Jose 5 tuổi 4 tháng gặp khó khăn với ngôn ngữ và giao tiếp

[mapleleaf]

Chào chị Tường Anh, chị Xuyến, anh Phi và các anh chị khác trong diễn đàn,

Xin tự giới thiệu tôi tên là Duy và hiện đang ở sống ở Canada. Tôi có một cháu trai tên Jose được 5 tuổi 4 tháng đang gặp khó khăn trong vấn đề ngôn ngữ và giao tiếp. Vì Jose là cháu đầu nên vợ chồng chúng tôi chưa có kinh nghiệm để phân biệt cháu chỉ bị chậm ngôn ngữ hay là bị các vấn đề gì khác như tự kỷ hay asperger. Tôi xin dài dòng kể cho các anh chị về Jose.

Từ khi sanh ra, sức khỏe Jose tương đối tốt. Cân nặng và chiều cao vẫn luôn đạt 75-90 percentile (nghĩa là trong 100 em cùng tuổi thì Jose cao và nặng hơn 75-90 em) so với bảng tiêu chuẩn của Canada. Jose ăn ngủ cũng tốt. Tuy nhiên vấn đề ngôn ngữ thì chậm hơn so với trẻ cùng tuổi. Lúc khoảng 17 tháng, Jose mới nói chữ đầu tiên là "cá". Vì hôm đó vợ chồng tôi đem Jose đến nhà bạn chơi, Jose thấy một trẻ cùng tuổi thích thú mấy con cá trong hồ rồi nói "cá, cá" thì Jose cũng bắt trước bật ra từ "cá". Sau đó Jose không nói gì thêm nữa cho mãi đến ngày sinh nhật Jose 2 tuổi. Hôm đó tôi bế Jose ngoài vườn chơi, Jose thấy máy ban bay trên trời thì Jose chỉ tay lên trời và nói "bay kìa".

Ba bốn tháng sau thì Jose nói thêm vài chữ như "TV", "ba". Lúc đó chúng tôi đã để ý thấy ngôn ngữ của Jose chậm hơn so với trẻ cùng tháng tuổi nhưng vẫn chỉ nghĩ là Jose bị chậm ngôn ngữ một chút vì Jose chỉ ở nhà với mẹ chứ không đi nhà trẻ. Lúc đó chúng tôi luôn nghĩ rằng Jose ít có cơ hội tiếp xúc với các em bé khác và ba mẹ cũng bận rộn nên Jose ít có cơ hội học được ngôn ngữ từ người khác. Tuy thấy Jose chậm ngôn ngữ nhưng thấy sức khỏe Jose tốt, ăn được, ngủ được nên chúng tôi vẫn cho là Jose bình thường. Do đó khi đi đưa Jose đi bác sĩ Nhi chích ngừa này kia, bác sĩ có hỏi sơ qua thì chúng tôi vẫn nói là Jose bình thường mà không đề cập đến vấn đề Jose hơi bị chậm ngôn ngữ.

Tuy Jose chưa biết nói nhiều từ ngữ nhưng kể từ khi 2.5 tuổi thì Jose nhại lời người khác rất khá. Từ khi mới sanh cho đến khi 4 tuổi thì Jose chỉ được xem các băng đĩa tiếng Việt như dĩa nhạc của bé Xuân Mai, kịch VN... Chứ chúng tôi không cho Jose xem TV tiếng Anh vì chúng tôi muốn Jose phải nói tiếng Việt trước. Chúng tôi thường hát ru Jose ngủ bằng những bài ru dân gian VN như "Con cò mày đi ăn đêm, đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao. Ông ơi ông vớt tôi nao..." hay "Hôm qua tát nước đầu đình, bỏ quên chiếc áo trên cành hoa sen...". Có lẽ Jose nghe mấy bài hát ru đó từ nhỏ nên đến khoảng 2.5 tuổi thì mỗi khi nghe người lớn hát ru những bài đó trước khi ngủ, Jose thường hát trước người lớn. Jose thuộc khoảng chục bài như thế. Ngoài ra Jose còn thuộc được một vài bài thơ tiếng Việt nhưng chỉ là thuộc vẹt thôi. Tuy nhiên sự tiến bộ trong vấn đề ngôn ngữ nói thì rất chậm so với các bạn cùng tuổi.

Lúc khoảng 2-4 tuổi, khi đi ra ngoài Jose khá nhút nhát và thường không chơi với các bạn khác khi ra công viên chơi hay đến nhà các bạn bè của ba mẹ có con nít nhỏ. Tuy không chơi nhưng Jose cũng không xa lánh các bạn nhỏ khác. Nhưng ở nhà thì Jose rất phá và hiếu động. Jose có em gái nhỏ hơn 2 tuổi nhưng không biết cách chơi với em. Khi Jose thấy phấn khích một điều gì đó thì Jose thường hay nhảy tưng tưng lên hay là chạy tới em xô em một cái. Mặc dù tôi đã phạt đủ kiểu từ nhẹ (đuổi ra chỗ khác) đến nặng (đét vào mông), nhưng Jose vẫn cứ mãi tiếp tục làm như thế trong suốt thời gian dài.

Năm ngoái khi được 4 tuổi, khả năng ngôn ngữ tiếng Việt của Jose vẫn rất ít. Jose vẫn chưa diễn tả ý muốn của mình được, khi nào Jose muốn gì vẫn chỉ kéo tay ba mẹ làm cho. Jose vẫn chưa tự xúc cơm ăn vì mẹ vẫn đút cơm cho Jose cho nhanh để còn làm việc khác. Khi cho Jose vào học lớp kindergarten 1, tiếng Việt của Jose thì kém mà tiếng Anh thì Jose không biết một chữ tiếng Anh nào cả. Không hiểu sao lúc đó chúng tôi vẫn nghĩ đơn giản rằng, chỉ cần vài tháng là bọn con nít như Jose sẽ có thể nói tiếng Anh được. Lớp học kindergarten 1 này của Jose được dạy bằng 2 ngôn ngữ Anh và Pháp. Mỗi ngày 2.5 hours. Một tuần Jose được dạy bằng tiếng Anh và một tuần dạy bằng tiếng Pháp.

Sau 2 tháng Jose học ở đây thì ba mẹ được mời lên để họp với giáo viên. Khi bước vào phòng họp thì chúng tôi đã giật mình vì trong đầu chỉ nghĩ rằng họp với 2 cô giáo (một cô tiếng Anh, một cô tiếng Pháp), nhưng trong phòng họp có tất cả 6 cô lận gồm 2 cô giáo chính, một cô giáo phụ, một cô giáo phụ trách special education, một cô giáo ESL của trường, và một cô Việt Nam thông dịch (vì họ nghĩ chúng tôi không nói được tiếng Anh nên mang theo sẵn cô thông dịch này). Lý do gọi chúng tôi lên họp là vì trong lớp Jose không hiểu gì hết và cũng không biết bắt chước các bạn khác như cởi giày outdoor thay bằng giày indoor, cởi áo jacket máng lên móc áo v.v... Chúng tôi đã giải thích lý do Jose không nói được tiếng Anh là vì trước giờ Jose chưa được ba mẹ cho xem TV hay nghe tiếng Anh. Ở nhà chúng tôi mới chỉ nói tiếng Việt để giao tiếp với Jose và khả năng tiếng Việt của Jose cũng còn rất ít. Cho tới lúc đó thì chúng tôi vẫn chỉ nghĩ Jose bị chậm nói do ít có cơ hội tiếp xúc chứ cũng chưa nghĩ Jose bị vấn đề gì cả. Sau buổi họp đó thì các cô giáo cũng ghi nhận như vậy thôi chứ cũng chưa có nhận xét, ý kiến gì.

