Bé trai 20 tháng, có dấu hiệu tự kỷ

[mePhucHoang]

Em chào các anh, các chị trong diễn đàn. Em rất hoang mang và lo lắng mặc dù biết rằng điều này là không nên. Sau khi đã đọc một số các bài viết của các mẹ và các tư vấn của chị Tường Anh, em vẫn muốn xin lời tư vấn cụ thể của chị Tường Anh và các anh chị về trường hợp con trai em để biết mình đã đi đúng hướng chưa và cần phải làm gì cho con để giúp con có thể hoà nhập. Cháu sắp tròn 20 tháng tuổi và theo em hiểu cháu có một số biểu hiện của bệnh tự kỷ như mô tả của các mẹ trên diễn dàn:
- chưa biết nói, ngoài các từ "cha cha", "bà" (rất ít khi nói), "i i", và các từ vô nghĩa khác;
- rất ít khi quay lại khi bố mẹ gọi, không biết dùng tay chỉ đồ vật, chỉ các bộ phận cơ thể và các thành viên trong gia đình;
- không chơi với các bạn mặc dù có bạn cùng lứa tuổi chủ động chơi với cháu nhưng cháu không chịu chơi (từ trước giờ cháu ở nhà một mình với bà, xem tivi và máy tính nhiều);
- muốn gì chỉ biết cầm tay bố mẹ hướng đến chỗ đó, nhất quyết không chịu nói dù mẹ đã cố gắng hỏi và gợi ý như "con muốn gì", "con muốn sữa phải không", "con nói sữa đi thì mẹ lấy cho";
- hồi tập đứng và tập đi hay đi kiễng chân, sau này biết đi rồi thì ít khi để bố mẹ dắt tay đi mà chủ yếu là chạy một mình;
- thích tất cả những thứ gì có thể quay tròn, đôi khi còn tự quay tròn đồ vật;
- thỉnh thoảng lắc đầu không có lý do (thời gian này ít hơn);
- chưa biết lắc đầu, gật đầu để thể hiện sự không đồng ý hay đồng ý;
- vô cùng hiếu động, thích trèo leo lên bàn, ghế (ngã cũng không sợ); thích đi cầu thang;
- không chịu ngồi bô khi đi tiêu (có lúc cho bà bế để xi, nhưng đa số đứng ị), tuy nhiên biết tự tụt quần ra khi muốn đi tiêu, đi tiểu;
- không có hứng thú với sách, tranh ảnh;
- thỉnh thoảng vỗ tay không đúng lúc, hồi 14-15 tháng bố mẹ đi làm về không thể hiện vui mừng rõ ràng mà lại làm động tác chi chi chành chành (giờ không như vậy nữa);
- đòi gì không được là ăn vạ; thích gặm chăn, gối đặc biệt là lúc đi ngủ

Ngoài những nhược điểm trên đây, cháu có một số ưu điểm như giao tiếp bằng mắt khá tốt, biết quan sát và bắt chước người lớn (bắt chước mẹ phun kem đánh răng vào bàn chải, lắc lắc hộp sữa trước khi cắm ống hút vào, cầm cây lau nhà để lau giống bà...), có trí nhớ khá tốt, thể hiện tâm lý rõ ràng (vui là cười sảng khoái, giậm chân, đạp đạp chân...). Cháu đặc biệt thích âm nhạc, biết dậm chân theo nhạc. Từ lúc mới sinh đến nay, cháu phát triển thể lực tốt, hiện cao 95cm, 18kg (em lo cháu béo phì), ăn uống tốt, ngủ không khó. Chiều nào cũng được bà cho đi xuống chung cư chơi từ 30p đến 1h (chủ yếu là chạy nhảy một mình chứ không chơi với bạn).

