Kính gửi anh Phi, chị Tường Anh và các anh chị trong diễn đàn.Hãy giúp em với em liệu bé trai nhà em có bị tự kỷ hoặc bị tăng động giảm chú ý không vì bé có những biểu hiện sau :
Bé vừa tròn 3 tuổi :
* Khả năng tư duy và ngôn ngữ giao tiếp còn kém :
( Chưa biết dùng ngôn ngữ để nói chuyện, hỏi chuyện, kể chuyện hàng ngày)
- Bé chỉ biết dùng ngôn ngữ để diễn đạt những việc bé muốn ( mẹ ơi con ăn xúc xích..),viêc bé đang làm(mẹ ơi con đá bóng..),bé nhìn thấy(mẹ ơi anh Nguyên khóc..) chưa biết dùng ngôn ngữ để nói chuyện hay hỏi chuyện
- Bé chỉ biết đặt những câu hỏi như : mẹ ơi con gì(cái gì,ai)?, mẹ làm gi? Chưa biết chủ động đưa ra những câu hỏi khác (vd : Mẹ ăn cơm chưa?, bố đi đâu rồi?..)
- Khi mẹ dùng những câu hỏi như (đây là con gì,ai cho con đồ chơi,ai vừa đánh con) hỏi lại con con cũng trả lời được (giới hạn trong phạm vi ngôn từ và những gì bé đã được dạy)
- Chưa biết trả lời những câu hỏi như : Con ăn cơm chưa?(trả lời : ăn cơm chưa), ở lớp có khóc nhè không?, Cô giáo mắng con ntn?,...) nói chung là những câu hỏi về những việc đã xảy ra.
- Chưa biết truyền tải thông tin về cảm súc,suy nghĩ của mình với những người xung quanh, (vd : con ghét ai, con yêu ai, con thích gì,...) toàn nói theo kiểu ngôn ngữ diễn đạt và còn mang tính chất đập khuôn
- Chưa biết kể chuyện đã xảy ra ở lớp, chuyện thường ngày với bố mẹ
- Khi mẹ hỏi chuyện ở lớp thì bé không nói được (nhiều bạn khi về nhà đã biết chủ động kể cho bố mẹ nghe là ở lớp cô dạy gì,bạn nào khóc nhè, bạn nào đánh con...)
- Hỏi việc gì xảy ra ở lớp cũng không trả lời được, không biết tên các bạn (hôm vừa rồi mẹ hỏi ở lớp có bạn tên gì thì bé trả lời là bạn Đức,bạn Khải nhưng chẳng biết có đúng ko nữa)
VD :
+ ) Mẹ hỏi ở lớp cô dạy bài thơ gì thì chỉ nói được là : “bé thích lắm” (lần nào hỏi bé bé cũng chỉ nói được vậy, mẹ cũng chẳng biết bài đó là bài gì)
+) Mẹ hỏi bé là ở lớp con ăn gì lần nào bé cũng nói : “ăn cơm”
+) Hỏi bé là ăn quả gì : ăn quả dưa hoặc quả chuối (lần nào cũng trả lời như vậy)
+) Cô giáo dạy vài trò chơi ở lớp như lu la lu lống, tay phải tay trái về nhà mẹ bắt chơi thì cũng biết và chơi theo
+) Khi mẹ đọc bài thơ cô đã dạy cho bé thì mẹ đọc bé cũng nhớ được vài từ (vd : mẹ đọc : bé này bé ơi, đừng chơi..(dừng) – bé nói “đất cát”, mẹ đọc tiếp thì cũng đọc theo được vài từ cuối)
- Chỉ biết lắc đầu nói “không có” khi không muốn làm gì nhưng không biết gật đầu ( vd : Mẹ hỏi con có uống nước không - trả lời : con uống nước, con có đi chơi không? – Con đi chơi)
*)Hạn chế trong việc giao tiếp với bạn bè – thích chơi với các bạn lớn tuổi hơn :
