Có nên can thiệp con theo hướng trẻ tự kỷ?

[phi]

Bây giờ em đang dạy cho con tập hỏi nhưng cũng thấy khó quá.

Có thể bạn đang đi không theo tầng phát triển của bé. Bé của bạn có vẻ nhận biết sự vật tốt, tôi đoán là chắc bé cũng biết làm các bài về phân nhóm, chọn hình giống nhau, màu giống nhau, chia vật theo loại ...

Biết đặt câu hỏi nằm ở tầng cao hơn và bạn sẽ đụng 2 vấn đề:

+ Tạo nhu cầu / ngữ cảnh cho bé đưa ra ý muốn của mình để có được cái mình muốn ở trước mặt mình
+ Sau đó mới tới đoạn đưa ý muốn của mình để có được cái không ở trước mặt mình
+ Sau đó mới là đưa ra ý muốn của mình bằng ngôn ngữ dạng câu hỏi

Ví dụ như khi bị giành đồ chơi thì vừa khóc vừa kéo tay mẹ, một tay chỉ vào người giành đồ chơi bảo "anh Bum" hoặc "chị Bé" hoặc mách "không cho con chơi".

Bé vẫn nằm trong vùng nhận ra sự việc, người quen, bắt đầu liên hệ được với ngữ cảnh. Bạn nên kể các câu chuyện giao tế cho bé nghe, nói về gấu con bị gấu anh lấy đồ chơi, gấu con nói: "đồ chơi con đâu" ... Bạn nhảy vào dạy bé đặt câu hỏi ngay chưa nổI đâu. Bạn cũng nên tạo các ngữ cảnh ở nhà (có người lớn làm mẫu) để con theo dõi, quan sát cách người lớn đặt câu hỏi.

[menobita]

Cám ơn anh Phi nhiều ạ!

Mấy bữa nay em lu bu lo hồ sơ cho nhóc đi nhà trẻ mới. Em định chuyển qua trường của các Ma sơ. Ở đây họ có giáo viên thẩm định cho bé trước khi quyết định nhận bé. Sơ chuyên dạy trẻ tự kỷ (địa điểm khác của trường) thẩm định. Sơ cho cháu chạy ra ngoài sân chơi (chỉ cần cho phép là cu cậu chạy ù ra ngoài, lao vào nhà banh và dùa giỡn với các bạn khác), Sơ quan sát rồi gọi cháu ra (cháu cũng leo ra), sơ bảo con tên gì (xấu hổ: chưa biết nói tên mình), sơ nói "hát cho cô nghe bài" (cái này thì vô tư, muốn bao nhiêu cũng đáp ứng được à!),...một lúc sau cô nói "cháu bình thường, cho cháu đi học đi" (anh chàng tưởng đi "học" thật nên đọc luôn: one, two, three, four, five,..) úi trời, cô tròn mắt luôn.

Cuối cùng, sơ nói con em chơi chậm nhưng không có vấn đề gì về tâm lí (cô nói thậm chí bé sau này có thể học giỏi hơn các bạn cùng lớp nữa đấy- (biết đâu có gen di truyền từ bố hii) trộm vía vì nhìn cu cậu rất nhanh nhẹn và tinh ý lắm, chỉ khổ chậm nói). Sơ bảo đừng lo lắng. Em thì em vẫn dặn sơ là cháu không bằng người ta nên nhờ các sơ quan tâm hơn chút.

Em sẽ áp dụng những gì anh hướng dẫn để dạy cho con. Lời của Sơ thì cũng làm ba mẹ vui nhưng không phủ nhận thực tế là con mình vẫn chưa bằng bạn bè. Lại phải tiếp tục nhờ anh Phi và mọi người hướng dẫn để dạy cháu đúng cách.

[menobita]

Anh Phi ơi!