Cách đây nửa tháng, em tìm được trường ưng ý cho cháu, nhưng khi đưa cháu đến, cô hiệu trưởng gọi mà cháu không quay lại, cô ấy nhất quyết không nhận cháu và nói cháu "không bình thường". Em đã hoang mang không làm nổi được việc gì trong ngày hôm đó và tìm đọc các bài viết về bệnh TK và đau khổ nhận ra rằng cháu có một số biểu hiện của bệnh này. Hiện nay em đang chuẩn bị cho cháu đi mẫu giáo để cháu nhanh chóng hoà nhập với các bạn; cố gắng nói thật nhiều với con mặc dù con không để ý, cắt bớt thời gian xem tivi và máy tính, cố gắng dậy con dùng tay chỉ bộ phận cơ thể và các thành viên trong gia đình (chưa thấy cháu hợp tác), cố gắng bắt cháu đi bộ thay vì chạy, đọc truyện cho con nghe mỗi tối (dù con chẳng thèm nghe). Nhưng còn một số thắc mắc em muốn hỏi các anh, các chị:
1. Em có nên cho cháu đi khám bác sĩ tâm lý để biết chính xác tình trạng của con mình không? Vì đôi khi em lại cho rằng cháu bị tăng động giảm chú ý.
2. Em có nên nhờ cô giáo dậy nói cho cháu tại nhà không? hay có cần đưa cháu đến lớp can thiệp không?
3. Ngoài những việc em đã làm trên đây, em phải làm gì thêm nữa không để giúp cháu có thể sớm hoà nhập?

Em dài dòng quá, nhưng rất mong chị Tường Anh và các anh chị trên diễn đàn dành chút thời gian trả lời cho em nhé. Em cảm ơn các anh chị rất nhiều.

[phi]

. Em có nên cho cháu đi khám bác sĩ tâm lý để biết chính xác tình trạng của con mình không? Vì đôi khi em lại cho rằng cháu bị tăng động giảm chú ý.

Chỉ có bác sĩ, nhất là bác sĩ tâm thần nhi, mới có thể nói là bé có TK hay không. Đó là test sàng lọc. Phần lớn họ dùng DSM IV để test. Tại VN có rất ít bác sĩ tâm thần nhi nên thường TK do các bác sĩ khác đảm nhận. Bạn chú ý là bác sĩ tâm thần nhi khác với chuyên gia tâm lý nhé . BS là psychiatrist, học bằng Y khoa MD. Chuyên gia tâm lý là psychologist có thể học tiến sĩ, bằng là PhD. Để quyết định TK hay không, bạn cần gặp BS học MD, chỉ có BS mới có quyền cho thuốc (vì bạn nói bạn nghi con bạn tăng động).

Sau khi biết TK hay không, bạn cần 1 chuyên gia TK thẩm định xem bé mạnh/yếu chỗ nào, ngôn ngữ hành vi nhận thức ở đâu . Việc này chỉ có chuyên gia TK mới làm được . Đây sẽ là điểm khó cho bạn vì trong nước chưa đào tạo ngành này, mà chuyên gia phương Tây thì do bất đô`ng ngôn ngữ rất khó làm test, hoặc làm đuoc nhưng sẽ yếu phần lên mục tiêu can thiệp và theo dõi .

Vì vậy một số nơi (hay hầu hết?) tại VN họ làm những loaị test "nhẹ", tức là test dành cho phụ huynh làm tạm khi không có chuyên gia. Để làm 1 test thuộc loaị pro thì chuyên gia phải có bằng Thạc sĩ lâm sàng, thường là về ngôn ngữ trị liệu (speech pathology). Theo tiêu chuẩn tại Hoa Kỳ thì họ phải học thạc sĩ, ra trường rồi thực hành khoảng 200 tiếng, rồi phải thi vào Hiệp hội các CG mới có giấy phép hành nghề .

Sau khi chuyên gia TK test xong, họ sẽ đưa ra mục tiêu phải làm gì, rồi Nhóm giáo dục đặc biệt soạn bài học, rồi cùng với chuyên gia về Ngôn ngữ, chuyên gia về Hành vi, có thể có thêm chuyên gia Tâm vận động ... cùng theo dõi cho bé .

2. Em có nên nhờ cô giáo dậy nói cho cháu tại nhà không? hay có cần đưa cháu đến lớp can thiệp không?

Theo tôi nên đưa tới lớp để môi trường pro hơn và có giao tiếp xã hội nhều hơn.

