Book review / Can thiệp uốn nắn hành vi cho trẻ TK

[staff]

Nhóm dịch sách: https://www.facebook.com/nuoiconRLPT/
CCM: http://www.concuame.com
TT Nhân Văn: http://www.ttnv.org

book.jpg (21.37 KiB) Đã xem 12323 lần.

Lời nói đầu:

Chữ Book review, for lack of better words/không biết dùng từ nào khác, là cụm từ chúng tôi dùng tạm cho mục đích nói về cuốn sách Solving Behavior Problems in Autism của Linda H., do nhóm Nuôi con rối loạn phát triển dịch sang tiếng Việt. Những bài viết ở chuyên đề này KHÔNG phải là peer-to-peer review, KHÔNG phải là các góp ý về dịch thuật. Mục đích của chuyên đề này là:

1/ Giải thích CCM (http://www.concuame.com) đã & đang hướng dẫn giáo viên của Trung tâm Nhân Văn (http://www.ttnv.org) áp dụng các kiến thức, ý tưởng, phương pháp đề cập tới trong cuốn sách của bà Linda ra sao.

2/ Khi giáo viên Trung Tâm Nhân Văn đọc sách này và hỏi, CCM giảng cho họ những gì?

Chúng tôi quyết định đưa (1) và (2) ra ngoài công chúng để các quý phụ huynh / độc giả khác của cuốn sách có thể tiếp cận được các thông tin mà CCM đang trao đổi với giáo viên TT Nhân Văn. Hy vọng thông tin này phần nào giúp quý phụ huynh can thiệp cho con em mình tốt hơn, hoặc có thể trao đổi rõ ràng hơn với các Trường chuyên biệt, Trung tâm can thiệp nơi con em quý vị đang theo học, tạo ra những đối thoại khoa học tốt hơn cho con em quý vị nói riêng, và cộng đồng PH có con TK nói chung. Việc làm này đi theo hướng nhìn của CCM từ những ngày đầu: Cùng nhau vượt khó.

Chúng tôi cũng cáo lỗi với các độc giả là chúng tôi không review sách theo thứ tự từng chương, mà làm theo một thứ tự khác. Việc này liên quan tới cách chúng tôi huấn luyện giáo viên Nhân Văn, vì sách đang được dùng như supplemental reading / sách đọc thêm cho Nhóm Can thiệp Hành vi tại Nhân Văn.

Dịch là phản dịch, là một việc làm rất khó khăn. Chúng tôi rất hoan nghênh nỗ lực của Nhóm Nuôi con rối loạn phát triển đã đứng ra thục hiện dự án này. Chúng tôi mong quý phụ huynh có cuốn sách trên trong tay, để đọc và cùng chia sẻ nội dung với chúng tôi trong đề tài này.

Disclaimer: CCM, Trung tâm Nhân Văn không có liên hệ hay ràng buộc về pháp lý hoặc tài chính với Nhóm dịch thuật hoặc Nhà xuất bản, và ngược lại. Chúng tôi đang làm việc này một cách tự nguyện. Các bài viết review cũng phản ảnh góc nhìn, cách làm việc của Nhóm CCM. Các nhận định chúng tôi đưa ra có thể sẽ không đúng với các case TK đặc trưng nào đó, hoặc không phải là nhận định duy nhất được giới khoa học chấp nhận 100%.

Nhóm CCM

Tóm tắt sách của học khu gddb ở Florida.

Summary - Using Visual Supports to Solve Problem Behaviors.pdf

(1.86 MiB) Đã tải về 1100 lần.

[staff]

Chúng ta mở đầu Review với Chương 9.

Trong chương 9, tác giả nói tới việc dùng các Luật lệ / Rules với hỗ trợ trực quan / visual cues để can thiệp hành vi thay vì chỉ dùng lời nói. Tác giả có nói tới các khó khăn của trẻ TK liên quan tới học các luật lệ, chấp hành các lời yêu cầu.

Chúng tôi xin bổ xung thêm các thông tin sau đây cho độc giả

Nhìn ở mức độ tổng quan, trẻ TK có những khó khăn sau:

1/ Trẻ TK không/khó thấy được góc nhìn của người khác, Theory of Mind (ToM). Xin đọc bài này để biết thêm chi tiết http://concuame.com/index.php?option=co ... Itemid=150 Nếu trẻ TK đánh bạn đau (vì thiếu kỹ năng giao tiếp chứ chưa hẳn vì muốn đánh bạn), bạn không nên giảng là "con làm vậy bạn đau" hoặc "mẹ đánh con cho con biết bạn bị đau ra sao". Con bạn sẽ không đặt mình vào vị trí bạn mình để nhìn ra bạn mình bị gì, suy nghĩ gì.

2/ Trẻ TK có khiếm khuyết ở vùng "não tổng giám đốc", tiếng Anh là "CEO brain", từ chuyên môn là Executive functioning brain. Đây là vùng não giúp chúng ta đưa ra các quyết định đúng đắn. Phần não này phát triển và hoàn thiện ở độ tuổi 25. Việc dưới 25 tuổi thì vùng não này vẫn còn đang phát triển là lý do tại sao các công ty cho thuê xe hơi thường không cho người trẻ tuổi dưới 25 thuê mướn xe của họ. Trẻ TK có khiếm khuyết ở vùng Não TGĐ, gây khó khăn cho các em, không đưa ra được quyết định.