Từ sau ngày hôm họp đó, chúng tôi bắt đầu cho Jose nghe và xem TV bằng tiếng Anh và dẹp hết các băng dĩa tiếng Việt. Tuy nhiên Jose cũng không quan tâm chú ý gì với mấy chương trình film tiếng Anh này. Thỉnh thoảng Jose có chút ý nhưng không thường xuyên. Jose thường chỉ thích chơi mấy cái đồ chơi game của Jose. Vì vẫn nghĩ là Jose chỉ chậm ngôn ngữ bình thường nên chúng tôi cũng chưa có can thiệp hay dạy Jose học hành gì cả. Chỉ giúp Jose làm các bài tập về nhà và để Jose chơi tự do bình thường như trước giờ vẫn vậy.

Đến cuối năm lớp kindergarten 1, ba mẹ lại được kêu lên họp với các cô lần nữa. Cũng với mấy cô đó nhưng lần này không có cô thông dịch nữa. Hai cô giáo chính cho biết là Jose vẫn không tiến triển gì nhiều trong vấn đề giao tiếp với các bạn trong lớp, vẫn chưa biết bắt trước các bạn làm cái này cái kia. Cô nói cô không complain về vấn đề academic của Jose nhưng chỉ thấy Jose chẳng tiến triển gì trong vấn đề social skills dù đã gần 10 tháng trôi qua. Tôi có hỏi cô là vậy bây giờ các cô có đề nghị gì? Các cô nói là đưa Jose đi bác sĩ để nói với bác sĩ về vấn đề này.

(còn tiếp)

[mapleleaf]

Một tháng sau nghỉ hè, tôi đưa Jose đi bác sĩ. Trước giờ Jose vẫn đi khám sức khỏe và chích ngừa ở đây. Đây là bác sĩ gốc Việt và bác sĩ này tốt nghiệp chuyên ngành nhi ở Canada. Khi đem Jose đi bác sĩ nhưng vợ chồng chúng tôi vẫn chỉ nghĩ Jose bị chậm ngôn ngữ thôi. Sau khi nghe vợ chồng tôi kể về tình hình Jose khoảng 10-15 phút, khoảng chục câu hỏi rồi bác sĩ hỏi nhấn mạnh về vấn đề Jose có chơi một cách interact với các bạn khác không? Tôi trả lời là cô giáo nói Jose ít chơi với bạn trên lớp. Còn ở nhà thì Jose rất nghịch, vẫn chưa biết chơi với em và thỉnh thoảng phấn khích lên vẫn xô đẩy em gái. Sau đó bác sĩ chẩn đoán rằng Jose có thể bị Autism nhưng nhẹ. Và hỏi chúng tôi có muốn được giới thiệu đi chuyên gia tâm lý không?

Khi nghe bác sĩ chẩn đoán như vậy, chúng tôi đã choáng váng tê tái vì chúng tôi chưa bao giờ nghĩ đến điều này. Chúng tôi đã luôn nghĩ rằng Jose bị chậm nói vì ít tiếp xúc với bạn bè và ngay cả ít tiếp xúc với người lớn. Tuy Jose ở nhà với mẹ nhưng mẹ cũng không nói chuyện thường xuyên với Jose vì còn lo cho em gái nhỏ nữa. Còn Jose chưa chơi với bạn là do chúng tôi ít có thời gian đưa Jose ra ngoài chơi nhất là mùa đông rất lạnh nên thường ở trong nhà. Tôi vừa làm việc ở công ty và cũng có tiệm kinh doanh nên cũng khá bận rộn. Vì vậy tôi cũng ít có nhiều thời gian chơi với Jose. Cứ tưởng đó là lý do làm Jose chậm nói, nào ngờ chẩn đoán của bác sĩ làm tê tái quá.

Sau đó 1 tháng, chúng tôi được giới thiệu đến một chuyên gia tâm lý. Đây là một bà tiến sĩ tâm lý người tây. Sau khi nói chuyện và hỏi thăm vợ chồng chúng tôi khoảng 30 phút, chuyên gia tâm lý này muốn kiểm tra một số kỹ năng của Jose . Sau khi kiểm tra riêng cho Jose khoảng 30 phút (vợ chồng chúng tôi bên ngoài phòng) bà ấy nhận xét Jose có vẻ bình thường, không có vẻ sợ sệt hay nhút nhát (vì nãy giờ Jose đã quen). Vì Jose chưa hiểu tiếng Anh nhiều nên cũng chưa kiểm tra Jose được nhiều . Nhưng bà nhận xét Jose có thể là chậm ngôn ngữ nên nhút nhát khi gặp người chưa quen. Đợi thêm khoảng một năm nữa cho Jose phát triển thêm về tiếng Anh thì sẽ kiểm tra lại.

Đây là những câu hỏi mà bà ấy test thử Jose trong khi đang nói chuyện với chúng tôi.
Bà ấy gọi tên Jose thì Jose quay lại nhìn bà => Gọi có quay lại và nhìn vào mắt bà
Bà ấy chơi trò “Silmon Says” với Jose thì Jose thực hiện được hầu hết. E .g. Silmon says: Touch your head thì Jose lấy tay đụng lên đầu mình. Silmon says: Touch your nose thì Jose lấy tay đụng mũi mình. Silmon says: Open your mouth thì Jose mở to miệng mình ra … Jose chỉ không thực hiện khi bà ấy nói Silmon says: Sit down on the floor. Có thể là Jose không hiểu chữ floor là gì hoặc là không muốn làm theo như vậy .

Bà ấy chỉ số 7 trên cái đồng hồ trên bàn rồi hỏi Jose là What is this number? Jose trả lời là Seven. Đúng là cái đồng hồ lúc đó đang là 1:07

Bà ấy yêu cầu Jose vẽ một người nhưng Jose không hiểu nên không làm theo . Bà ấy nhờ mẹ phiên dịch lại cho Jose thì Jose bắt đầu vẽ một cái happy face . Bà ấy yêu cầu vẽ cả người thì Jose vẽ thêm 2 tay, 2 chân, 2 cái tai to và thêm vài sợi tóc.

Bà ta khen good và nhận xét Jose có vẻ bình thường nhưng chậm về ngôn ngữ.

Bà chuyên gia tâm lý này đã hẹn chúng tôi mang Jose trở lại trong tháng 5/2012 để bà ấy kiểm tra Jose lại.

Kể từ khi mang Jose đi bác sĩ và chuyên gia tâm lý về thì tôi bắt đầu bỏ thời gian ra chút ý đến Jose nhiều hơn. Tôi mua một bộ DVD học phonics cho Jose. Mỗi ngày tôi cho Jose nghe 30 phut. Sau khoảng một tháng thì Jose thuộc hết bảng chữ cái Alphabet. Nhận biết được hết Uppercase và lowercase.

Từ tháng 9 năm nay, khi Jose nhập học lớp kindergarten 2 thì tôi dành mỗi ngày 1 tiếng để dạy kèm Jose về numbers, alphabet, basic concepts, phonics, math. Mỗi ngày tôi thay đổi dạy một môn. Jose thường cũng hay lo ra và không chú ý nhưng khi tôi nhắc nhở thì Jose cũng chịu nhìn vào bài học. Sau mỗi một trang bài học, tôi thưởng cho Jose một cái sticker để dán vào trang đó thì Jose rất thích. Lúc nào tôi quên cho Jose cái sticker là Jose nhắc ngay bằng tiếng Anh "Please give me a sticker" (câu này ba ép Jose nói khi cho Jose sticker).