3. Ngoài những việc em đã làm trên đây, em phải làm gì thêm nữa không để giúp cháu có thể sớm hoà nhập?

Bạn phải biết được bé mạnh / yếu chỗ nào về ngôn ngữ, nhận thức và hành vi. Sau đó đưa ra mục tiêu can thiệp, rồi soạn bài dạy cho bé.

Do thiếu chuyên gia và nhóm gdđb, bạn sẽ phải tự làm các chuyện này . Quan trọng là bạn đừng rối, cứ từ từ ta làm . Các phụ huynh và các chuyên gia trên này sẽ cố vấn cho bạn. Vậy bạn bắt đầu với việc đưa bé đi bác sĩ trước nhé.

Vì đôi khi em lại cho rằng cháu bị tăng động giảm chú ý.

Có tăng động hay không thì bạn cũng nên cho bé kiêng nước ngọt, các chất đường, sữa có đường ...

[mePhucHoang]

Cảm ơn câu trả lời của Anh Phi,

Em có một số thắc mắc nhờ anh giải đáp:
- Anh nói là nên cho cháu đến lớp thay vì nhờ cô giáo dậy tại nhà, vậy ý anh là lớp mầm non hay là lớp can thiệp đặc biệt?
- Chính vì em có nghe nói một số bà mẹ đưa con đi khám thấy bài test của bác sĩ không thuyết phục do quá sơ sài, nhiều khi bác sĩ đưa ra kết luận rất nhanh chóng và theo kiểu chụp mũ nên em cung lo lắng lắm. Em định cho cháu khám ở Nhi Đồng 2 nhưng không biết chất lượng như nào, anh có biết bác sĩ nào có chuyên môn ở Sài Gòn không? Em đọc trên diễn đàn biết là CCM có lịch thẩm định, vậy em có thể đăng ký cho cháu nhà em không a?
- Em muốn soạn bài dậy cho cháu nhưng không biết có thể tham khảo tài liệu nào. Anh có thể cho em biết một vài tài liệu em nên đọc trước để có hướng đi đúng.



Cảm ơn anh rất nhiều.

[phi]

- Em muốn soạn bài dậy cho cháu nhưng không biết có thể tham khảo tài liệu nào. Anh có thể cho em biết một vài tài liệu em nên đọc trước để có hướng đi đúng.

Bạn vào Thư viện CCM đọc cái tài liệu trong đó nhé . "Từng bước nhỏ một" là 1 pp lúc đầu tương đối an toàn và dễ thực hiện.

* Trang chủ ‹ Cùng Nhau Vượt Khó ‹ Thư viện

Chính vì em có nghe nói một số bà mẹ đưa con đi khám thấy bài test của bác sĩ không thuyết phục do quá sơ sài, nhiều khi bác sĩ đưa ra kết luận rất nhanh chóng và theo kiểu chụp mũ nên em cung lo lắng lắm.

Có thể đó chỉ là sàng lọc sơ khởi để coi có "nét" TK không. Sau đó họ đi vào test sâu hơn để kết luận. Chắc các mẹ trên chi mới làm test sơ khởi thôi bạn ạ

Anh nói là nên cho cháu đến lớp thay vì nhờ cô giáo dậy tại nhà, vậy ý anh là lớp mầm non hay là lớp can thiệp đặc biệt?

Mình không rõ cách tổ chức 2 lớp đó ở chỗ bạn ra sao nên không có ý kiến. Nhưng môi trường lớp hoc vẫn tốt hơn cho bé so với dạy tại nhà, khó cho các cô giáo làm việc + thiếu học cụ và bàn ghế, môi trường học, thiếu các bạn chung quanh.

[meTun]

Bạn phải biết được bé mạnh / yếu chỗ nào về ngôn ngữ, nhận thức và hành vi. Sau đó đưa ra mục tiêu can thiệp, rồi soạn bài dạy cho bé.