CEO-brain-location.jpg (7.22 KiB) Đã xem 12261 lần.

Để giải quyết một vấn đề nào đó, trẻ cần có khả năng "(a) đặt ván đề" (tôi cần giải quyết cái gì), rồi "(b) lên kế hoạch", "(c) thực hiện kế hoạch" và sau cùng là "(d) đánh giá kết quả". Tất cả 4 bước a,b,c,d trên đều thuộc chức năng của vùng "não CEO".

CEO-brain.jpg (13.54 KiB) Đã xem 12312 lần.

Phineas Gage sinh năm 1823, làm việc lắp đường ray xe lửa và bị tai nạn khi một cây sắt xuyên dọc đầu ông ta, làm hư phần "não CEO". Trước đó, ông ta là người giao tiếp tốt . Sau tai nạn, ông ta không bị mất đi chức năng hoạt động nhận thức nào cả, nhưng tính tình trở nên impulsive (làm gì thì làm ngay mà không suy nghĩ), sống bất cẩn. Cuộc sống của ông ta có nhiều triệu chứng như một người ADHD trưởng thành không được can thiệp. Đây là một case được đem ra phân tích nhiều bên ngành Tâm lý, cho thấy "não CEO" ảnh hưởng tính cách chúng ta ra sao.

3/ Trẻ TK có khó khăn thuộc về Gestalt Principles. Các nguyên lý Gestalt này, nhất là ở phần Grouping/Lập nhóm, làm cho trẻ TK không/khó thấy được cái tổng quan của vấn đề. Gestalt Principles được giảng dạy bên nhánh Tâm lý . Các PH có thể tìm đọc thêm, hoặc đọc bài viết của Mark Brosnan & Fiona Scott, University of Cambridge, Vương quốc Anh, đăng trên Tạp chí Journal of Child Psychology and Psychiatry xuất bản năm 2004.

Gestalt-closure.png (1.41 KiB) Đã xem 12278 lần.

Nguyên lý Closure / Đóng của Gestalt nói rằng khi chúng ta nhìn hình trên, não chung ta có khuynh hướng nối các ngắt quãng lại để thấy 2 hình tròn và chữ nhật. Nhờ Closure, chúng ta thấy được tổng thể, thấy được toàn bộ bức tranh. Người ta tin rằng đây là khả năng sống còn của thủy tổ loài người: có thể nhìn ra con khủng long khi nó chỉ ló ra có vài phần. Trẻ TK vì yếu Closure nên không nhìn ra cái tổng quan. Các bài học ở mục tiêu "nhận ra vật 3-chiều bị che đi một phần" dạy tại TT Nhân Văn là để hỗ trợ các em TK ở phần Closure này, ngoài mục đích dạy chú ý chi tiết.

Trong một buổi huấn luyện gần đây, bà Sylvia Dieht (giáo sư ĐH Florida, Ph.D., CCC-SLP) có trình bày case của bạn Eric. Bạn Eric liên tục hỏi những câu mà các bạn cho là "ngớ ngẩn", và Eric không thể hiểu được vì sao các bạn cười mình. Eric thiếu Theory of Mind và không thấy được tổng thể cái giáo viên đang trình bày.

Ba điều khó khăn trên làm cho trẻ TK không hiểu được các luật lệ chúng ta đặt ra, hay lập lại cùng một câu nói khi chúng ta yêu cầu các em giải thích lại điều gì đó. Vì vậy, khi đưa ra các luật lệ, nội quy cho trẻ TK, chúng ta không thể chỉ đơn giản vẽ hình, viết chữ và căn dặn các em. Đó là các ý chính trong phần mở đầu của chương 9: Khó khăn cho trẻ TK nhìn ra tổng quan, hiểu các luật lệ và thấy được góc nhìn của người khác.

(còn tiếp)

[staff]

Tiếp tục chương 9, trang 166.

Ở trang này, tác giả nói tới 3 nguyên tắc giao tiếp với trẻ TK là NN phải rõ ràng, không mù mờ, phải nói ra cái mình muốn,và nhất quán. Khi con bạn ngồi gác chân lên bàn ở buổi tiệc, nếu bạn nói "ngồi lịch sự cho mẹ" thì đó là câu không rõ ràng, vì sao? Vì "lịch sự" là một khái niệm ở tầng nhận thức xã hội, và thay vì nói con mình không được làm gì, nên nói cái nên làm. "Ngồi thẳng lưng, hai bàn chân chạm đất" là một lệnh rất rõ ràng. Cô giáo bên Mỹ hay nói câu "keeo your hands to yourself" mỗi khi các bạn dùng tay khều, thọc các bạn khác chứ họ không nói "stop bugging your friends."

Trong giao tiếp với trẻ TK kém về NN cảm nhận, quý độc giả nên để ý tới các nguyên tắc khau sau đây:

1/ Nguyên lý Premack (Premack's principle / Motivational psychology).