- Rất thích chơi với các bạn (thích các anh lớn hơn) nhìn thấy các bạn chơi là chạy lại chơi cùng nhưng chỉ biết bắt chước làm theo các hành động của trò chơi chứ chưa biết luật chơi. Chơi một lúc chán là chạy tập võ vẽ hoặc xông vào nhà người khác tìm đồ nghịch
(Một số trò chơi cùng như : đập ảnh, đá bóng, oẳn tù tì(chưa biết cách chơi đúng, kiểu như chỉ bắt chước thôi)
- Đi vườn trẻ thì chỉ mải mê với các trò chơi không để ý làm quen hay chơi với các bạn mới
- Ở lớp cô giáo bảo ít chú ý và ít chơi với các bạn
* Bé rất hiếu động – không đi mà toàn chạy :
- Khi đi ra ngoài chơi bé toàn chạy(ít khi đi chậm lắm) (mẹ bảo đi chậm thì đi được một tí là lại chạy), khi đi chậm thì tay cũng vung vẩy nghịch ngợm, ngó nghiêng, lăng xăng. Nhiều lúc chẳng để ý xem bố mẹ đâu, có lúc lại để ý
- Ra đường hay chạy lăng xăng thích chỗ nào chạy chỗ đó không lường trước được nguy hiểm
- Rất thích ôtô, siêu nhân.Nhìn thấy ôto là đòi lên chẳng để ý đến bố mẹ, mãi đến khi bố mẹ doạ là về trước thì mới chạy theo (mà phải doạ rất nhiều lần mới chạy theo)
- Khi đi lên xuống bậc thang hay bước vội như kiểu không nhìn hoặc làm gì đó hay hấp ta hấp tấp
- Thích chơi cùng các anh lớn trò đuổi bắt, đánh nhau, ôtô hay siêu nhân húc nhau đánh nhau
- Bé hay xông vào nhà người khác để tìm đồ chơi, các bạn chơi ở ngoài mình thì đi tìm đồ nghịch
* Có một vài hành động hay lời nói lặp lại
- Bé rất hay nói đi nói lại câu nói của mình
- Khi bé nói với mình điều gì đó mà không thấy mình trả lời lại y như câu nói của bé thì bé cứ nói mãi khi nào mình trả lời thì mới thôi ( vd : Mẹ ơi bông hoa đẹp - mình fải trả lời bé là : Ừ bông hoa đẹp thì bé mới thôi chứ mình trả lời là “đúng rồi” thì bé vẫn nói tiếp là “mẹ ơi bông hoa đẹp)
- Khi chơi trò chơi cùng bé bé thường bắt mình chơi đến cùng và chơi đi chơi lại khi nào có trò nào mới hoặc chán thì mới thôi (vd : chơi trò đi học ở lớp bé sẽ đưa sữa cho cô giáo, bé đưa xong một lúc lại đòi lấy lại, sau đó lại chạy vào đưa sữa cho cô, cứ thế lặp đi lặp lại. Tuy vậy bé cũng chỉ lặp lại được khoảng mấy lần thôi vì lúc đó chẳng ai chơi với bé nữa)
* Những biểu hiện khác :
- Bé rất dễ cười(trêu một tí là cười ngay trêu nhẹ nhàng thì cười bình thường chứ càng đùa với hắn thì hắn càng cười kiểu như không dừng được ấy)
- Bé cũng dễ khóc ( hơi một tí là ăn vạ, làm ko được cái gì cũng tức lên rồi khóc)
- Bé cũng hay nghịch bóc những linh tinh (vd như giấy dán)
- Bé cũng hay bị táo bón (3 ngày đi một lần và thường bị táo)
- Khoảng thời gian gần đây rất hay đánh bạn khi tranh đồ chơi hoặc bị bạn trêu
- Khi tức lên cũng hay cấu, đánh bà (mẹ thì ko dám đánh vì sợ mẹ)
- Chưa nhận biết được mầu và mặt số
- Thi thoảng thấy bé nói không hợp hoàn cảnh (vd : khi ngủ dậy với bà bé nói : bà ơi bố đi làm,mẹ đi làm.)
