Chỉnh âm cho bé 3 tuổi

[Milo Le]

Em Chào chị T. Anh và tất cả mọi người trên diễn đàn!
Con của em năm nay hơn 3 tuổi và qua một thời gian can thiệp con em cũng có nhiều tiến bộ về ngôn ngữ cháu nói được rất nhiều và có cố gắng mỗi lúc nói, nói được câu 4 - 5 từ. thường ngày em và con đi học cũng thường nói chuyện về mọi thứ ở trên đường, con học qua tranh ảnh cũng rất tốt, khả năng bắt chước của con cũng khả lắm, em còn cho con học qua những vật dụng thực tế có trong gia đình nữa, mỗi tội con nói chưa được tốt lắm, khi nói con em thường nói lẫn lộn từ như:
Ví dụ: âm " t " thành âm " c ": tai thành cai, tay thành cay...
âm " g " thành âm " Ch": gà thành chà, ghế thành chế...
Và em cũng thử tập cho con le lưỡi nhưng cháu le lưỡi xuống, sang hai bên thì được và le lưỡi lên trên thì lại không được, vậy mình tập như thế nào ạ?
Và cho em hỏi: Với tuổi của con em hiện tại thì mình đã nên chỉnh âm cho cháu chưa? Và nếu chỉnh thì Cô chỉ cho em chỉnh hai âm này với ạ,
Em cảm ơn cô rất nhiều.

[phi]

Và em cũng thử tập cho con le lưỡi nhưng cháu le lưỡi xuống, sang hai bên thì được và le lưỡi lên trên thì lại không được, vậy mình tập như thế nào ạ?

Bạn tập cho bé le lưỡi bằng cách nào ? Bạn lấy cái kẹo quệt vào lưỡi cho bé thích, sau đó để cái kẹo ở nhiều vị trí khác nhau, giữ cằm bé chặt để bé thè lưỡi ra liếm ?

[phi]

Ví dụ: âm " t " thành âm " c ": tai thành cai, tay thành cay...
âm " g " thành âm " Ch": gà thành chà, ghế thành chế...

Tôi mới nói chuyện hỏi ý kiến chị Tường Anh cho 1 bé ở Ban Mai về vụ nói này, nhân tiện trả lời bạn luôn vì bé của bạn có biểu hiện tương tự. Tôi sẽ nói về các khái niệm phát âm trước, rồi cho biết bạn bé ra sao. Tôi nhắc trước là sau khi bạn đọc xong, bạn sẽ hiểu rõ khó khăn của con bạn hơn, nhưng chưa chắc bạn đã biết phải làm gì . Lý do là để can thiệp cho bé về ngôn ngữ, tôi không thể chỉ bạn qua diễn đàn được.

Âm "t" là âm đằng trước (âm thanh được miệng điều khiển phát ra đằng trước). Âm "c" là âm đằng sau. Con bạn nói "t" thành "c" tức là phát âm sai, làm "đằng sau thay vì đằng trước". Đây là vấn đề số 1.
Âm "g" là âm đằng sau, "ch" là đằng trước. Con bạn nói "g" thành "ch", coi như dính thêm "đằng trước thay vì đằng sau". Đây là vấn đề số 2.

Vấn đề số 1 "dễ trị" hơn số 2, cho nên tôi khuyên bạn bỏ vđ 2 qua một bên, can thiệp vđ 1 trước. "Dễ trị" đây là cho dân can thiệp ngôn ngữ, cho bạn thì chắc sẽ khó hơn. Đối với 1 trẻ nói tốt bình thường, việc học các phát âm "đằng trước" là 1 việc rất tự nhiên, còn khi có rối loạn ngôn ngữ rồi thì can thiệp rất khó . Bé có các khó khăn gì đó về thể lý gây ra vụ này không ? Hay đây thật sư là rối loạn ngôn ngữ không liên quan tới thể chất ? Đó là cái ở VN rất ít ai trả lời cho bạn được, bạn cần một SLP (CG Ngôn ngữ trị liệu) như chị Tường Anh.

Vậy thì bây giờ bạn cần làm gì thay vì đợi chị Tường Anh được 1 đại gia nào ở VN cưới mang về ? Tôi nghĩ bạn nên giả định rằng bé không có khó khăn gì về thể lý cả, giả định là bé có rối loạn phát âm (phonology disorder). Và bạn can thiệp bằng cách phát âm làm mẫu cho con bắt chước, bắt đầu bằng âm "t". Đó là phương án tạm thời . Phương án lâu dài là tìm chỗ khám cho bé để biết chính xác . Khám ở đâu thì tôi xin chịu.

Bạn muốn cụ thể thêm dạy âm "t" ra sao nếu làm cho bé coi + bắt chước không hiệu quả ? Bạn có thể cho bé giữ đầu lưỡi của mình để phát âm cho đúng . Ví dụ như nếu bé nói "k" (lưỡi ở dưới) thành "t" (lưỡi ở trên), thì bạn chỉ cho bé ấn đầu lưỡi xuống khi nói "t" (bé làm nhé, không phải bạn giữ lưỡi cho bé đâu), lúc đó bé sẽ phát ra đúng âm. Tôi lưu ý bạn là tôi không phải SLP, cho nên cái vụ ấn lưỡi này là tôi khuyên bạn ẩu. Ẩu là sao ? Ẩu là không đúng conduct code chứ không phải sai, là người chỉ đúng nhưng người làm có thể sai nên nguye hiểm . Bên California này một số SLP cũng làm y như vậy trong bài tập k-t như tôi nói, nhưng họ làm có SLP theo dõi. Việc tôi chỉ bạn cụ thể như vầy trong khi không hề gặp bé đã là ẩu rồi, bạn hiểu ý tôi chứ ?

