Cháu trai 7 tuổi nói ngọng

[Minh Ti]

Kính gửi: Chị Tường Anh
Em đã theo dõi diễn đàn trong suốt thời gian qua và học tập được rất nhiều qua các câu trả lời và tư vấn của chị cho các thành viên khác.
Con trai em bị chẩn đoán là có nét tự kỷ từ khi 30 tháng tại Viện Nhi Trung ương, sau thời gian dài can thiệp, hiện nay cháu hơn 7 tuổi, cháu sẽ lên lớp 2 vào tháng 9 năm nay.
Cháu bắt đầu biết nói từ đơn/đôi khi 4 tuổi, hiện tại cháu đã có thể giao tiếp tốt, nhưng cháu nói còn nhiều âm lơ lớ như người nước ngoài phát âm tiếng việt, không tròn tiếng. Việc phát âm của cháu tiến bộ rõ rệt sau khi cháu học cách đánh vần các từ tiếng việt. (Gia đình em đang sống ở Việt nam chứ không phải ở nước ngoài ạ.)
Hiện tại cháu nói ngọng vần nào thì dẫn đến viết chính tả cũng sai theo phát âm sai của cháu vần đó.
Ví dụ: cháu phát âm các từ có vần an và ang gần giống nhau, sinh ra cháu viết các từ có vần an và ang rất lẫn lộn.
Hoa lan, khoai lang, cái bảng, bản làng... Em cố gắng dạy cháu viết đúng, cháu nhớ, nhưng sau đó lại có lúc vẫn viết sai.
Nếu đọc cho cháu nghe chỉ 2 từ "lan" "lang" mà không có "hoa" lan hay "khoai" lang ghép vào là cháu khó phân biệt được mẹ nói "lan" hay "lang".
Khi cháu phát âm "lan" hay "lang" cũng gần giống nhau, không có sự khác biệt rõ ràng giữa 2 âm này. Em đoán do phát âm ko chuẩn và nghe cũng không phân biệt được rõ các âm này nên cháu rất khó nhớ các từ có âm đó để viết chính tả đúng được.
Không chỉ 2 vần an/ang, cháu còn mắc lỗi tương tự ở các vần khác như ứt/ức, ăn/ăng, iên/iêng.
Em cũng tập cho cháu phát âm các từ có vần đó theo mẹ, mẹ nói trước con nói theo sau, nhưng em thấy cháu có vẻ rất khó khăn để phân biệt. Có lẽ em không biết cách dạy nên kính mong được chị giúp đỡ.
Xin chân thành cảm ơn chị.

[Nguyen,Anh]

[b]Phần trả lời của chuyên viên Cùng Nhau Vượt Khó[/quote]

Con trai em bị chẩn đoán là có nét tự kỷ từ khi 30 tháng tại Viện Nhi Trung ương, sau thời gian dài can thiệp, hiện nay cháu hơn 7 tuổi, cháu sẽ lên lớp 2 vào tháng 9 năm nay.
Cháu bắt đầu biết nói từ đơn/đôi khi 4 tuổi, hiện tại cháu đã có thể giao tiếp tốt, nhưng cháu nói còn nhiều âm lơ lớ như người nước ngoài phát âm tiếng việt, không tròn tiếng. Việc phát âm của cháu tiến bộ rõ rệt sau khi cháu học cách đánh vần các từ tiếng việt. (Gia đình em đang sống ở Việt nam chứ không phải ở nước ngoài ạ.)
Hiện tại cháu nói ngọng vần nào thì dẫn đến viết chính tả cũng sai theo phát âm sai của cháu vần đó.
Ví dụ: cháu phát âm các từ có vần an và ang gần giống nhau, sinh ra cháu viết các từ có vần an và ang rất lẫn lộn.
Hoa lan, khoai lang, cái bảng, bản làng... Em cố gắng dạy cháu viết đúng, cháu nhớ, nhưng sau đó lại có lúc vẫn viết sai.
Nếu đọc cho cháu nghe chỉ 2 từ "lan" "lang" mà không có "hoa" lan hay "khoai" lang ghép vào là cháu khó phân biệt được mẹ nói "lan" hay "lang".
Khi cháu phát âm "lan" hay "lang" cũng gần giống nhau, không có sự khác biệt rõ ràng giữa 2 âm này. Em đoán do phát âm ko chuẩn và nghe cũng không phân biệt được rõ các âm này nên cháu rất khó nhớ các từ có âm đó để viết chính tả đúng được.
Không chỉ 2 vần an/ang, cháu còn mắc lỗi tương tự ở các vần khác như ứt/ức, ăn/ăng, iên/iêng.
Em cũng tập cho cháu phát âm các từ có vần đó theo mẹ, mẹ nói trước con nói theo sau, nhưng em thấy cháu có vẻ rất khó khăn để phân biệt. Có lẽ em không biết cách dạy nên kính mong được chị giúp đỡ.