- Đồ chơi thì đồ nào bé cũng thích nhưng đặc biệt thích siêu nhân, ôtô, chiến cơ siêu hạng (lúc nào cũng rủ bố chơi trò đánh nhau, ôto húc nhau)
- Thi thoảng cũng thấy bé nhìn chằm chằm vào cái gì ấy nhưng mẹ gọi lại nhìn mẹ
- Lúc trước khi cho bé ra ngoài chợ hay đi ra chố lạ mắt bé cứ lờ đờ (đi chơi quanh xóm thì không thế) nhưng bây giờ hết rồi vì mẹ chịu khó cho đi chơi
- Khi nói thì bé nói rất to, hát không đúng ngữ điệu (hát như kiểu đọc thơ)
- Không sợ người lạ, nếu gặp người lạ đầu tiên bé chỉ nhìn thăm dò một lúc là quen ngay
Còn sau đây là những gì bé làm được. Bé tròn 3 tuổi :
* Về ngôn ngữ :
- Nói nhiều, nói được những câu đơn giản (những câu đã được dạy) vốn từ vựng chưa nhiều,nói được câu từ 4 đến 6 từ, nói vẫn đôi lúc còn ngọng
- Chỉ nói được những điều bé đang nhìn thấy, bé đang làm, hoặc bé muốn nhưng chưa biết kể về những cảm xúc, suy nghĩ hay những chuyện đã xảy ra
- Không biết trả lời các câu hỏi về những việc đã qua
- Biết chào hỏi lễ phép ( có lúc tự chào,có lúc bảo mới chào)
- Biết hát khá nhiều bài hát đã được bố mẹ dạy (hát vẫn thiếu từ) và không có giọng điệu hát như đọc thơ ấy
- Nghịch nhưng mẹ nói biết sợ,biết nghe lời,mẹ bảo không được làm gì là không được làm tuy vậy nhiều lúc ương bướng nói không nghe khóc ăn vạ (ở nhà chỉ sợ mẹ)
- Hiểu được hầu hết các câu nói mệnh lệnh của bố mẹ,có thể sai vặt bé một số việc như : lấy điều khiển tivi hay cái gì đó cho bố mẹ,thu gọn đồ chơi vào giỏ, tắt quạt(tivi),...
- Phản xạ nghe gọi của bé cũng tốt(mẹ gọi biết "dạ" hoặc quay đầu lại cười). Nhưng có lúc mải chơi phải gọi nhiều lần
- Biết đưa ra những yêu cầu của mình,khi cần gì là bảo người lấy hoặc chỉ tay đến đồ vật
- Bé thường bắt chước rất giỏi,ai làm gì bé cũng làm theo được
- Biết đếm từ 1 đến 10 ( lúc đếm đúng, lúc đếm sai)
* Nhận thức :
- Bé rất thích khoe những thứ bé thích, bé làm được
- Bé rất thích được hoan hô vỗ tay khen thưởng khi bé làm được điều gì đó(vì từ nhỏ khi bé làm được gì bố mẹ đều vỗ tay)
- Đi vệ sinh biết tự chủ từ sớm (tự đi vệ sinh hoặc bảo người dẫn đi)
- Ai đánh bé hay tranh đồ chơi là bé đánh lại ( trước đây ko thế vì ở nhà hay xem siêu nhân và chơi trò đánh nhau nên giờ mới vậy)
- Biết bênh bố mẹ ai trả vờ đánh bố mẹ là khóc và đánh người ta ngay
- Biết dối trá trong tình huống này thôi chứ không phải là biết nói dối đủ điều ( bố mẹ trả vờ đánh nhau không biết bênh ai thì trả vờ là con muốn đi đái, khi mẹ đánh khóc không ai bênh cũng trả vờ đi đái để mẹ bế lên dỗ mặc dù không buồn)
- Bé biết chơi tưởng tượng một số việc (vd : Xếp hình thành màn hình máy tính lấy điều khiển ti vi làm bàn phím, nắm một tay thành quả bóng tay kia làm gậy đánh bóng, tưởng tượng khối hình dài là quả chuối hoặc bánh bóc cho mẹ và trả vờ ăn, lấy hộp giấy dài đút cánh tay vào làm súng bắn, bắt chước hành động của một số con vật (ếch,trâu,chó,gà), lấy bàn tay làm máy bay bảo mẹ bắn bùm, máy bay rơi(tay bé), chơi trò đánh nhau với bố rồi ngã ra giả vờ chết..)
- Bé cũng biết liên tưởng một vài hình ảnh(vd : Hình tròn bảo ông mặt trời, hình bán nguyệt bảo ông trăng...)
- Biết tìm 2 hình giống nhau, đồ vật giống hình trong tranh
- Biết giải đố( trong phạm vi mẹ đã dạy) : vd : con gì kêu meo meo - trả lời : con mèo, con gì kêu gâu gâu - trả lời : con chó..)
- Biết trả lời câu hỏi về chức năng của một số đồ vật : - Cái gì để viết – Tl : Bút (chỉ đúng hình trong tranh) , Cái gì để ngồi – Tl : Ghế (chỉ đúng) , Cái gì để xem siêu nhân – Tl : Máy tính, ti vi (chỉ đúng)...