Anh Phi ơi, cho em hỏi một chút. Theo anh thì nhận thức liên quan mật thiết đến ngôn ngữ không?
Hiện tại bé nhà em cả nhận thức và ngôn ngữ đều yếu. Bé chưa nhận biết được các sự vật xung quanh, chưa định nghĩa được các đồ vật, hành động. Và bé rất "lắm mồm". Luôn phát âm "ư ư, pà pà, tà tà, chì chì, mà mà.." nhưng không nói được từ nào cụ thể cho đúng ngữ cảnh cả. Có phải do nhận thức của bé còn yếu nên ngôn ngữ của bé không phát triển không hả anh? Em có nên dạy cháu nhận biết hết đã rồi dạy sang ngôn ngữ không hay có thể kết hợp cả 2 cùng lúc ạ?

[phi]

Anh Phi ơi, cho em hỏi một chút. Theo anh thì nhận thức liên quan mật thiết đến ngôn ngữ không?

Bạn hỏi câu này rất khó đấy vì đây là đề tài tranh cãi hàng chục năm qua của các nhà nghiên cứu hàng đầu thế giới, các nhà ngôn ngữ học như Chomsky, MacWhimmy...
Vậy tôi sẽ không kể lại các lý thuyết khác nhau đó mà chỉ nói những gì liên quan tới bé trai 20 tháng của bạn.

20 tháng thì bé biết khoảng 50 từ . Khi được 24 tháng bé sẽ bắt đầu biết nối các từ lại với nhau. Bạn nên ngay lập tức làm cuốn sổ nhật ký ghi lại các từ nào bé biết, từ nào bé mới biết, lúc nào bắt đầu ghép từ, khi nào bạn nghĩ rằng bé có vẻ hiểu nghĩa của 1 từ nào đó . Đó là 1 hồ sơ quan trọng cho thẩm định ngôn ngữ sau này .

Khi ghép từ, bé sẽ bắt đầu các cụm như "con nước" (con uống nước). Càng lớn câu càng dài ra và đúng ngữ pháp hơn . Đây là phần các chuyên gia phương Tây lúng túng khi làm thẩm định cho trẻ Việt nam vì họ không hiểu được văn phạm tiếng Việt, cách trẻ em phát triển từ ngữ, âm ...

Bennedict (một nhà nghiên cứu nổi tiếng) nói rằng trung bình trẻ có 5 tháng đứt quãng, có nghĨa là tuy nói được 50 từ vào tháng 1, nhưng tới tháng 6 trẻ mới nghĩa các từ đó . Nhưng cũng có nghiên cứu cho thấy vẻ mặt, ánh mắt một số trẻ thay đổi khi nghe các từ khác nhau từ lúc 9 tháng, thậm chí 4 tháng.

Chúng ta cũng biết rằng 1 số trẻ TK sẽ không bao giờ có ngôn ngữ, nhưng điều đó không có nghĩa các bé không có khả năng truyền thông. Ra hiệu, dùng thẻ, lắng nghe nhưng ít trả lời ... là nhiều cách để cho người khác biết mình muốn gì . Người ta cũng thường tưởng lầm rằng không nên dạy trẻ dùng thẻ hình, thời khóa biểu vì làm vậy trẻ sẽ không phát triển ngôn ngữ . Thực tế thì dùng hình ảnh sẽ đẩy mạnh phát triển ngôn ngữ, trung bình sau 13 tháng sử dụng .

Trong các ngôn ngữ "tonal" (dịch là ngôn ngữ "đơn âm" không biết đúng không) như tiếng Việt, một số học giả tin rằng trẻ học theo quy tắc thống kê nhiều hơn. Ví dụ như trẻ nghe âm gì gì đó và lâu ngày biết được âm đó hay đi kèm theo bởi âm gì gì khác . Đây là 1 đề tài phức tạp và là mảnh đất màu mỡ cho các tay Ngôn ngữ học người Việt làm đề tài nghiên cứu tiến sĩ: rất có lợi cho ngành ngôn ngữ trị liệu của VN.

