Phần trả lời từ chuyên viên Cùng Nhau Vượt KhóChào mừng bạn đến với Con Của Mẹ.
Công cuộc can thiệp như thế này. Ko cho con xem ti vi, dành thời gian nói chuyện, đọc truyện cho con nghe, chơi cùng con, cho con ra bên ngoài chơi. Được 3thang con có tiến bộ. Ngôn ngữ; Nói nhiều hơn nhưng vẫn thụ động, chỉ nói theo những từ mẹ dạy (đúng tình huống) chưa tự trả lời được, thi thoảng cũng tự nói nhưng câu cú lủng củng đảo ngược. Đi chơi ngoài đường biết chỉ tay hỏi mẹ, vd; Chỉ đèn đường hỏi ''Mẹ ơi cái gi?''. Về hành vi thi thoảng con vẫn đi nhón chân, chịu chơi cùng các bạn, nhưng khi chơi một mình vẫn xếp đồ chợi thẳng hàng. Ra ngoài đường là con chạy nhảy chứ ko chịu đi bộ (trừ khi mẹ dắt tay bắt đi) con thường thích làm theo ý mình. Vd; mẹ bắt đi ngủ, con chưa muốn ngủ con đòi đi vệ sinh, đòi uống nước....để ko phải ngủ. Về ăn uống con ăn ít nhưng dễ ăn tự xúc ăn được. vệ sinh tự chủ tự đi, tự cởi và mặc được quần áo cộc. Giao tiếp mắt tốt, biết chơi giả vờ vd; bắt trước chơi theo game show trên tivi. Tưởng tượng, thấy cái gì dốc thì nói là giống cầu trượt (tôi nghĩ vậy ko biết có đúng ko) phân biệt được hết các mầu, biết kể lại những đoạn trong câu truyện mẹ đọc. Đặc biệt con có trí nhớ rất tốt, nếu những gì con thích chỉ cần dạy 1,2 lần là con nhớ. Nhưng tôi vẫn băn khoăn liệu con tôi có bị tự kỷ ko? xin chuyên gia tư vấn giúp tôi, liệu cách can thiệp của tôi có hiệu quả ko? tôi cần phải làm gì tiếp theo? Hiện giờ con được 39 tháng.
Trước tiên, về chẩn đoán, tôi nghĩ bé có một vài biểu hiện của tự kỷ mà không chỉ rối loạn ngôn ngữ: nhón chân, xếp đồ chơi thẳng hàng. Tuy nhiên, tôi vẫn nói với phụ huynh: nếu dị ứng với hai chữ tự kỷ, hay chẩn đoán đang không rõ ràng, thì không cần băn khoăn nhiều. Tìm ra lối hỗ trợ thích ứng mới là quan trọng. Điều đặc biệt ở con bạn là bé dù nói ít, nhưng đã biết đặt câu hỏi, biết nói để đòi điều mình muốn... Tôi hy vọng nếu tự kỷ thì sẽ là tự kỷ kỹ năng cao. Bạn biết Asperger phải không?
Về ăn uống, bạn có thể "ăn mừng" vì bé không gặp khó khăn về mặt ngày. Kỹ năng vận động tinh cũng tốt: bé biết xúc ăn, biết phối hợp tay chân tốt để tự cởi quần áo. (Lâu lắm mới được nghe chữ "quần áo cộc", vui lắm!). Kỹ năng tự chăm sóc kể là ổn định (vệ sinh, cởi/mặc quần áo).
Giao tiếp mắt tốt, biết chơi tưởng tượng... cũng là lý do để bạn đãi bé một bữa kem Tràng Tiền đấy! Về ngôn ngữ, bé đang tập nói dù còn nói theo mẫu, chưa đa dạng, hoặc câu có ý tưởng lủng củng.
Tôi phân tích lại các chi tiết bạn kể để bạn thấy rằng bé có biểu hiện tự kỷ, nhưng lại có những kỹ năng mà thường ra các bé tự kỷ dạng nặng đến trung bình chưa có ở độ tuổi này. Tuy nhiên, để xác định rằng bé thuộc nhóm Asperger thì tôi chưa làm được vì chưa được gặp bé trực tiếp.
Ngoài ra, còn điều này nữa: tôi không phải là bác sĩ y khoa hay phân tâm. Đối với nơi tôi làm việc, với những luật lệ hiện hành, tôi không có thẩm quyền thẩm định tự kỷ, asperger, down, bại liệt... Bằng hành nghề của tôi cho phép tôi thẩm định ngôn ngữ, nhận thức (liên quan đến học vấn), cảm giác, hành vi, giao tế...