Anh Phi có thể đã nhận định đúng là em đã không dạy đúng tầng cho bé. Bé nhận diện tốt nhưng chưa biểu hiện phân loại được anh ạ, chưa phân biệt được màu sắc nữa.

Dạo này bé nhà em hay dỗi lắm, hở tý là dỗi (không biết đó có phải là một triệu chứng của tự kỷ không?) khi dỗi thì thường lấy tay mẹ hoặc người gần đó lau nước mắt giùm, hoặc không thì dúi đầu vào áo mẹ để lau nước mắt.

Em cũng không biết vì sao cu cậu hay dỗi dữ vậy, em có đọc tài liệu về bé bình thường thì có giai đoạn "khủng hoảng tuổi lên ba" bé nhà em có biểu như thế nhưng dữ dội hơn. Khi dỗi thì chỉ có thể dụ dỗ bằng cách đưa các vật khác cho chơi chứ nhất định không nghe giải thích.

Em đang đau đầu về vụ dỗi hờn của con quá, nhắc đến chuyện gì liên quan là cu cậu dỗi, thích cái gì không cho là dỗi, khi cả nhà đi đâu trên đường mà ba mẹ chỉ nói chuyện với nhau không đả động gì đến cu cậu cũng dỗi, thậm chí một câu chuyện vui của mẹ với hàng xóm rằng "dạo này bita ở trên lớp có đệ tử đấy, thường xuyên có cậu bạn đó xách cặp vào mỗi lúc đến lớp, xách cặp ra khi mẹ đón về", mẹ chỉ kể rồi hai người cùng cười thế là cu cậu khóc rưng rức rồi khóc to nghe bộ bực mình lắm.

Nói chung là ngoài cái hay dỗi ấy, cu cậu có nhận thức tốt hơn, ưa quan sát xung quanh hơn rồi anh Phi ạ, vẫn chưa phân biệt được màu sắc đâu nhưng giao tiếp xung quanh tiến bộ hẳn rồi. Rất thích làm người lớn, nhất là thích làm giống ba và giống một anh 10 tuổi hàng xóm. Cứ thấy ba làm gì thì cũng quan sát làm theo, đối với anh hàng xóm cũng thế. Thích hét hò, chơi với các bạn, biết giả bộ nấu ăn, giả bộ kêu nóng,... nói chung là bắt đầu biết giả bộ.

Khách quan mà nói em đánh giá mọi thứ: trí tuệ, hoạt động của bé khoảng 2 tuổi không hơn. Em cũng đang lo không biết bé có phát triển kịp các bạn không.
Và giờ em không biết "điều trị" cái bệnh dỗi của ảnh sao đây. Kêu ba nó chở lên nhi đồng khám lại thì ba nhất định không chịu.

Em chúc anh Phi và mọi người trong gia đình concuame luon khỏe và đầm ấm bên nhau

[phi]

Và giờ em không biết "điều trị" cái bệnh dỗi của ảnh sao đây.

Cái bệnh dỗi của bé thuộc loại nhẹ đó bạn . Có em ở VN (mà CCM gặp) thì hôm nào mặc quần áo mới, bạn nhìn 1 cái cũng nghĩ là cả trường đang bàn tán về mình . Có em (ở bên Mỹ) thi giờ ra chơi, bạn đi nhanh vượt qua mặt mình cũng giận, giờ ra chơi cô cười với bạn trước cũng giận cô...

Bạn về kiếm mấy trò chơi như cá ngựa, chơi và để bé thắng, nhưng thỉnh thoảng cho bé thua 1 bàn.Trước khi bé thua thì nói trước "mẹ nghĩ ván này con thua đó". Khi bé thua thì nói "không sao, chơi nữa sẽ thắng" rồi chơi tiếp và cho bé thắng . Đó là cách trị cái bệnh dỗi hiệu quả nhất bạn có thể làm ở nhà. Trong trường thì tùy vào lớp học mà GV có thể có các chiến thuật phức tạp / hiệu quả hơn.