Premack nói ai cũng có nhiều cái thích, và độ thích khác nhau. Bạn có thể thích nghe nhạc nhất, rồi mới là coi phim, và sau cùng là đọc sách. Trẻ TK cũng vậy, có cái thích nhiều, có cái thich ít . Premack khuyên nên trộn lại, cho trẻ TK làm cái thích ít truoc, rồi làm cái thích nhiều sau.

Ứng dụng vào mệnh lệnh, TĐAT thì cụ thể như vầy : Ở giai đoạn đang học NN diễn đạt, đang học khái niệm nếu/thì, nếu bé không thích tô màu, muốn kẹo, thì chúng ta nên nói "Muốn kẹo thì tô màu" thay vì "Tô màu thì có kẹo". Đưa cái bé muốn ra đầu câu cho nghe trước, nhưng khi làm thì làm cái không thích trước.

Ứng dụng vào người lớn thì chúng ta nên sắp xếp làm các việc không thích trong ngày trước, để các việc thích nhiều nhất làm sau cùng.

2/ Intrinsic và Extrinsic motivation (tạm dịch là động cơ hướng nội / hướng ngoại)

Khi chúng ta thèm một ly cafe thơm, đó là extrinsic motivation. Khi chúng ta thèm một buổi sáng rảnh rỗi để đọc một cuốn sách, đó là intrinsic motivation. Trẻ TK cũng có cả 2 loại như chúng ta, nhưng khi can thiệp hành vi, người ta chú trọng vào extrinsic motivation nhiều vì cho bánh, cho kẹo, đồ chơi ... là cái gì đó cụ thể, dễ "dụ" các bé. Quý phụ huynh nên để ý tới cả intrinsic motivation.

extrinsic-vs-intrinsic.jpg (16.68 KiB) Đã xem 12103 lần.

Trẻ TK cần có intrinsic motivation phát triển để sau này các em học tốt nhóm mục tiêu leisure time. Đây là nhóm mục tiêu dạy các em biết thưởng thức, có hobby, biết relax... Ở Nhân Văn Comm living (Khu sống tự lập cho người TK trưởng thành), MT leisure time là một trong những mục tiêu khó dạy nhất . Một phần vì các em được can thiệp hành vi dựa trên extrinsic motivation nhiều lúc còn bé.

Khi thưởng cho các bé TK, chúng ta thưởng cụ thể cái các bạn thích (extrinsic motivation), rồi từ từ dùng hệ thống Thưởng (token economy) chuyển sang mặt cười cho chọn phần thưởng, rồi chọn giờ được ngồi chơi computer, được có góc nghe nhạc (intrinsic motivation). Khi làm như vậy, lúc trưởng thành, dễ cho chúng ta dạy các mục tiêu leisure time / biết thưởng thức, hobby, relax, xả stress...

Quý phụ huynh nên làm một trò chơi nhỏ này . Quý vị về ghi âm, hoặc chép ra tất cả các mệnh lệnh mà quý vị nói với con, em mình, rồi rà lại theo các nguyên tắc mà tác giả Linda đề cấp, và các nguyên lý Premack ở trên, rồi sửa lại các câu đó nếu cần thiết cho hợp với con em mình.

Phần dưới này viết cho cô X và những ai có background về Luật, muốn tìm hiểu thêm, có liên quan tới vụ Premack ở trên:
Trong luật hợp đồng, câu "tôi đồng ý trả cho anh 100K để anh quét sân nhà tôi" (1) khác với câu "nếu anh quét sân nhà tôi, tôi sẽ trả anh 100K" (2). Cái (1) là mutual promises (hai lời hứa đi chung với nhau), cái (2) là "lời hứa dựa trên điều kiện". Với trẻ nhóm gddb, và với các hợp đồng, nên dùng câu loại (2).

Trong lần review tới, chúng ta sẽ cùng đọc trang 169. Chúng tôi sẽ giải thích hệ thống hình ảnh chúng tôi dùng khác với sách ra sao, và tại sao chúng tôi (CCM sử dụng tại TT Nhân Văn) làm như vậy. Phần chia sẻ sắp tới dựa trên các câu hỏi/thảo luận giữa cô X ở Comm living và CCM.

(còn tiếp)

[Linh Đào]

Đây là cuốn sách có bản quyền đầu tiên về tự kỷ được xuất bản. Phải cảm ơn rất nhiều cha mẹ đã ủng hộ cả tinh thần lẫn vật chất cho nhóm làm sách bằng cách mua sách và phản hồi.

Lần đầu tiên làm việc này, chắc chắn nhóm còn nhiều sơ suất.

Em xin đăng lại các ý kiến cảm nhận khác nhau về sách của các độc giả nhé

https://www.facebook.com/groups/4938313 ... 486960483/

[Linh Đào]

Tiếp ạ

[Linh Đào]

Tiếp

[Linh Đào]

Tiếp

[Linh Đào]

Admin xóa hộ em chỗ này với

[Linh Đào]

Tiếp ạ

[Linh Đào]

Tiếp