Bạn nên dạy bé phát âm các từ mới, các âm vần mới và song song thì dạy luôn cho bé biết nó là cái gì . "Buồn" thì làm mặt buồn, thấy ai đang khóc thì chỉ vào nói "buồn". Cụ thể ra sao thì chị Tường Anh là Chuyên gia ngôn ngữ trị liệu, chị í rằng hơn mình. Chị đang đi công tác ở Việt nam, nghe nói đang bị bệnh nằm 1 đống, và vẫn phải thều thào giảng bài cho giáo viên

[mePhucHoang]

Con mình cũng giống con của metun, cháu yếu về ngôn ngữ và nhận thức. Tuy nhiên cháu lại cảm thụ âm nhạc rất tốt, nhưng em chưa biết có lợi dụng được ưu điểm này trong việc can thiệp cho cháu.

Về hành vi, các hành động vô thức như kiễng chân, xoay người, đi ngoẹo cổ một bên xuất hiện với tần suất không nhiều. Rất thích nhìn mình trong gương, hét lên “ a..a”, đồng thời vỗ tay và xoay người, có lúc còn thơm chính mình trong gương nhưng mẹ nói thơm má mẹ đi thì không bao giờ làm .

Theo gợi ý của anh Phi, em đang đọc một số các tài liệu tham khảo dành cho PH trong thư viện CCM, hiện tại đọc nhiều nên cũng hơi rối. Ngày mai em cho cháu đi nhà trẻ, chưa biết cháu phản ứng thế nào. Em vẫn chưa đưa cháu đi khám vì muốn theo dõi cháu hoà nhập với các bạn thế nào và có tiến bộ gì chưa. Các buổi tối sẽ bắt đầu thực hiện các trò chơi và các bài học đơn giản trước. Em sẽ update tình hình cho các anh, các chị sau.

A, anh Phi ơi, sáng nay em có liên lạc với trường Ban Mai xin lịch thẩm định của chị Tường Anh (không biết có được chấp nhận không nhưng mẹ con em vẫn rất hi vọng được gặp chị). Mong chị Tường Anh mau hồi phục để có thể hoàn thành tốt chuyến công tác tại VN hè này và mang lại niềm tin, ánh sáng cho các bé cũng như các PH, trong đó có mẹ con em.

[phi]

nhưng em chưa biết có lợi dụng được ưu điểm này trong việc can thiệp cho cháu.

Bạn dạy bé các bài hát quen thuộc, rồi sau đó "vuốt đuôi" theo kiểu bạn hát "Cháu lên ba cháu vô mẫu ..." và để bé nói "giáo". Nhớ làm nét mặt chờ đợi, và thật vui lên khi bé nói ra chữ thiếu .

[bongbenh]

nhưng em chưa biết có lợi dụng được ưu điểm này trong việc can thiệp cho cháu.

Bạn dạy bé các bài hát quen thuộc, rồi sau đó "vuốt đuôi" theo kiểu bạn hát "Cháu lên ba cháu vô mẫu ..." và để bé nói "giáo". Nhớ làm nét mặt chờ đợi, và thật vui lên khi bé nói ra chữ thiếu .

Em cũng học được cách này và dạy cho bé nhà em, Em thấy 1 số bé nói theo rất tốt. Nhưng không biết con metun và mephuchoang thế nào.
Còn con em thì được mỗi từ "mẹ" trong trò chơi kéo cưa lừa xẻ.
2 mẹ con chơi, mẹ hát hết cả bài đến cuối "ông thợ nào thua thì về bú... " và chờ đợi thì bé nói được "mẹ"
Lúc đầu dạy con nói được vuốt đuôi từ "mẹ" mừng rơn anh a.
Ngày nào cũng hát đi hát lại bài này không biết bao nhiêu lần.
Nhưng dạy mãi, dạy thêm cả các bài hát khác nữa con không được thêm từ nào lại bùn và chán lản quá.
mệt mỏi..

[mePhucHoang]

Bạn dạy bé các bài hát quen thuộc, rồi sau đó "vuốt đuôi" theo kiểu bạn hát "Cháu lên ba cháu vô mẫu ..." và để bé nói "giáo". Nhớ làm nét mặt chờ đợi, và thật vui lên khi bé nói ra chữ thiếu .