Cái bệnh dỗi này nếu can thiệp đúng thì nó là 1 điểm mạnh cho trẻ . Xin bật mí với bạn là tôi cũng bị bệnh dỗi lúc nhỏ trầm trọng . Tôi bắt mẹ tôi chơi cờ Vua với tôi,thắng thì tôi khoe cả xóm, thua thì tức khóc lóc và bắt mẹ chơi cho đến khi nào tôi thắng thì mới thôi. Mẹ tôi từng làm như tôi nói bạn, và dần tôi nhận ra rằng "thất bại" là 1 trạng thái tạm thời, không làm gì cả thì "thất bại" nó mới trở thành vĩnh viễn. Giờ nó là điểm mạnh vi tôi bắt tay vào làm gì, học gi thì không bao giờ tôi bỏ cuộc. Cần cù + lỳ --> nó bù lại ngu si cho tôi đó bạn.

Chúc bạn may mắn .

[menobita]

Cám ơn anh Phi nhiều!
Thời gian vừa rồi em lu bu quá nên không vào diễn đàn. Bé hình như đã qua giai đoạn hay dỗi rồi hay sao đấy anh Phi ạ! Thời gian gần đây thấy cu cậu ít dỗi nhưng có vẻ như hay sợ mẹ giận. Biểu hiện là mỗi khi mẹ quát to tiếng, cu cậu chạy tới nhìn thẳng vào mắt mẹ, nếu mẹ nhìn lại với vẻ âu yếm thì cu cậu tỏ vẻ yên tâm cười đùa, nếu mẹ tỏ sự giận dỗi thì cu cậu tủi thân, mếu máo khóc rồi khóc hưng hức. Nói chung thì em cũng sợ ảnh khóc lắm nên khi bé đã chạy tới nhìn vào mẹ (bắt mẹ nhìn vào mắt bé) thì mẹ thường cười để con yên tâm.

Chuyện anh chỉ cách dạy và nói với bé, em nghĩ rằng bé chưa biết thắng thua anh ạ. Thỉnh thoảng em lại thấy bất an vì đến giờ này bé chỉ biết những điều mà em chịu khó dạy chứ chưa suy nghĩ và diễn tả bằng lời nói được. Ví dụ mẹ hỏi "cô giáo con hôm nay cho con ăn gì?" Bé chỉ trả lời "ăn cơm, ăn cháo" và làm cử chỉ xúc ăn (giả vờ bằng tay). Hỏi "ăn cơm chưa" bé cũng chưa biết trả lời là rồi hay chưa nữa.

Cũng thời gian gần đây, bé giả vờ chơi trò chơi nấu ăn: bật bếp ga (đồ chơi), nồi nấu rồi giả vờ kêu "nóng quá, nóng quá", giả vờ xúc ăn. Ba bé hỏi "ngon không?" bé trả lời "ngon lắm" rồi làm bộ đút cho ba. Bé biết đạp xe đạp (nhưng chỉ đạp nhặt thôi, chưa đạp được vòng tròn), lái xe đạp thì tốt, né tránh cũng "điêu luyện" lắm.

Em thấy bé cũng khó dạy lắm anh ạ. Bé thích cái gì thì bé học rất nhanh. Quen cái gì rồi thì nhớ lâu nhưng để dạy thứ bé không thích lắm thì lâu ơi là lâu.
Hồi trước bé gần như không biết chỉ tay ngón trỏ, thời gian khoảng 3 tháng gần đây thì gặp gì quen cũng chỉ tay. Đi đường gặp con chó thì chỉ con chó bảo "con chó", con mèo cũng chỉ.,... thích cái gì là chỉ tay và nói (nhiều khi nói chẳng đúng vật bé cần)
Gọi tên thì ít quay lại nhưng chỉ dọa một câu "con ở đây, mẹ về trước" hoặc "mẹ đi chơi đây" thì lập tức phản ứng, chạy theo ngay. Khi có khách mà đề cập đến bé thì thỉnh thoảng bé lại nhìn và tủm tỉm cười (như chừng biết đang kể về mình).

