Trung tâm Nhân Văn), và họ hỏi về ICF, dùng ICF để làm các dự án mô tả sức khỏe mà Khoa giao cho.
- Tại sao lại nói tới ICF và có liên quan gì tới DSM 5?
DSM là cuốn sách gối đầu, liệt kê triệu chứng để các bác sĩ Tâm thần nhi, chuyên gia tâm lý… dựa vào đó để định rối loạn. Vậy ICF là gì? Là hệ thống mô tả bệnh lý, rối loạn, khó khăn … và nó chưa phải là chương trình can thiệp. Còn DSM 5 thì do Bác sĩ Tâm thần nhi dựa vào đó để định bênh, hai cái này có quan hệ vuông góc với nhau.
Trước đây là DSM-IV, giờ là DSM-5. Có lẽ chúng ta sẽ có những cập nhật thường xuyên hơn cho DSM như DSM-5.1, DSM-5.1 thay vì phải đợi những cập nhật lớn, lâu như từ IV sang 5.
ICF cũng không phải là các nhóm MT để can thiệp, cũng không phải là kết quả của các test thẩm định nhà nghề. Nó chỉ đơn thuần là hệ thống phân loại và mô tả ở cấp độ cá nhân hoặc dân số
2. Nguyên lý ICF
- Universal: việc phân loại về chức năng và khuyết tật phải đúng cho mọi người, không phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe và các yếu tố xã hội, thể chất hay văn hóa.
- Neutral language- Hệ thống từ mô tả trung lập để việc phân loại sẽ nhất quán ở mọi mảng.
- Attention to environment – Không chỉ là chức năng và khuyết tật, mà cần mô tả ra môi trường nơi người đó sống, sinh hoạt, các yếu tố xã hội, luật pháp ở địa phương. Vì sao? Vì các hoạt động của chúng ta chịu ảnh hưởng, tác động bởi các điều đó. Có mô tả rõ môi trường thì chúng ta mới hiểu được người đó sinh hoạt, sống ra sao.
- Inexpensive – Dễ áp dụng, chi phí dùng, quản lý thông tin không tốn nhiều tiền (vì WHO hướng tới mọi quốc gia).
3. Chức năng và hoạt động qua lăng kính của ICF
Trong ICF, chức năng và khuyết tật là các khái niệm đa chiều, liên quan đến: các chức năng và cấu trúc cơ thể của con người, và sự suy yếu của cấu trúc này ở cấp độ cơ thể; các hoạt động của mọi người ở cấp độcá nhân, và các hoạt động bị hạn chế mà chúng ta gặp phải. ICF nói về sự tham gia của con người trong mọi lĩnh vực của cuộc sống cùng với những hạn chế gặp phải khi tham gia (hoạt động của một người với tư cách là thành viên của xã hội). ICF cũng nói yếu tố môi trường ảnh hưởng đến những trải nghiệm này (và liệu các yếu tố này có thể là yếu tố thúc đẩy hay rào cản).
Khi nói về chức năng và khuyết tật, ICF nói về khái niệm đa chiều, liên quan đến:
- Chức năng và cấu trúc của cơ thể con người và suy yếu của chúng (hoạt động ở cấp độ của cơ thể).
- Hoạt động của bệnh nhân (hoạt động ở cấp độ cá nhân) và các hạn chế khi hoạt động mà họ gặp phải.
- Sự tham gia hoặc thực hiện của chúng ta trong tất cả các lĩnh vực của cuộc sống, cùng với những hạn chế khi tham gia hoạt động mà chúng ta gặp phải (hoạt động của một người với tư cách là thành viên của xã hội).
- Các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến những trải nghiệm này (và liệu các yếu tố này là yếu tố thúc đẩy hay rào cản).
Vậy ICF mô tả gì ở từng mảng?
Chức năng cơ thể: Các mô tả về chức năng phần não bộ, tâm lý, các chức năng sensory, chức năng hệ thống tuần hoàn, thở, tiêu hóa…
Hệ thống cơ thể: Mô tả về các hệ thống của hệ tuần hoàn, hô hấp, tai, mắt, hệ tiêu hóa…
Hoạt động và tham gia hoạt động: Cuộc sống ở nhà, trong xã hội, các vấn đề tự chăm sóc, giao tiếp…
Yếu tố môi trường: Các dịch vụ, hệ thống, luật pháp ảnh hưởng tới mình. Các thay đổi, biến đổi do con người làm ra hay tự nhiên mà ảnh hưởng đến mình…
4. Làm việc với sinh viên thực tập
Một số sinh viên ở các Trường ĐH khi tới chỗ chúng ta thực tập, có thể họ sẽ dùng hệ thống ICF này để mô tả học sinh, làm dự án mà Khoa của họ giao cho họ.
Sinh viên thực tập dĩ nhiên không hiểu hệ thống mục tiêu can thiệp, không có cơ hội hiểu rõ học sinh, vì vậy các mô tả của họ sẽ không chính xác. Vậy chúng ta nên làm gì để giúp họ?
Đầu tiên, chúng ta cần giữ thông tin cá nhân của học sinh. Tên, tuổi, địa chỉ cần phải thay đổi. Với những học sinh đang tuổi trưởng thành, có khó khăn, sensory ở mảng giới tính, tâm lý… thì trước khi tiếp cận, sinh viên phải được CG cho phép, đồng ý ký giấy không phát tán thông tin, và đồng ý để chúng ta kiểm duyệt bài làm của họ.
Nên giảng tổng quan cho sinh viên hiểu sự liên quan giữa các yếu tố ICF và các mục tiêu can thiệp. Tùy vào định hướng nghề nghiệp của sinh viên đó mà chúng ta giúp họ đi từ hiểu tổng quan tới hiệu cụ thể giữa ICF và cách chúng ta đo, liệt kê và can thiệp, hiểu ở mảng “phần cứng” tới “phần mềm” của một học sinh. Nếu đây là một sinh viên có ý định theo ngành giáo dục đặc biệt, nên coi họ là một đồng nghiệp tương lai để giúp họ.
Nếu trong Lớp có sinh viên hỏi về thêm về ICF, hướng dẫn họ nói chuyện với nhóm các bạn đã được giảng về đề tài này.
GV Tính, Trung tâm Nhân Văn www.ttnv.org