Tùy theo môn học, mỗi tiếng tôi dạy Jose được khoảng 5-10 trang như thế. Có những vấn đề tôi nghĩ là chắc Jose sẽ khó tiếp thu được nhưng khi dạy tôi cũng ngạc nhiên là Jose tiếp thu khá tốt. Cũng có hôm tôi dạy thì thấy Jose chưa hiểu gì cả nhưng vài hôm sau quay lại thì thấy hình như Jose đã hiểu rồi. Tôi thấy sự tiếp thu của Jose khá tốt, có lẽ giống một đứa trẻ cùng độ tuổi. Trong thời gian này Jose cũng nói tiếng Việt khá hơn. Đã biết nói ra yêu cầu của mình. Còn tiếng Anh thì cũng bắt đầu nghe hiểu được sơ sơ những yêu cầu đơn giản. Tôi thường ép Jose nói tiếng Anh khi Jose muốn điều gì đó như muốn xem TV, chơi game... Jose cũng nói được bập bẹ những từ những câu đã biết. Đôi khi mới đầu chỉ là học vẹt một câu nhưng sau đó thì có vẻ như Jose cũng hiểu được ý nghĩa của câu đó.

Tuần rồi lại đến kỳ họp giữa giáo viên và phụ huynh. Lần này có 4 cô: gồm có 2 cô giáo chính(trong đó có 1 cô tiếng Anh là cô giáo cũ năm ngoái của Jose), một cô special education và một cô về Speech and Language pathologist (trên board of education gởi xuống). Cô chuyên gia về Speech and Language pathologist này năm ngoái (tháng 5) có đến trường test khả năng ngôn ngữ của Jose nhưng lúc đó cũng không test gì được vì Jose lúc đó không nói gì. Vào họp thì các cô muốn nghe về tình hình đi bác sĩ của Jose hè rồi như thế nào. Tôi cũng kể về chẩn đoán của bác sĩ và nhận xét của chuyên gia tâm lý. Và đang đợi đến tháng 5 năm sau để đem Jose đến chuyên gia tâm lý đánh giá lại.

Sau khi nghe tôi kể vậy thì hai cô giáo của Jose cũng nói nhận xét về Jose trong mấy tháng của năm học mới Kindergarten 2 này. Hai cô giáo nói là năm nay đã nghe thấy Jose nói tiếng Anh trong lớp. Jose đã tham gia hát và nhảy múa với bạn. Vẻ mặt có vẻ cười và enjoy. Trong lớp Jose rất là gentle (chữ của cô dùng). Cả hai cô đều nói là Jose very smart (chữ của cô dùng) vì khi cô lấy các số random từ 1 đến 100 hỏi Jose thì Jose trả lời được đúng hết. Yêu cầu của một em khi học xong lớp kindergarten 2 là chỉ nhận biết đến số 30 thôi. Jose cũng đã biết các sound của tất cả mẫu tự alphabet. Hai cô nói là so với các bạn kindergarten 2 thì level của Jose đã cao hơn yêu cầu. Jose đã tiến bộ rất nhiều và làm cho cô ngạc nhiên so với năm ngoái. Tuy nhiên Jose vẫn có khi chưa theo routine như các bạn (cởi giày, móc áo v.v...).

Sự tiến bộ trong học hành của Jose là do ba đã dành mỗi ngày một tiếng cho Jose trong suốt 2.5 tháng qua. Chính tôi cũng thấy là Jose tiến bộ mỗi ngày. Bây giờ Jose cũng đã biết chơi bowling, biết take turn với em gái và bạn (mẹ Jose ở nhà có trông thêm một đứa trẻ con một chị bạn Vn). Đây là một tiến bộ trong giao tiếp với bạn vì trước đây Jose thường chỉ chọc phá em và bạn này.

Có một thời tôi áp dụng việc giảm bớt chất bột cho Jose thì thấy Jose ở nhà ít lăng xăng chạy nhảy hơn. Trong thời gian đó, mỗi khi Jose xô đẩy em gái thì tôi áp dụng biện pháp bắt Jose đứng góc tường vài phút. Sau 2,3 ngày cố gắng kiên nhẫn như vậy thì Jose không xô đẩy em nữa. Tưởng là như vậy chắc hết rồi, nhưng khoảng 1 tháng nay Jose lại nảy ra trò giựt đồ chơi của em làm em thường khóc toáng lên thì Jose mới thích. Mình cũng áp dụng lại biện pháp cũ là phạt đứng góc tường như có vẻ như lần này biện pháp này chỉ hữu hiệu vài chục phút, sau đó lại như cũ. Chưa biết phải xử trí thế nào đây?

Nãy giờ nghĩ sao gõ vậy nên chắc cũng hơi linh tinh. Bây giờ nhờ vả các anh chị chuyên gia nhận xét xem thử Jose bị gì? Bây giờ phải làm cách nào để giúp Jose? Làm sao ngăn chặn việc Jose thường hay chọc ghẹo, giựt đồ chơi của em gái?

Cám ơn các anh chị chuyên gia và mọi người đã đọc một bài dài dòng.

[mapleleaf]

Gần đây tôi có ghi note lại sự phát triển cho Jose nên post lên đây cho các anh chị tham khảo thêm

1)Language:
Vietnamese: 1st language (0 month old – present)
- Jose có thể nói và hiểu hầu hết mọi thứ bằng tiếng Việt
- Jose có thể nói những câu nhiều hơn 5 chữ
- Jose biết hỏi những câu đơn giản: cái này là cái gì? con này là con gì? v.v...
- Jose biết trả lời những câu hỏi đơn giản như tên, tuổi, số phone, địa chỉ
- Jose chưa biết hỏi câu hỏi "tại sao". Câu hỏi "tại sao" đầu tiên mà Jose hỏi là tại sao chúng ta ị vậy?
- Khi đã hiểu câu hỏi thì không còn lập lại câu hỏi nữa. Tuy nhiên thỉnh thoảng ba nói good night Jose thì cũng bị lập lại là good night Jose.
- Đã biết kể là hôm nay ở lớp cô giáo cho làm gì tuy nhiên chưa biết kể lại một câu chuyện

French:
- Mới chỉ biết vài từ
- Đếm được từ 1 đến 20

English: (4 years old – present)
- Đã biết đọc và ghép chữ với một số các vần: AT, AM, AD, AN, AP, AG, AB, IG, ID
- Nhớ vẹt được các mặt chữ: Monday->Sunday, January->December.
- Đang cho Jose học làm quen với một số chữ thường gặp: he, a, the, no, and, yes, has, is, on, she, what, this
- Nhớ các mặt chữ và đọc được
* penny, nickle, dime, quarter, loonie, toonie
* one->twenty
* colors
* planets
* số phone nhà, số nhà, họ tên

- Jose đã hiểu và làm theo một số việc
E.g.
Wake up and go to washroom.
Open the faucet and wash your hand.
Brush your teeth.
Wash your face.
Turn on/off the lamp.
Close/open the door
…

- Đã biết hỏi và trả lời What's this? What's that?
- Cũng đã biết nói và ghép một câu với 3,4,5 words

E.g.

Let’s go.

It’s a green/red car etc…

I want to play Barney game

I want to watch a b c songs

- I like to touch the ceiling/wall/lamp etc…

- I want to eat candy/cereal/French fries, …

…

- Chưa biết dùng hết personal pronoun(he, she, we, they).