Chào mừng bạn đến với diễn đàn. Con Của Mẹ có vẻ như tập trung trên chủ đề tự kỷ, nhưng thực sự thì chuyên môn của tôi bao gồm từ phát âm, vận động cơ miệng, ngôn ngữ, đến giao tế, hành vi. Lâu lâu mới có một câu hỏi như của bạn, tập trung trên phát âm.

Bạn đoán không sai đâu, khi trẻ không phát âm chuẩn, trẻ viết chính tả không chuẩn. Tuy nhiên, những trẻ đơn thuần ngọng vẫn viết đúng bạn ạ, hoặc nếu sai chỉ sai rất ít. Những trẻ này cũng ngọng một vài âm, hay bốn năm âm thôi.

Tôi e rằng bé nhà bạn không thuần là phát âm đâu, mà có cả kỹ năng nhận/nhớ mặt chữ và cách phát âm của chúng. Bé có vẻ gặp khó khăn với những từ kết thúc bằng /n/ và /ng/. Bạn nên lùi lại, tập cho bé nhận ra hai âm này. Bạn viết hai âm ấy xuống, và dậy bé phát âm nờ và ngờ. Điều tế nhị là khi /ng/ nằm ở cuối chữ, nó không được phát âm rõ. Tiếng Việt mình khác với tiếng Anh chỗ này đây: âm cuối thì chúng ta chỉ đưa lưỡi, môi... về vị trí mà không hề phát ra âm. Bạn phải làm sao dậy cho bé biết rằng /ng/ ở cuối chữ, bé mang cuối lưỡi đóng lên vòm họng. Mới đầu, bạn có thể phát âm cho rõ ra cho bé nghe, thí dụ, "cùng" thì bạn nói "ngờ" to lên một tí, và "cùn" thì bạn nói "nờ" to lên một tí.

Bạn thử một vài cặp chữ có /n/ và /ng/ cuối chữ theo kiểu này rồi cho tôi biết bé đáp ứng thế nào nhé.

Về dấu, tiếng Việt rất khó do có đến sáu thang âm. Bạn có thể phải sử dụng đàn để dậy bé sáu thang âm này. Bạn có chơi được loại đàn nào không?

Nguyễn Tường Anh/Nhóm chuyên gia TK

[Minh Ti]

Em xin chân thành cám ơn chị.
Về âm n và ng, nếu các tiếng có n và ng ở đầu thì cháu không ngọng và phân biệt rõ khi đọc/viết cũng như nói. Vd: quả na, cô Nga, ca nô, bắp ngô...
Em đọc trả lời của chị, em tự phát âm và phát hiện ra vị trí của lưỡi mình khác nhau khi các từ kết thúc n hay ng. Đúng là chuyên gia tư vấn có khác. Trước đây em chỉ nói cho cháu nghe và nói theo, ko chỉ được cho con vị trí lưỡi khác nhau thế nào.
Em đang cho cháu tập phát âm kiểu: c-a-n các âm rời nhau, từng âm nói đúng, sau đó nói nhanh các âm liền vào nhau thành can. Phần lớn là cháu nói được đúng. Em chưa tập cho cháu được nhiều, có lúc cháu làm theo, có lúc chán không làm theo. Để em tập cháu dần dần theo cách đó, mấy hôm nữa rồi sẽ báo cáo kết quả với chị hơn ạ.

Về chữ cái và tập đọc thì em tin cháu nắm chắc được mặt chữ và cách đọc.
Cháu phát âm khi tập đọc tốt hơn khi nói. Nhất là khi cháu nói nhanh thì ngọng hơn khi nói chậm từ từ.
Em thường phải nhắc cháu nói chậm lại cho rõ âm, thì người khác dễ hiểu hơn.

Về các thanh, trước đây cháu nói không rõ thanh ngã và thanh hỏi. Gần đây cháu đã nói tốt thanh hỏi, thanh ngã thì có lúc vẫn không chuẩn, nhất là khi tập đọc hoặc nói nhanh. Mẹ nhắc đọc/nói lại cháu phải rướn đầu ra thì nói chuẩn được.
Về đàn, hồi nhỏ bố em có cho em học đàn măng đô lin 1-2 năm nhưng ko có khiếu nên nghỉ. Bây giờ không còn đàn ạ. Nhà em có đàn oóc gan, nhưng em chỉ đánh được cơ bản các nốt thôi, chưa đánh gam được.

Một lần nữa xin chân thành cảm ơn chị.

[Nguyen,Anh]

Phần trả lời từ chuyên viên Cùng Nhau Vượt Khó

Về âm n và ng, nếu các tiếng có n và ng ở đầu thì cháu không ngọng và phân biệt rõ khi đọc/viết cũng như nói. Vd: quả na, cô Nga, ca nô, bắp ngô...
Em đọc trả lời của chị, em tự phát âm và phát hiện ra vị trí của lưỡi mình khác nhau khi các từ kết thúc n hay ng. Đúng là chuyên gia tư vấn có khác. Trước đây em chỉ nói cho cháu nghe và nói theo, ko chỉ được cho con vị trí lưỡi khác nhau thế nào.