- Biết tự giác : uống sữa xong vất hộp vào thùng giác (nhưng cũng có lúc vất linh tinh)
- Khi làm gì xong biết nói là : con ăn(uống) hết rồi
- Biết tự xúc cơm ăn (vẫn còn vãi, cầm thìa chưa đúng cách toàn cầm như kiểu nắm đấm)
- Biết cởi quần chưa biết cởi áo vì toàn áo chui cổ khó cởi
- Biết sử dụng đồ chơi đúng chức năng ,có máy móc như xe lên dây thiều, xe chạy pin ( nhưng thường hay phá tung đồ chơi chơi được vài ngày là hỏng)
- Bé biết chỉ tất cả bộ phận trên cơ thể
* ) Quan hệ xã hội : (bé mới đi học được 2 tháng)
- Bé có giao tiếp bằng mắt
- Bé rất thích đi chơi ( vườn trẻ,đi chơi quanh xóm,vào bà ngoại..)
- Bé cũng biết chia sẻ ( vd: khi ăn gì hay cho bố mẹ, tay cầm nhiều đồ ăn là chia cho bạn, nhiều lúc cũng chẳng buồn cho ai)
- Nhiều lúc biết xin xỏ, đổi chác đồ ăn hay đồ chơi với bạn hoặc bố mẹ ( nói là : anh ơi em mượn,anh ơi em xin miếng...) nhưng nhiều lúc cũng xông vào lấy chẳng cần hỏi không cho là đánh, bị bạn đánh lại ngồi ăn vạ
- Bé cũng dễ làm quen với người lạ ( ban đầu thì xấu hổ sau đó quen và đùa được ngay)
- Thích chơi với người lớn hơn là bạn cùng lứa (vì ngôn ngữ giao tiếp của bé còn hạn chế nên bé thích chơi với người lớn hơn vì người lớn hiểu bé)
- Thích em bé
- Thích ra ngoài chơi cùng bạn ở xóm nhưng đa phần là chơi song song với nhau,hay kéo bạn vào nhà chơi (bạn ở xóm đa phần là những anh lớn hơn tuổi )(dù là chơi song song nhưng bạn về là khóc), ở lớp cô giáo nói ít chơi với bạn
- Bé cũng biết chơi một số trò tương tác với các bạn lớn hơn(vd như trò đuổi bắt , trò ôtô húc nhau, đá bóng cùng nhau, đập ảnh). Bắt chước các anh lớn chơi nhưng ko biết luật chơi và cách chơi
- Bạn đánh bé (có khi bạn chỉ đẩy nhẹ) hay tranh đồ chơi là bé đánh lại, bạn đánh lại ngồi khóc ăn vạ( trước đây ko thế vì ở nhà hay xem siêu nhân và chơi trò đánh nhau nên giờ mới vậy),Ở nhà cũng hay đánh bà khi bị ko vừa lòng hay bị bà mắng
- Bé không thích đi học trước khi đi ở nhà thì mèo nheo nhưng đến lớp là tự động đi vào mang sữa đến đưa cho cô và chào bà (đợt này đi học thì ngoan rồi, ko khóc khi bà đưa đến lớp và khi bà đến đón nữa)
* ăn uống :
- Bé ăn cũng khá tốt nhưng tăng cân chậm tuy vẫn đủ chuẩn
- Bé không thích ăn rau, ăn thịt lạc
- Bé dễ bị nôn khi cười đùa hoặc bị ho
- Vị giác của bé rất tốt : chua thì nhăn mặt, cay thì kêu cay quá, nóng thì kêu nóng quá....
* Vận động :
- Lên xuống cầu thang với mỗi chân ở một bậc cầu thang
- Biết đá bóng (vẫn còn vụng về), đi xe đạp 3 bánh giỏi (tiến, lùi, quay đầu giỏi)
- Hoạt động liên tục nhưng cũng có lúc ngồi ngoan như xem ti vi, ngồi chơi đồ chơi
- Thích tập võ đánh võ
- Chân tay vẫn lóng ngóng chưa được khéo léo
*) Kỹ năng sử dụng bàn tay :
- Biết văn tay nắm cửa xoay
- Chưa biết cầm bút, cầm thìa đúng cách
- Cầm bút vẽ linh tinh