Vocabulary:

- Biết một vài bộ phận thân thể

E.g. head, hair, eyes, ears, nose, mouth, teeth, tongue, chin, cheek, neck, back, shoulder, hand, arm, fingers, belly button, knee, toes, foot…

- Biết một số thú vật

E.g. ant, bear, bee, bird, butterfly, cat, chicken, cow, crab, deer, dog, dolphin, duck, elephant, fish, frog, giraffe, horse, kangaroo, lion, monkey, mouse, pig, rabbit, sheep, snake, shrimp, spider, tiger, turtle, zebra…

- Biết một số trái cây

E.g. apple, pear, orange, banana, grape, tomato, strawberry, mango …

- Biết một số đồ vật cơ bản

E.g.

Room, stair, lock, door, window, ceiling, floor, wall, lamp, chair, table…

Washroom, toilet paper, towel, comb, tooth brush, tooth paste, soap, faucet…

Bow, spoon, rice, milk, juice, water, fruit, soup, cereal…

Classroom, back bag, book, paper, pencil, eraser…

Coat, hat, mittens, snow pants, pants, shirt, glasses, sandals, shoes…

Computer, speakers, TV, phone, clock, watch, toy …

House, boat, ship, bicycle, motorcycle …

Park, tree, swing, slide, ladder…

- Biết một số động từ

E.g.

Want, like, close, open, brush, drink, eat, fly, jump, clap, kick, push, run, sit down, stand up, turn around, wake up, sleep, swim, go, hang, touch, wash, wipe, bowel, pee …

Tóm lại vẫn chậm hơn trẻ cùng tuổi


2)Cognition: (both in Vietnamese and English)
- Đếm và nhận biết hết số từ một đến 100
- Biết phân biệt hết các màu: red, green, yellow, orange, blue, purple, pink, brown, grey, black, white
- Biết phân biệt được hết các hình dạng: square, circle, oval, triangle, rectangle, heart, drop, cube, cylinder, half moon, moon, star, sun.
- Biết phân biệt khái niệm: high, short, big, small
- Biết phân biệt khái niệm: alike, different
- Biết phân biệt khái niệm: above, below, left, right, before, after, between, full, empty, opposite, things go together

- Chưa biết khái niệm thời gian


3)Communication:
- Có thể chơi với em và với bạn quen
- Ít khi nói chuyện với bạn trên lớp
- Ra ngoài khá mắc cở khi giao tiếp với người ngoài và trẻ khác
- Thường chọc ghẹo em gái, giựt toys, blanker v.v...
- Vẫn còn lập lại câu nói người khác(tiếng Anh lập lại nhiều hơn)


4) Action:
- Có thể dùng muỗng tự xúc ăn
- Có thể tự mặc đồ nếu đơn giản
- Có thể tự đánh răng (nhưng cũng còn cần giám sát nhắc nhở để khỏi nghịch trong washroom)
- Có thể tự rửa mặt, rửa tay
- Có thể tự đi vệ sinh, tự chùi nhưng vẫn còn cần người gấp giấy sẵn
- Có thể viết để viết và vẽ, dùng kéo tốt
- Chạy nhảy, đá banh, ném banh tốt
- Chạy được xe đạp 3 bánh

5) Hobby:
- Thích xem Dora the explorer, Bob the builder, little bear
- Thích chơi game trên computer và trên toys.
- Thích chơi bowling, puzzle
- Thích đi công viên và đi bơi
- Thích đạp xe đạp(3 bánh)
- Thích xuống nhà học với ba
- Thích chọc phá em gái

6)Health:
- Good
Height: 117 cm
Weight: 23kg

[phi]

Xin tự giới thiệu tôi tên là Duy và hiện đang ở sống ở Canada. Tôi có một cháu trai tên Jose được 5 tuổi 4 tháng đang gặp khó khăn trong vấn đề ngôn ngữ và giao tiếp.

Chào bạn,

Nhìn tên log in là biết bạn yêu nước Canada rồi.

Vietnamese: 1st language (0 month old – present)
- Jose có thể nói và hiểu hầu hết mọi thứ bằng tiếng Việt

Bé Jose thì đi học trường song ngữ hay sao ạ? Ngoài tiếng Việt / Anh, bé có nói Spanish không?

Lớp học kindergarten 1 này của Jose được dạy bằng 2 ngôn ngữ Anh và Pháp

Xin lỗi, tôi hỏi hơi nhiều nhưng các thông tin này quan trọng . Bạn chắc sống ở Montreal hay Quebec gì đó cho nên nói tiếng Pháp, chương trình học tiếng Anh, ở nhà nói tiếng Việt, và tên bé thì có gốc Spanish. Vậy chính xác bé đang giao tiếp bao nhiêu thứ tiếng? và đang học bao nhiêu thứ tiếng?

Cô nói cô không complain về vấn đề academic của Jose nhưng chỉ thấy Jose chẳng tiến triển gì trong vấn đề social skills dù đã gần 10 tháng trôi qua. Tôi có hỏi cô là vậy bây giờ các cô có đề nghị gì? Các cô nói là đưa Jose đi bác sĩ để nói với bác sĩ về vấn đề này.

Tôi nghĩ bạn nên xin gặp Speech Pathologist hơn là bác sĩ vì 2 lý do:

1) Họ có thể góp ý ngay về chương trình học tại lớp
2) Họ có thể phối hợp với trường nhịp nhàng hơn . Có thể Canada cũng sẽ như Hoa Kỳ, các quận hạt giáo dục đã có sẵn Speech Pathologist đặc trách học khu con bạn đang học (giống như chúng tôi đang làm tại đây vậy).

Từ sau ngày hôm họp đó, chúng tôi bắt đầu cho Jose nghe và xem TV bằng tiếng Anh và dẹp hết các băng dĩa tiếng Việt.

Bạn làm điều này là do họ yêu cầu? Nếu với một trẻ phát triển theo chuẩn, nhà trường (tại Mỹ) luôn khuyến khích tiếp tục dạy / giao tiếp bằng tiếng Việt ở nhà . Họ khuyên như vậy vì cả vấn đề văn hóa và nhận thức . Trẻ nói nhiều ngôn ngữ từ lúc nhỏ sẽ có vùng não bộ ngôn ngữ phát triển to hơn và trùng lấp nhau . Không như những người như tôi (và chắc bạn luôn) là tới mười mấy tuổi mới bắt đồng sống trong môi trường toàn tiếng Anh.

Bạn có thể đọc thêm đề tài này ở đây:

viewtopic.php?f=8&t=933
viewtopic.php?f=8&t=1509

Bạn có muốn cho Jose đi sinh hoạt với các Nhóm Hướng đạo không? Điều kiện nhóm nhỏ, có người lớn hướng dẫn sẽ tạo điều kiện tốt cho Jose phát triển về giao tiếp.

Đến cuối năm lớp kindergarten 1, ba mẹ lại được kêu lên họp với các cô lần nữa. Cũng với mấy cô đó nhưng lần này không có cô thông dịch nữa. Hai cô giáo chính cho biết là Jose vẫn không tiến triển gì nhiều trong vấn đề giao tiếp với các bạn trong lớp, vẫn chưa biết bắt trước các bạn làm cái này cái kia

Theo tôi biết thì đây là cuộc họp định kỳ, nghĩa là giáo viên phải gặp phụ huynh chứ không phải vì Jose có gì trầm trọng mà phải gọi bạn lên, đúng không ạ?