Em cũng học được cách này và dạy cho bé nhà em, Em thấy 1 số bé nói theo rất tốt. Nhưng không biết con metun và mephuchoang thế nào.
Còn con em thì được mỗi từ "mẹ" trong trò chơi kéo cưa lừa xẻ.

Cảm ơn anh Phi va bongbenh, mình sẽ thử cách này xem có kết quả không và sẽ báo cáo sau. Sáng nay cháu đi nhà trẻ (hôm qua đến thăm quan lớp học), lúc đầu đến lớp vui lắm, chạy nhảy khắp nơi, chạy ra ngoài với bố khi bố đang nói chuyện với cô giáo, được các bạn dẫn vào lớp cũng đi theo các bạn. Một lúc sau bố đi về thì bắt cô giáo dẫn đi tìm bố, sau đó khóc rất to. Cô giáo kể lại là khóc rồi nín, khóc tiếp rồi lại nín, không chịu ăn sáng. Khoảng 10h cô hiệu phó gọi hỏi thăm mẹ và khuyên mẹ nên đến đón cháu sớm vì sợ cháu không ăn, khóc nhiều sẽ đói. Trộm vía, lúc mẹ đến thì đang ngồi chơi giở truyện tranh với cô giáo (bên cạnh có một bạn nữa). Mẹ gọi đến lần thứ ba mới quay lại , nhìn thấy mẹ hơi rơm rớm nước mắt, nhưng không chạy ra mẹ ngay mà chạy ra hướng các bạn đang chơi trên sàn mấy bước rồi mới quay lại đòi mẹ bế. Trên đường về nhà mẹ nói luyên thuyên mà con ngồi im re à, chẳng vui chẳng buồn.

Em thấy con em ít biểu lộ cảm xúc, không bao giờ tự nhiên đến ôm bố mẹ. Thích bố nhưng bố đi công tác xa mấy ngày, về con cũng không tỏ ra vui mừng rõ rệt. Nhưng xem ca nhạc, thích bài nào là cười vang thích thú, dậm chân bình bịch. A, chú của bé hôm qua đến nhà chơi (chú rất ít khi đến, trước đó gặp bé có 1 hoặc hai lần và cách đây cả nửa năm nên có thể coi là người lạ đối với bé) vậy mà bé quấn lấy chú ngay từ lúc chú bước vào nhà, dắt tay chú ra chơi cùng và bám rịt luôn (hơn cả bố, mẹ, bà). Như vậy có bình thường không anh Phi? Trước nay cháu không thích cũng ko tỏ ra sợ người lạ nhưng chưa bao giờ tự nhiên thân thiết như thế.

Em cũng đang cố gắng bình tĩnh hết sức để có thể tham khảo các tài liệu và có cách dạy cháu phù hợp, nhưng thực sự cảm thấy đau khổ vì thái độ của bố cháu đối với những bài dậy của em với con. Bố cháu chế diễu em là khùng, là hoang tưởng và cho rằng bé hoàn toàn bình thường, không chịu hợp tác cùng với em trong một số trò chơi tương tác với cháu và còn bảo em là rảnh rỗi đi đọc ba cái bài viết vớ vẩn. Bà bác em thì luôn mồm ca ngợi cháu "cái gì cũng biết", làm sao mà bi bệnh gì được. Nhưng em linh cảm con em có vấn đề và cảm thấy thực sự đơn độc trong việc giúp đỡ con hoà nhập. Em đang mang thai cháu thứ hai ở những tháng cuối và vô cùng lo lắng rằng cú shock này có thể ảnh hưởng đến bé nên cố gắng tỏ ra bình tĩnh và không quá đau khổ nhưng thực sự đêm nào cũng khóc và ruột như thắt lại vì thương con, vì sắp tới mình sẽ không có nhiều thời gian dành cho cháu như các bà mẹ khác và có thể quá trình hoà nhập của cháu sẽ chậm lại.