Thế là bạn có một thủ thuật để dậy những bé nói ngọng nhé: tự phát âm và tìm ra vị trí của môi/lưỡi rồi làm mẫu cho các bé. Nói nghe thì to: đấy là kiến thức! Thực sự thì thế này: khi tôi đi học ngôn ngữ trị liệu, bạn và những phụ huynhkhác đang trau giồi kiến thức ngành khác. Rồi tôi, bạn và các phụ huynh trao đổi để chuyển kiến thức ấy đến nhau. (Vậy bạn nợ tôi nhé: có ngày tôi sẽ gõ cửa nhờ bạn giúp với những chuyên môn của bạn).

Em đang cho cháu tập phát âm kiểu: c-a-n các âm rời nhau, từng âm nói đúng, sau đó nói nhanh các âm liền vào nhau thành can. Phần lớn là cháu nói được đúng. Em chưa tập cho cháu được nhiều, có lúc cháu làm theo, có lúc chán không làm theo. Để em tập cháu dần dần theo cách đó, mấy hôm nữa rồi sẽ báo cáo kết quả với chị hơn ạ.

Về chữ cái và tập đọc thì em tin cháu nắm chắc được mặt chữ và cách đọc.
Cháu phát âm khi tập đọc tốt hơn khi nói. Nhất là khi cháu nói nhanh thì ngọng hơn khi nói chậm từ từ.
Em thường phải nhắc cháu nói chậm lại cho rõ âm, thì người khác dễ hiểu hơn.

Về các thanh, trước đây cháu nói không rõ thanh ngã và thanh hỏi. Gần đây cháu đã nói tốt thanh hỏi, thanh ngã thì có lúc vẫn không chuẩn, nhất là khi tập đọc hoặc nói nhanh. Mẹ nhắc đọc/nói lại cháu phải rướn đầu ra thì nói chuẩn được.
Về đàn, hồi nhỏ bố em có cho em học đàn măng đô lin 1-2 năm nhưng ko có khiếu nên nghỉ. Bây giờ không còn đàn ạ. Nhà em có đàn oóc gan, nhưng em chỉ đánh được cơ bản các nốt thôi, chưa đánh gam được.

Bé tập đọc tốt thì đỡ quá, bạn cứ tập /n/ và /ng/, rồi bé sẽ rành rẽ.


Về dấu ngã, dấu hỏi, nếu bạn đánh đàn sơ sơ, bạn có thể dùng nốt đàn dậy cho bé các dấu này. Dấu ngã và hỏi là hai dấu khó nhất đấy bạn ạ. Người ngoại quốc họ sợ hai dấu này nhất. Cậu bé 6 tuổi nhà tôi vẫn chưa nói được dấu hỏi, cứ nói thàh dấu nặng, dù đã rướn đầu rướn cổ suốt! Mà cậu là con một chuyên gia ngôn ngữ trị liệu đấy, xấu hổ không?

Nguyễn Tường Anh/Nhóm chuyên gia TK

[Minh Ti]

Mấy hôm rồi em bận nên chưa vào báo cáo kết quả luyện phát âm của mẹ con cháu.
Điều tốt nhất là cháu đã biết cách để nói cho đúng được, ví dụ khi nói phân biệt "mứt" hay "mức", cháu đã biết nói cho chữ t và c ở cuối to lên và cả 2 mẹ con đều nhận ra là 2 từ đó phát ra 2 âm khác nhau. Cháu cũng thấy vui, vì trước cháu nói mãi mà 2 từ đó cứ gần như nhau. Thậm chí có lúc cháu rất ghét khi mẹ nhắc nói lại từ nào đó.
Chổi "cùn" hay đi "cùng" cháu nói cho n và ng to hơn thì ra âm đúng. Lúc tập nói cháu cũng phải cường điệu hơn thì nói đúng được, còn trong lúc nói nhanh bình thường cháu vẫn ngọng, em nghĩ là cần thêm thời gian.
Khi cháu đọc thì cháu chú ý hơn thì có vẻ tốt hơn.
Đợt này cháu đang nghỉ hè nên hầu như ít viết nên em chưa biết cháu có viết đúng những từ nói ngọng không.
Cảm ơn chị Tường Anh rất nhiều.

[Nguyen,Anh]

Chào bạn, chúc mừng bé có tiến bộ. Nếu hai mẹ con có giờ chơi với nhau, bạn cũng có thể che miệng và nói "cùng, cùn" rồi bảo bé đoán chữ trước hay chữ sau có "g". Đây là bước phân biệt âm (auditory discrimination). Khi tập thế này, là bạn cũng đang tập cả phần viết đấy.

Có tiến bộ, báo cho mình biết để mừng cho bé nhé.