Cô giáo có thử đổi chỗ ngồi, giao các việc trong lớp cho Jose làm: những việc mà bắt buộc Jose phải giao tiếp chưa? (vd như chịu trách nhiệm đi theo 1 bạn nào đó khi bạn đó đi WC, phát khăn giấy trong giờ ăn ...). Cô có gọi Jose lên trong giờ Circle time , ví dụ như Jose mang theo 1 món đồ chơi yêu thích và nói về nó cho các bạn khác nghe ...

Nếu cô ta chưa làm, bạn nên yêu cầu. Đừng lo cô không có chuyên môn vì hệ thống giáo dục Canada cũng tốt, họ sẽ gửi bên giáo dục đặc biệt tới giúp cô nếu cần.

Tôi có hỏi cô là vậy bây giờ các cô có đề nghị gì? Các cô nói là đưa Jose đi bác sĩ để nói với bác sĩ về vấn đề này

Bạn nên phối hợp chặt, cho cô giáo biết các quyết định tại nhà như ngưng coi tv tiếng Việt, đi Hướng đạo ... Bạn cũng yêu cầu cô giáo những điều trên nhé.

Nãy giờ nghĩ sao gõ vậy nên chắc cũng hơi linh tinh. Bây giờ nhờ vả các anh chị chuyên gia nhận xét xem thử Jose bị gì? Bây giờ phải làm cách nào để giúp Jose? Làm sao ngăn chặn việc Jose thường hay chọc ghẹo, giựt đồ chơi của em gái?

Câu này không dễ trả lời vì tôi không trực tiếp quan sát, tôi sẽ cần hỏi lại bạn rất nhiều . Bạn nghĩ có bao giờ Jose cố tình giựt đồ chơi của em cho vui không? Vì không thì bố chẳng ngó tới mình, ngồi 1 mình chán quá, có khác gì bị phạt đâu? Hay Jose giựt đc vì cảm thấy bố mẹ đang để ý tới em nhiều hơn?

Ý tôi nói là nhìn từ phía phân tâm học trường phái Freud thì có thể những hành vi đó là defense mechanism của Jose.

Bà chuyên gia tâm lý này đã hẹn chúng tôi mang Jose trở lại trong tháng 5/2012 để bà ấy kiểm tra Jose lại.

Bạn đem các vđ tôi hỏi ra hỏi bà CG Tâm lý trên nhé. Bà ta có lợi thế hơn tôi là có thể hỏi lại bạn trực tiếp để lấy thêm thông tin. Bà ta trả lời sao bạn cho tôi biết.

- Chưa biết khái niệm thời gian

Vậy bạn phạt bé time-out ra sao?

Sau đó bác sĩ chẩn đoán rằng Jose có thể bị Autism nhưng nhẹ. Và hỏi chúng tôi có muốn được giới thiệu đi chuyên gia tâm lý không?

Hmm, bạn giải thích lại cái này xem. Bạn đưa bé đi BS với mục đích chẩn đoán Autism, hay vđ Autism chỉ tình cờ được nêu lên và bác sĩ kết luận như vậy trong 15 phút gặp?

Chữ "chẩn đoán" của bác sĩ có ý nghĩa "if you want, I can refer you to a specialist" hay là "I know he has it" ? Ban cần biết điều này vì nó ảnh hưởng đến bạn từ phía xã hội và học đường rất nhiều (his/her formal conclusion will impact you socially and academically).

Và hỏi chúng tôi có muốn được giới thiệu đi chuyên gia tâm lý không?

Chà, bạn cẩn thận nhé, bs nói đưa đi chuyên gia tâm lý là psychologist hay là psychiatrist? cái đầu là cg tâm lý bằng tiến sĩ PhD, cái sau là bác sĩ tâm thần nhi có bằng bác sĩ MD. Người sau có thẩm quyền cho thuốc, người đầu không có. Bạn có chắc bs nói psychologist không? Và có chắc là bs kết luận Autism formally and medically không?

[phi]

Rất vui làm quen với bạn Duy và bé Jose từ Canada. CCM vậy là có bạn bè khắp nơi rồi. Chúng tôi có đưa 2 em HS qua Anh (England), có 1 bên Pháp, Đan Mạch, Đức ... Hôm nọ có 1 bạn từ Korea nữa. Ở Mỹ thì dĩ nhiên đông nhì rồi, chỉ đằng sau Việt Nam thôi.

Bạn Duy đang ở Montreal, Quebec hay Vancouver? Tu habites où? J'habite à California, au nord.

[mapleleaf]

Rất vui làm quen với bạn Duy và bé Jose từ Canada. CCM vậy là có bạn bè khắp nơi rồi. Chúng tôi có đưa 2 em HS qua Anh (England), có 1 bên Pháp, Đan Mạch, Đức ... Hôm nọ có 1 bạn từ Korea nữa. Ở Mỹ thì dĩ nhiên đông nhì rồi, chỉ đằng sau Việt Nam thôi.

Bạn Duy đang ở Montreal, Quebec hay Vancouver? Tu habites où? J'habite à California, au nord.

Chào anh Phi,
Cám ơn anh Phi đã trả lời em rất nhanh. Em cũng rất vui được làm quen với anh và các anh chị, các bạn khác trong đây. Em đang ở Hull, một thành phố nhỏ nằm trong Quebec, giáp ranh giới với thủ đô Ottawa của Canada.

[mapleleaf]

Bé Jose thì đi học trường song ngữ hay sao ạ? Ngoài tiếng Việt / Anh, bé có nói Spanish không?

Dạ đúng vậy. Jose học tại trường Catholic, hầu hết các trường Catholic ở tp em sống họ dạy song ngữ 50% Anh và 50% Pháp cho học sinh mẫu giáo. Lên lớp 1-3 thì họ dạy 75% Anh và 25% Pháp. Đến lớp 4 trở lên thì học sinh được chọn theo 2 hướng. Một là tiếp tục 75% Anh và 25% Pháp, hai là 50% Anh và 50% Pháp. Ngoài ra thì cũng có trường chỉ dạy riêng tiếng Anh hoặc riêng tiếng Pháp thôi. Nhưng mấy trường này là trường công. Em thích cho Jose học hệ thống trường Catholic nên bây giờ Jose đang học song ngữ Anh Pháp. Jose không nói Spanish nhưng cũng có bắt chước vài chữ trong Dora the explorer.

Xin lỗi, tôi hỏi hơi nhiều nhưng các thông tin này quan trọng . Bạn chắc sống ở Montreal hay Quebec gì đó cho nên nói tiếng Pháp, chương trình học tiếng Anh, ở nhà nói tiếng Việt, và tên bé thì có gốc Spanish. Vậy chính xác bé đang giao tiếp bao nhiêu thứ tiếng? và đang học bao nhiêu thứ tiếng?

Jose chỉ đang nói tiếng Việt và bập bẹ tiếng Anh. Còn tiếng Pháp thì Jose chỉ học trên lớp chứ ở nhà ba mẹ cũng chưa dạy gì cả. Tụi em chỉ dạy Jose tiếng Anh ở nhà thôi vì vùng em ngôn ngữ giao tiếp chủ yếu là tiếng Anh. Tuy Jose đang học 50% Anh và 50% Pháp nhưng chương trình có vẻ nghiêng về tiếng Anh hơn. Chẳng hạn như tuần nào Jose học tiếng Anh trên trường thì mỗi ngày họ gởi truyện tiếng Anh về để phụ huynh đọc cho học sinh, còn tuần tiếng Pháp thì không có truyện gì cả. Có lẽ là lớp 1-3 học sinh học 75% tiếng Anh và 25% tiếng Pháp nên bây giờ ở Kindergarten học cũng nghiêng về tiếng Anh hơn một chút.