Bé đã có thể giúp mẹ làm việc vặt: lấy điện thoại, lấy áo, quần, khăn lau nhà,.. sai bảo được rồi.

Điều khó khăn nhất của em bây giờ là không biết làm sao để bé trò chuyện qua lại với ba mẹ.
Ôi thiệt là rối.

Thời gian này em cũng đang dự tính sinh đứa thứ hai, với hy vọng là em bé sẽ "dạy" cho anh biết làm "người lớn" chứ cứ bé hoài thế này biết kh nào anh lớn được. Nghĩ thế nhưng cũng phân vân lắm vì không biết điều đó có tốt cho con?

[Võ Thanh Tuấn]

Bé nhà chị như vậy chắc chỉ là chậm nói đơn thuần thôi, chứ đâu có biểu hiện gì bất thường đâu.

[phi]

Thời gian này em cũng đang dự tính sinh đứa thứ hai, với hy vọng là em bé sẽ "dạy" cho anh biết làm "người lớn" chứ cứ bé hoài thế này biết kh nào anh lớn được. Nghĩ thế nhưng cũng phân vân lắm vì không biết điều đó có tốt cho con?

Tôi nghĩ vấn đề có thêm em bé, quan trọng nhất là 2 vợ chồng bạn sẽ mang thêm lại một sự sống trên đời này, vậy thì nó quan trọng cho chính em bé đó, chứ chuyện phụ anh, phụ cha hay phụ mẹ chỉ là chuyện "phụ" thôi phải không bạn ?

[menobita]

Cám ơn anh Phi và anh Tuấn nhiều vì đã hồi âm. Em gần như ngày nào cũng vào diễn đàn để theo dõi xem có nhà ai có bé như bé nhà em không để học hỏi kinh nghiệm. Em cũng chưa yên tâm về con và nhiều việc khác liên quan nên đang tạm hoãn ý định sinh bé thứ 2.
Nhiều khi em cũng muốn an ủi là "bé chỉ chậm nói đơn thuần" như anh Tuấn nói nhưng nhiều khi cũng rất lo lắng. Em nhận thấy bé rất thiếu từ nhưng lại không chủ động học từ. Mẹ dạy cho thì biết vậy thôi chứ không hỏi "cái này là cái gì?" ai?...nên thời gian gần đây bé lại có những biểu hiện khá cực đoan khác. Ví dụ, đang chơi quả bóng nhưng quả bóng rớt vào đâu mất thì lập tức bé la lên "mất tiêu rồi, bóng, bóng mất tiêu rồi, đi kiếm, kiếm đi" ba mẹ phải chạy nháo nhào đi kiếm theo hướng tay của con. Nếu kiếm không ra thì ôi rồi, cu cậu vừa la vừa khóc "mất tiêu rồi mất tiêu rồi, kiếm kiếm" ..ôi trời. Đó là bóng, còn thứ mà bé không biết gọi tên là gì thì bé cứ đọc tùm lum nhưng thứ bé biết "a, b,c, màu xanh..." vừa đọc vừa kêu "mất tiêu rồi, kiếm kiếm". Hai vợ chồng nhiều khi cũng bực mình vì hỏi lại "kiếm cái gì" thì bé không biết mà chỉ nói "mất tiêu rồi". Thời gian gần đây hay bị như vậy lắm anh Phi ạ.
Chơi với các bạn thí bé thích lắm, thấy bạn cùng trang lứa hoặc bất cứ ai (nhất là phái nam) thì bé sà vào ngay nhưng lại chưa biết chơi, chưa biết thỏa thuận.
Bé quan tâm đến chữ, số, các con vật nhiều hơn các đồ chơi. Có vẻ ham học lắm (khổ quá, biết cái gì thì chỉ cho mẹ, bắt mẹ nhìn) nhưng không biết thì cũng chẳng thèm hỏi mẹ)
Em cứ cầu trời cầu phật ngày tháng qua đi, bé lớn rồi hy vọng bé sẽ phát triển bằng các bạn đồng trang lứa.
Bé rất biết mình có sở trường gì nên em cảm thấy bé cũng thường kiêu hãnh khi mình biết hơn các bạn. Ví dụ, khi có bạn hát bài hát nào đó mà bé thuộc thì bé hát với trạng thái rất tự tin, hãnh diện. Bé không thuộc thì lại chẳng thèm quan tâm.
Tháng tới, trường học của bé có dạy anh văn rồi, bé có vẻ có năng khiếu với tiếng anh.Em đang rất chờ xem bé tự tin và hy vọng sẽ giao tiếp tốt hơn.