Chúc bạn may mắn can thiệp được cho bé chỉnh âm "t" mà không cần nhấn lưỡI , và chúc bạn tìm được chỗ tốt khám cho bé .

[Milo Le]

Em cảm ơn diễn đàn rất nhiều...
Qua bài trả lời của anh Phi em cũng chú ý thêm về phần môi lưỡi của con em: hình như là lưỡi của con em hơi to thì phải, đầu lưỡi em thấy tuơng đối to và bẹt, cách giữ nước miếng cũng không tốt nữa anh ah.
khi tập le lưỡi là nước miếng cứ chảy ra là sao anh . chị nhỉ?
cơ địa của con em cũng hơi yếu, cháu hay bi ốm lắm một tháng cũng phải bị 1 - 2 lần và em cũng rất đau đẩu đây
Cháu trên trường thì cô giáo nói ăn rất giỏi và nhanh, nhưng về nhà thì ăn chậm chạp và rất lâu, vừa nhai lại vừa ngậm ( bà nội cứ chọc nhai kỹ no lâu). Cháu ăn rất hay ói nữa vậy mình phải làm sao đây anh chi, vì khi em thấy cháu ói là cứ bô đó ói vào đi, ói thì khỏi ăn. em cũng đang mệt về vấn đề này không biết phải làm sao cả.
em mong được sự giúp đỡ từ quý anh chị trên diễn đàn
Em rất chân thành cảm ơn...

[phi]

Ăn bị ói là do thức ăn hay do đòi gì đó khóc gây ra ói vậy bạn ?
Còn vụ chảy nước rãi thì lúc ngậm miệng có bị chảy không?

À, "cơ địa" là gì vậy bạn ?

[Milo Le]

Dạ, không có khóc gì cả anh ah, đôi lúc ăn gần xong thì ọc ọc và cho ra hết vậy đó.
Cơ địa là sức khỏe của cháu đó anh, do nhà em hay dùng từ cơ địa để nói chuyện nên em quên mất là anh không hiểu, làm anh phải suy nghĩ rồi.( solinh solinh)
Cảm ơn anh da quan tâm nhiều đến con em
Còn bình thường khi ngậm miệng hay nói chuyện thì con em không có chảy dãi anh ah

[Nguyen,Anh]

Anh Phi, cơ địa là bản chất cơ thể. Thí dụ, cơ địa của tôi thì thấp bé, gần đất xa trời, không ăn rau mà vẫn không thấy mụn mọc ở mặt (người ta bảo da mặt tôi dầy mụn ra không nổi).

Với bé ở topic này, tôi thấy có mô tả là hình như lưỡi hơi to. Thực sự, kích thước lưỡi không ảnh hưởng đến nhai nuốt nói. Điều khiển cái lưỡi ấy mới là vấn đề. Khi bé có vẻ chảy nước dãi, có thể cơ bắp của miệng lưỡi yếu. Bạn nên tập cho con nhai, thổi, phồng miệng, chu miệng, phun... để cơ bắp hoạt động khỏe hơn.

Cám ơn anh Phi đã bảo "chờ đại gia cưới" tôi. Ha ha, nếu bây giờ chồng bỏ thì sung sướng ở một mình, tha hồ đi Việt Nam, giao con cho ông chồng coi giùm!!!

[Milo Le]

Dạ, em cảm ơn diễn đàn rất nhiều....
Cho em hỏi một vấn đề nữa a: Con của em bị bệnh Hen, khi sinh cũng sinh khó nên cái này cũng ảnh hưởng nhiều đến việc nói của cháu phải không ạ
Dạo này con em lại ăn cứ nhai mãi mà không chịu nuốt vậy mình nên làm như thế nào? Ở trường con em cũng không chịu nuốt cứ nhai và ngậm trong miệng vậy đó. em cảm thấy bực mình và bất lực không biết phải làm sao cả..... .. Em nhờ diễn đàn tư vấn dùm em với ạ
Em cảm ơn diễn đàn rất nhiều

[phi]

Hen suyễn, dị ứng khó thở hay các trở ngại hô hấp đều tác động lên ngôn ngữ nói của trẻ. Khoảng 1/2 trẻ có vấn đề với giọng nói (voice disorder) thường có luôn hen suyễn và các khó khăn hô hấp khác. Khi khó thở, có trẻ sẽ phải thở bằng miệng để lấy đủ ôxy. Có em chỉ làm vậy khi ngủ, có em "thở bù" bằng miệng cả ngày . Khi thở qua miệng, không khí không được hâm nóng lên như khi đi qua đường mũi, là nguy cơ viêm vọng, sưng họng cao lên gây khó khăn phát âm, hoặc việc mở miệng thường xuyên cũng cản trở việc học phát âm các từ (bị cụ thể ra sao thì cô Tường Anh biết rõ hơn).

Hơi thở yếu hay việc không kiểm soát tốt hơi thở cũng ảnh hưởng phát âm/nói rõ (articulation). Hơi thở ngắn thì dĩ nhiên âm lượng yếu cả số lượng (to/nhỏ) và chất lượng (nghe khô, không rõ ...). Rồi còn dây thanh quản và các vđ phức tạp khác, không thấy bé trực tiếp thì khó mà bàn thêm cụ thể được. Tóm lại nếu hen suyễn mà không điều trị sẽ lâu ngày ảnh hưởng các cấu trúc thở và phát âm (respiratory and voice structure). Ở Hoa Kỳ, các em suyễn hay được khuyến khích đi bơi, học thổi sáo, thổi kèn ... để tập cho hơi thở mạnh lên.

Dạo này con em lại ăn cứ nhai mãi mà không chịu nuốt vậy mình nên làm như thế nào?

Bạn nói "dạo này" tức là trước kia có nuốt tốt, đúng không?