Tôi nghĩ bạn nên xin gặp Speech Pathologist hơn là bác sĩ vì 2 lý do:

1) Họ có thể góp ý ngay về chương trình học tại lớp
2) Họ có thể phối hợp với trường nhịp nhàng hơn . Có thể Canada cũng sẽ như Hoa Kỳ, các quận hạt giáo dục đã có sẵn Speech Pathologist đặc trách học khu con bạn đang học (giống như chúng tôi đang làm tại đây vậy).

Sau buổi họp giữa giáo viên và phụ huynh tuần rồi, cô Speech Pathologist này có đưa cho em một cái form. Em đã ký đồng ý cho cô Speech pathologist này mỗi tuần xuống lớp Jose theo dõi Jose một tiếng để theo dõi và góp ý với các cô giáo của Jose một số cách để giúp Jose tiến bộ hơn ngôn ngữ và giao tiếp. Trong buổi họp đó, cô Speech pathologist này có hỏi là tụi em muốn cô giới thiệu Jose đến một nhóm chuyên viên ở bịnh viện để thẩm định cho Jose không? Tụi em cũng chưa quyết định về vấn đề này vì lúc đó cô special education của trường nghe nói vậy thì nói vào là đợi đến tháng 5/2012 cho bà tiến sĩ tâm lý gặp lại Jose cũng được. Nghe 2 cô nói 2 hướng vậy nên tụi em cũng chưa quyết định trong lúc họp đó. Theo ý anh Phi và các anh chị chuyên viên của CCM thì em có nên đưa Jose đi thẩm định liền thời gian này không hay đợi đến tháng 5/2012?

Bạn làm điều này là do họ yêu cầu? Nếu với một trẻ phát triển theo chuẩn, nhà trường (tại Mỹ) luôn khuyến khích tiếp tục dạy / giao tiếp bằng tiếng Việt ở nhà . Họ khuyên như vậy vì cả vấn đề văn hóa và nhận thức . Trẻ nói nhiều ngôn ngữ từ lúc nhỏ sẽ có vùng não bộ ngôn ngữ phát triển to hơn và trùng lấp nhau . Không như những người như tôi (và chắc bạn luôn) là tới mười mấy tuổi mới bắt đồng sống trong môi trường toàn tiếng Anh.

Nhà trường cũng như các cô giáo của Jose không yêu cầu điều này. Họ vẫn khuyến khích phát triển thêm ngôn ngữ tiếng Việt cho Jose để Jose nhận thức tốt hơn. Nhưng vì sau khi xét các khía cạnh mạnh và yếu của Jose, em nhận thấy có lẽ mọi điểm yếu của Jose(nhút nhát, chưa chơi với bạn, nghịch phá em v.v...) đều xuất phát từ yếu điểm ngôn ngữ mà ra mà Jose thì đi học bằng tiếng Anh và Pháp nên em đã tự stop băng dĩa tiếng Việt lại và chuyển sang băng dĩa tiếng Anh cũng như ép Jose nói tiếng Anh khi Jose muốn làm việc gì. Dĩ nhiên vẫn còn giao tiếp tiếng Việt lai rai khi Jose không hiểu. Không biết em làm như vậy có đúng cho Jose hay không nữa?

Bạn có muốn cho Jose đi sinh hoạt với các Nhóm Hướng đạo không? Điều kiện nhóm nhỏ, có người lớn hướng dẫn sẽ tạo điều kiện tốt cho Jose phát triển về giao tiếp.

Em cũng muốn điều này nhưng hiện tại thì em đang tập trung tiếng Anh cho Jose nên có lẽ đợi 1,2 năm nữa khi Jose phát triển ngôn ngữ hơn chút thì em sẽ cho Jose đi sinh hoạt các lớp giáo lý thiếu nhi, nhóm hướng đạo ở giáo xứ đạo Việt Nam ở đây. Hiện tại thì Jose còn lơ ngơ nên em cũng chưa muốn cho Jose đi bây giờ. Mỗi chủ nhật em có cho Jose tham gia với các bạn nhỏ ở giáo xứ tây để các cô hướng dẫn tô màu này kia thôi mà cũng chỉ có 20-30phút thôi.

Theo tôi biết thì đây là cuộc họp định kỳ, nghĩa là giáo viên phải gặp phụ huynh chứ không phải vì Jose có gì trầm trọng mà phải gọi bạn lên, đúng không ạ?

Dạ đúng rồi, đây chỉ là cuộc họp định kỳ thôi. Nhưng với các bạn cùng lớp của Jose thì khi họp như vậy thì chỉ có 2 giáo viên chính Anh và Pháp. Còn với Jose thì có thêm cả cô special education và cô ESL nữa. Hai cô special education và ESL này chỉ góp ý kiến thôi chứ chưa có kế hoạch gì giúp Jose lúc đó cả.

Cô giáo có thử đổi chỗ ngồi, giao các việc trong lớp cho Jose làm: những việc mà bắt buộc Jose phải giao tiếp chưa? (vd như chịu trách nhiệm đi theo 1 bạn nào đó khi bạn đó đi WC, phát khăn giấy trong giờ ăn ...). Cô có gọi Jose lên trong giờ Circle time , ví dụ như Jose mang theo 1 món đồ chơi yêu thích và nói về nó cho các bạn khác nghe ...

Nếu cô ta chưa làm, bạn nên yêu cầu. Đừng lo cô không có chuyên môn vì hệ thống giáo dục Canada cũng tốt, họ sẽ gửi bên giáo dục đặc biệt tới giúp cô nếu cần.

Trong cuộc họp tuần rồi, cô giáo có nó là hiện đang nhờ 1,2 bạn trai trong lớp giúp nhắc nhở Jose làm những việc routine. Trong chương trình học năm ngoái Kindergarten 1 cũng đã có giờ presentation rồi. Jose phải lên đứng trước lớp nói về món ăn Jose thích, màu Jose thích, v.v... Vì lúc đó Jose chưa nói được chút tiếng Anh nào nên em có hướng dẫn Jose học vẹt trước ở nhà. Năm ngoái cô giáo nói là Jose lên nói giọng hơi nhỏ nhẹ nên các bạn khác nhao nhao lên hỏi. Thấy cô nói cũng ok, nhưng em nghĩ là tính tình Jose nhát như vậy thì mấy cái presentation như vậy chắc là anh chàng sẽ gặp khó khăn rất nhiều. Năm nay cũng có presentation như chưa tới lượt Jose. Cô sẽ báo trước 2 tuần. Anh Phi thấy có gì nên làm cho Jose thì cho em biết để em sẽ đề nghị với các cô và trường của Jose

Bạn nên phối hợp chặt, cho cô giáo biết các quyết định tại nhà như ngưng coi tv tiếng Việt, đi Hướng đạo ... Bạn cũng yêu cầu cô giáo những điều trên nhé.

Trong cuộc họp vừa rồi em cũng có nói là hiện em đang ép Jose phải nói tiếng Anh khi Jose muốn hay thích làm gì đó. Các cô nói là cứ nên như vậy vì sẽ ép Jose phải nói.

Câu này không dễ trả lời vì tôi không trực tiếp quan sát, tôi sẽ cần hỏi lại bạn rất nhiều . Bạn nghĩ có bao giờ Jose cố tình giựt đồ chơi của em cho vui không? Vì không thì bố chẳng ngó tới mình, ngồi 1 mình chán quá, có khác gì bị phạt đâu? Hay Jose giựt đc vì cảm thấy bố mẹ đang để ý tới em nhiều hơn?

Ý tôi nói là nhìn từ phía phân tâm học trường phái Freud thì có thể những hành vi đó là defense mechanism của Jose.