[Võ Thanh Tuấn]

Chào mẹ Nobita.
Mình là Tuấn, PH của bé Thắng. dạo này thằng cu nhà bạn tiến bộ thêm gì nữa không? Bé Thắng nhà mình cũng khoảng độ tuổi như bé nhà bạn, cũng chậm nói. bạn có thể cho mình số điện thoại của bạn được không, có gì chúng mình trao đổi kinh nghiệm. Số điện thoại của mình: 0977 55 00 55, 0947 45 00 55. Cảm ơn bạn. Nhưng thú thực, như những gì bạn viết về bé bạn, thì theo mình bạn yên tâm, vì bé nhà bạn sẽ tiến bộ rất nhiều trong tương lai gần thôi. Yên tâm bạn nhé.

[menobita]

Cảm ơn anh Tuấn nhiều. Qua mô tả của anh, em thấy 2 bé nhà mình có nhiều nét tương tự nhau đấy. Em cũng muốn yên tâm lắm chứ nhưng phải chấp nhận là bé có thể ở ngưỡng tự kỷ nhẹ anh ạ. Bé tiến bộ hằng ngày, thuộc bài và nhớ lời, bắt chước điệu bộ rất tốt. Mỗi ngày ba mẹ thấy thêm một điều mới về khả năng học hỏi ở bé. Nhìn bề ngoài thì không ai nghĩ bé nhà em có vấn đề đâu. bé dạn lắm, từ lúc biết đi, biết nói thì bé đã thích lên sân khấu hát hò, nhảy múa rồi. Đám cưới nào có bé thì sẽ có nhiều phụ huynh trầm trồ vì (trộm vía) bé cũng khá dễ thương và nhảy múa thì...khỏi chê.
Bé có trí nhớ tốt và rất chịu khó "ôn bài" (những lúc...rảnh rỗi bé thường hát lại bài hát nào đó hay đọc những từ mà bé vừa biết,...). Rất chu đáo, sạch sẽ và thậm chí đến nơi đến chốn. Bé có một số thói quen tốt như bảo bé làm gì thì bé không bao giờ để công việc đó dang dở dù gấp đến bao nhiêu. (dĩ nhiên là việc cực đơn giản như đi đóng cổng, lau nhà...).
Bé ngoan, biết nghe lời, vòng tay chào cô khi đến lớp, ra về. Vòng tay ạ và nói "cho con" khi muốn xin ai cái gì đó.
Khách quan em nhận thấy bé "biết" nhưng bé chưa hiểu lời nói, lời giải thích. Chỉ dừng ở mức độ biết và làm theo cái "biết đơn giản ấy chứ chưa hiểu anh ạ. Bé 3.5 tuổi rồi. Ở độ tuỏi này đáng ra phải hiểu hết nhưng gần như bé chỉ học thuộc và áp dụng cái "thuộc" đó. vậy nên dù muốn yên tâm đến mức độ nào thì cũng không thể phủ nhận là bé chưa biết tương tác và đó là vẫn rất đáng lo.