Khi tôi thực hiện thẩm định cho các bé tại Hà Nội và Saigon vào tháng 8 vừa qua, tôi nhận thấy những chi tiết đáng chú ý, và nói "dựa trên kinh nghiệm, tôi nghĩ có thể bé ở dạng...".
Câu hỏi thứ hai của bạn là những gì bạn đang làm có hữu ích cho bé không. Tôi nghĩ là bạn làm đúng. Còn "đủ" hay chưa thì có thể là chưa. Điều này không phải vì bạn thiếu kiến thức nói chung, nhưng chỉ vì bạn không đi qua huấn luyện chuyên môn như các chuyên viên, chuyên gia, giáo viên. Bạn hiểu là tôi không coi thường bạn, phải không nào?
Bạn không cho con coi tivi, tôi nghĩ cũng tốt. Tuy nhiên, tivi cũng có nhiều món để mình dậy con bạn ạ, đặc biệt là các bé trong nhóm TK/Asperger rất giỏi về hình ảnh nên thích tivi. Tôi vẫn chủ trương lợi dụng những gì trẻ mê thích để dậy những gì mình cần dậy. Bạn có thể mua những phim ảnh có nội dung thích hợp với đạo đức (không bắn giết), có hình ảnh và âm thanh không dồn dập quá... Tôi thấy bộ Baby Eisntein là loại phim rất tốt để dậy từ vựng. Bạn thử xem sao nhé. Hoạt họa thì tôi hơi ngại vì hình ảnh nhẩy nhanh và âm thanh ồn ào, sợ sẽ kích động tính tăng động.
Về việc bạn dành thời gian trò chuyện, đọc chuyện cho con, đưa con ra ngoài... là rất tốt bạn ạ. Tôi chỉ xin lưu ý là bé còn nhỏ, và rất có thể dễ bị quá tải âm thanh. Do đó, nếu có thể, bạn để ý xem những khi nói với con, bạn có đang nói lớn hơn bình thường không. Ngoài ra, tôi nghĩ nếu chúng mình nói ngắn, nói vừa đủ hiểu, và chờ cho con thấm ý rồi mới nói tiếp thì bé dễ tiếp thu hơn. (Đây là những gì tôi nhận thấy khi gặp gỡ các phụ huynh tại Saigon và Hà Nội trong tháng 8 vừa qua).
Vì bé có trí nhớ tốt, và những năm đầu đời là những năm người ta ghi nhớ lượng thông tin nhiều nhất, bạn cố gắng lọc lựa thông tin và kiến thức để giúp bé nhé. Thí dụ, thay vì dậy tên 30 loài hoa, mình dậy 5 loài hoa thường dùng thôi, rồi dành 25 chỗ còn lại dậy đồ vật thường dùng, bộ phận cơ thể, và đặc biệt là chữ và số. Bạn có thể thấy bé giỏi về mặt chữ, mặt số. Tôi thấy đa số các bé của chúng ta biết đọc, và đọc giỏi, nhưng các bé không đánh vần được. Tôi nghĩ bạn nên bắt đầu cho con đánh vần xem sao. Biết là việc đánh vần có thể sớm cho trẻ mới ngoài 3 tuổi, nhưng bé sẵn sàng thì sao lại không dậy, phải không? Hơn nữa, vì mình biết rất có thể bé sẽ yếu đánh vần, mà chỉ chụp ảnh các chữ và ghi nhớ cách đọc, bạn cứ bắt đầu thử xem sao.
Thực ra, còn nhiều nhiều lắm những điều tôi nghĩ bạn nên làm, nhưng nói nhiều quá có sẽ... quá tải không nhỉ. Tôi khuyên phụ huynh nói ít, mà nhiều khi tôi nói tràng giang đại hải.
Bạn thử một vài điều tôi đề nghị xem sao nhé. Bạn cũng có thể đọc bên nguồn liệu và bài viết, bài dịch của chúng tôi. Có nhiều thông tin hữu ích đấy.
Cuối cùng, tôi muốn nói rằng việc bạn làm việc nhà và cho bé xem tivi khi bé còn nhỏ không phải là lý do gây ra những yếu điểm hiện tại đâu. Bạn đừng áy náy hối hận mà mất hướng hỗ trợ con nhé.
Cho tôi gửi một cái nắm tay đến bé nhà bạn nghe.
Nguyễn Tường Anh
Nhóm Chuyên Gia TK