Có lúc em cũng nhận thấy Jose muốn giựt để được chú ý. Nhưng cũng có khi Jose cả nhà đang xem film thì Jose tư nhiên giựt đồ em một cách thích thú. Em gái càng la khóc thì Jose càng khoái và vứt đồ chơi đó xuống gầm gường hay vào góc nhà. Gần đây thì em chú ý đến Jose nhiều hơn em gái. Nhưng đúng là khi Jose còn nhỏ(dưới 4 tuổi) thì tụi em không chú ý gì đến việc dạy ngôn ngữ hay nói chuyện với Jose nhiều. Jose cũng ít được cho ra shopping hay đi đây đó vì Canada mùa đông lạnh mà, đi shopping thì tụi em thay nhau chạy mua cho nhanh rồi về.

Bạn đem các vđ tôi hỏi ra hỏi bà CG Tâm lý trên nhé. Bà ta có lợi thế hơn tôi là có thể hỏi lại bạn trực tiếp để lấy thêm thông tin. Bà ta trả lời sao bạn cho tôi biết.

Lần tới em sẽ hỏi bà chuyên gia tâm lý này nhiều hơn. Lần rồi bà ấy cũng có yêu cầu em mang theo report card của Jose nữa. Bà chuyên gia tâm lý này là do ông bác sĩ Nhi của Jose giới thiệu tới đó chứ. Khi đến gặp bà ấy thì em cũng nhắc lại lý do bác sĩ nhi giới thiệu tới là do bs nhi chẩn đoán Jose có thể có Autistic spectrum nhẹ hoặc có thể là Asperger.

Vậy bạn phạt bé time-out ra sao?

Mỗi lần phạt như thế em nói Jose đứng góc nhà đến số 1,2,3 v.v... Jose biết xem cái kim dài trên đồng hồ. Nhưng chưa biết xem giờ hay khái niệm buổi sáng, chiều, tối, hôm qua, hôm nay, ngày mai... Còn ờ ờ cạc cạc về những khái niệm thời gian này lắm

Hmm, bạn giải thích lại cái này xem. Bạn đưa bé đi BS với mục đích chẩn đoán Autism, hay vđ Autism chỉ tình cờ được nêu lên và bác sĩ kết luận như vậy trong 15 phút gặp?

Chữ "chẩn đoán" của bác sĩ có ý nghĩa "if you want, I can refer you to a specialist" hay là "I know he has it" ? Ban cần biết điều này vì nó ảnh hưởng đến bạn từ phía xã hội và học đường rất nhiều (his/her formal conclusion will impact you socially and academically).

Em đưa Jose đi bác sĩ với mục đích xem cần phải làm gì giúp Jose để Jose phát triển ngôn ngữ. Có cần phải đi Language Therapist không? Đại ý là vậy vì lúc đó vẫn nghĩ Jose bị delay speech and language development. Và cũng vì các cô giáo có ý nói mình nên đưa Jose đi đến bác sĩ nên em mới mang Jose đi bác sĩ. Trong khoảng 15-20 phút bs nói chuyện với tụi em đó, Jose vẫn quanh quẩn ở trong phòng đó nhưng hành vi và thái độ thì vẫn bình thường thôi. Em không nhớ rõ tất cả các câu hỏi của bs nhưng đại khái gồm những câu hỏi như thế này:
- Khi gọi Jose có quay lại không?
Trả lời: Hồi nhỏ thì có khi quay lại, có khi cũng không quay lại. Nhưng hiện nay thì có quay lại.

- Jose có quay tròn lòng vòng không?
Trả lời: Hồi nhỏ có thỉnh thoảng, thỉnh thoảng thôi.
Em chỉ trả lời như vậy chứ cũng chưa giải thích với bs là thỉnh thoảng của em là 1 năm có thấy như vậy 1,2 lần thôi.

- Jose có đi nhón gót không?
Trả lời: không

- Jose có ăn, uống, ngủ nghỉ bình thường không?
Trả lời: vẫn tốt bình thường.
Lúc này bác sĩ nhìn vào hồ sơ và nói là cháu này phát triển tốt. Rồi hỏi tiếp

-Jose lúc trước (2.5 tuổi) có bị thiếu máu thiếu sắt phải không?
Trả lời: dạ phải, bs cho uống bổ xung sắt trong 2 tháng thì cháu bình thường lại mà.

- Jose có chơi với bạn không?
Trả lời: cũng kể sơ sơ tình trạng của Jose. Jose chưa biết chơi với em và hay xô đẩy em(lúc này Jose còn hay xô đẩy em). Cô giáo nói trên trường Jose không chơi với bạn.

- Jose có chơi với bạn một cách interact không? Bác sĩ giải interact nghĩa là gì luôn. Nghĩa là chẳng hạn chơi xếp đồ chơi, thì bạn xếp, rồi tôi xếp, tương tác qua lại với nhau.
Trả lời: Có vẻ như chưa thấy Jose chơi được như vậy

- Jose bắt đầu nói khi nào?
Trả lời: khoảng 2 tuổi nhưng từ đó đến này phát triển ngôn ngữ rất chậm và bây giờ cũng còn yếu ngôn ngữ. Chưa biết nói ra yêu cầu của mình.

- Hỏi thêm một hai câu gì đó nữa ...

Sau đó thì bs chẩn đoán(diagnose) là Jose có thể có autistic spectrum disorder. Cũng có thể là Asperger rồi giải thích một chút về autistic... và nói lên internet tìm hiểu thêm về autism.

Chà, bạn cẩn thận nhé, bs nói đưa đi chuyên gia tâm lý là psychologist hay là psychiatrist? cái đầu là cg tâm lý bằng tiến sĩ PhD, cái sau là bác sĩ tâm thần nhi có bằng bác sĩ MD. Người sau có thẩm quyền cho thuốc, người đầu không có. Bạn có chắc bs nói psychologist không? Và có chắc là bs kết luận Autism formally and medically không?

Bà chuyên gia tâm lý mà em đề cập ở trên chính là do bác sĩ nhi này giới thiệu đến mà. Theo em hiểu thì chẩn đoán ban đầu(diagnose) chỉ mới là đoán thôi chứ chưa phải là kết luận. Lý do bs nhi này hỏi em có muốn đưa Jose đi chuyên gia tâm lý không vì theo như bs nói thì nếu Jose chưa đi học thì bảo hiểm y tế tỉnh bang sẽ cover. Còn nếu Jose đã đi học rồi thì trường hay board of education sẽ chịu trách nhiệm. Nếu bây giờ em đưa Jose đi chuyên gia tâm lý thì em sẽ phải bỏ tiền túi ra hoặc là em phải có bảo hiểm sức khỏe riêng cho gia đình. Ý bs nhi này hỏi em có muốn giới thiệu đi chuyên gia tâm hay hay không chỉ là vì lý do này thôi. Em nói em có bảo hiểm thêm từ công ty làm việc nên đồng ý cho bs giới thiệu đi chuyên gia tâm lý chứ không phải là psychiatrist

Duy

[phi]

Nếu bây giờ em đưa Jose đi chuyên gia tâm lý thì em sẽ phải bỏ tiền túi ra hoặc là em phải có bảo hiểm sức khỏe riêng cho gia đình.

Sao lạ vậy ta? Canada có bảo hiểm cho mọi người mà (universal healthcare), sao bạn phải trả? Hay nó không universal như người ta nói?

Ở Mỹ, có một số bảo hiểm trả toàn bộ cho các dịch vụ Autistic, có cái thì không trả. Healthnet trả 100%.

[mapleleaf]

Sao lạ vậy ta? Canada có bảo hiểm cho mọi người mà (universal healthcare), sao bạn phải trả? Hay nó không universal như người ta nói?

Ở Mỹ, có một số bảo hiểm trả toàn bộ cho các dịch vụ Autistic, có cái thì không trả. Healthnet trả 100%.

ở Canada mọi người đều được hưởng bảo hiểm y tế (healthcare) miễn phí của chính phủ nhưng bảo hiểm y tế của chính phủ không bao hết tất cả các dịch vụ y tế cho hết mọi người. Chẳng hạn như healthcare không bao dịch vụ khám mắt(mấy năm trước họ bao khám mắt nhưng vài năm gần đây họ không bao mắt nữa), răng và một số dịch vụ đặc biệt như tâm lý v.v... Người có thu nhập thấp hoặc người già thì chính phủ có thể bao cho thêm những dịch vụ y tế này nữa. Theo như bs nhi của Jose nói thì nếu Jose chưa đi học(khoảng dưới 4 tuổi) thì healthcare sẽ bao những dịch vụ như đi gặp chuyên gia tâm lý hay language therapist như vầy nhưng vì Jose đã đi học nên những dịch vụ như vầy thì trường học hoặc bộ giáo dục nơi Jose theo học sẽ phải lo. Đây chỉ là trách nhiệm của cơ quan nào phải lo thôi chứ không phải là họ bỏ mặc. Theo em hiểu thì ý bs nhi này là em có thể đợi đến khi nhà trường tham gia vào lo cho Jose hoặc là em có thể đưa Jose đi chuyên gia tâm lý ngay nếu em muốn. Chuyên gia tâm lý này charge tiền ngay khi khám chứ cũng không lấy tiền qua bảo hiểm. Nhưng dịch vụ này nằm trong những dịch vụ mà bảo hiểm thêm sẽ cover. Họ cho em receipt và sau đó em sẽ claim bảo hiểm của em sau. Nếu em không có bảo hiểm thêm của công ty thì em phải bỏ tiền túi ra hoặc em sẽ phải đi kiếm xin thêm bảo hiểm của chính phủ. Đó là lý do bác sĩ hỏi em có muốn giới thiệu đến chuyên gia tâm lý không đó anh Phi. Ngoài ra theo bs nhi này nói là chuyên gia tâm lý còn có thể giúp viết plan cho Jose để giúp Jose trong vấn đề học hành nữa. Em cũng chỉ mới lần đầu đụng vào mất cái dịch vụ tâm lý này nên cũng chưa hiểu rành lắm.

[Nguyen,Anh]

Chào Mapleleaf,

Nhà mình đang có cây maple Nhật đổi màu đỏ cam. Bạn có đang đổi mầu không? Mình xin lỗi là không trả lời bạn từ hôm đầu tiên. Đang bận ăn thanksgiving đấy mà!!!

Thế này nhé, qua những gì bạn mô tả, bé nhà bạn có rối loạn ngôn ngữ. Rối loạn này đã được nhà trường nhận ra, và vì thế họ mời bạn họp những lần đầu tiên. Tuy nhiên, họ cho rằng bé phải học 3 ngôn ngữ nên chậm. Tiếc là họ lại tiếp tục dậy cả English lẫn French dù nghĩ bé lọng cọng do đa ngôn ngữ. (Cũng không trách được họ, vì đó là giáo trình chung).

Điều tiếc thứ nhì: khi đã nhận ra có gì đó chậm, họ không giúp bé cách đặc biệt. Bạn cho biết: Cô speech therapist không test được bé do bé không nói gì. "Không nói gì" hay "chưa chịu phát âm từ nào hết" đã là kết quả thẩm định đấy chứ! Nghĩa là thay vì bé Mark biết 102 từ, bé Julie biết 54 từ, Jose biết 0 từ. Lẽ ra hỗ trợ ngôn ngữ phải có ngay từ thuở ấy.

Nhưng thôi, chuyện đã qua cho qua luôn. Let the dead bury the dead. Hiện tại, nếu họ muốn refer Jose đi thẩm định với psychologist, bạn nên thực hiện ngay, đừng chờ nữa. Dù thế, một educational psychologist vẫn tốt hơn. để mình nói sơ về chuyên môn của họ:

Họ sẽ thẩm định xem Jose có gì khó khăn. Họ sẽ tìm xem vốn kiến thức Jose có mà không phải dùng ngôn ngữ diễn tả (dù đọc hay nói) với vốn kiến thức Jose phải dùng ngôn ngữ diễn tả có cách xa nhau không. Nếu có, họ sẽ đề nghị Jose đi theo những dịch vụ hỗ trợ của special education. Ở Mỹ thì họ chỉ làm đến thế thôi, riêng nhóm viết kế hoạch gồm loại dịch vụ nào (ngôn ngữ, thể dục, toán...), mục tiêu (goals) ra sao, mỗi dịch vụ bao nhiêu phút một tuần... lại là nhóm giáo viên và speech therapist.

Mình giải thích thế để bạn hiểu rằng khi trẻ con phải đi gặp một educational psychologist, điều đó chưa có nghĩa bé có vấn đề tâm lý. Những từ "có vấn đề tâm lý" thường làm cho phụ huynh Việt Nam sợ hãi. Cũng chả phải tâm thần đâu. Đơn thuần họ chỉ muốn biết khả năng thật của Jose có hơn khả năng Jose đang sử dụng trong lớp không. (Nếu mình giỏi văn, nhưng đi thi văn lại phải viết luận văn mà ngón tay mình đau không viết được, dĩ nhiên mình kh ông có bài để nộp. Đúng không? Vậy điều mình làm được tại phòng thi ấy không hề bằng với điều mình có thể làm. Lúc ấy mình cần hỗ trợ đặc biệt, máy tính chẳng hạn, để biểu lộ kiến thức và khả năng thật của mình. Jose có thể cần gì đó tương tự).

Có vẻ các chuyên viên bạn đã gặp nghĩ rằng Jose có rối loạn Autism Spectrum Disorder. Rối loạn này là một phổ (spectrum), có từ nặng đến nhẹ. Bạn đã nghe họ giải thích rồi đấy. Đừng lo lắng quá, mình đoán là nhẹ thôi, qua những gì bạn mô tả về bé.

Hiện tại, bạn nên quay lại trường học của bé để xem họ sẽ phụ chi trả hoặc hỗ trợ bạn ra sao. Nếu đây là trường tư, có lẽ họ không hỗ trợ gì. Trường công thì có thể, vì luật pháp đòi hỏi mỗi trẻ em phải được hỗ trợ để học tập trong môi trường gần với bạn bè nhất.

Nếu chẳng có hỗ trợ gì, bạn phải bỏ tiền túi, có lẽ cũng phải làm ngay. Hai chẩn đoán bạn cần là từ psychologist và speech therapist. Kế hoạch giáo dục cho bé lại đến từ speech therapist và giáo viên. Bạn sẽ ngồi họp với họ như đã từng ngồi, tuy nhiên lần này bạn viết thư để họ biết bạn muốn có kế hoạch ấy ít nhất 10 ngày trước khi họp. Bạn sẽ nghiên cứu kế hoạch này trước, hỏi họ những gì cần hỏi qua emails trước. (Nghe có vẻ mất thời gian của họ, nhưng như thế cuộc họp sẽ ngắn đi).

Một việc bạn cần làm ngay: đi tìm cuốn điều lệ về quyền lợi của phụ huynh. Parent Rights sẽ cho bạn biết nhà trường cần làm gì, không thể làm gì...