Có nên can thiệp con theo hướng trẻ tự kỷ?

[menobita]

Con em bây giờ được 3 tuổi 2 tháng. Cu cậu chậm...đủ thứ.
17 tháng mới biết đi, 24 tháng mới nói tiếng đầy tiên là "át xì" - vì bắt chước theo tiếng hắc xì của dì. Từ đó cu cậu rất khoái nói "át xì".
Em thật là người mẹ tồi tệ, lo học hành, công việc cho bản thân còn con thì gần như giao hẳn cho người giúp việc (cô này cũng ít nói chuyện với bé).
Đến khi bé trên 2 tuổi thì em mới nhận ra bé "khác" so với những bạn đồng lứa. Chưa biết nói, không biết chỉ tay, không theo mẹ,...muốn cái gì là kéo tay mẹ, ba lấy giúp chứ không chịu nói.
Em hốt hoảng lên mạng xem thông tin và ngờ bé nhà em có dấu hiệu tự kỷ. Đến 30 tháng tuổi thì gần như em hoàn toàn vào trạng thái lo lắng, em hối hận bản thân đã không lo chu đáo. Em đem con lên bệnh viện Nhi đồng 1 khám, bác sĩ chẩn đoán là "Theo dõi tự kỷ không điển hình:. Từ đó, thay vì ưu tiên quan tâm học tập, công việc, em dồn sức quan tâm đến bé. hai mẹ con cho bé về Vũng Tàu, đi chỗ này chỗ khác để chơi và nói chuyện với con (dù con chưa nói nhiều và đôi khi thấy rằng mình nói con không hiểu).

Vốn từ rất ít nhưng bé đã thích cái gì là bé nhớ rất nhanh. Đặc biệt thẩm thấu nhạc tốt (hát karaoke cứ như thật), có khả năng về số: bé đã biết nhận và đọc số từ 1-100, rất yêu thích tiếng anh (đã hát được bài anphabet song, happy birthday, ..một số bài hát khác).

Hiện tại bé nói chưa rõ, đã biết chỉ tay, bé chưa biết hỏi, chỉ trả lời được những cái quen thuộc (hát thì được khoảng 15 bài hát thiếu nhi cả Anh lẫn Việt), có xu hướng thích xài tiếng anh hơn. ví dụ như chào ba, người quen: hello, goodmorning,... biết làm theo những lệnh đơn giản: nhờ lấy điện thoại, nhờ giục rác, nhờ kiếm banh,...

bé biết tự phục vụ vệ sinh cá nhân
khi muốn ị thì bé kêu "ai ị" và cầm tay mẹ bắt đi lấy bô ngồi. Khi đái thì kêu "đi đái đi" và tới nơi được phép đái (bồn cầu hoặc bồn nước) đái xong thì biết xả nước, nếu quên thì ba mẹ nhắc cu cậu tới xả. Tối từ 6- 7 g là nhất quyết phải kêu "đánh răng" và bắt mẹ lấy bàn chải, kem đánh răng, có khi mẹ bận thì cu cậu lấy sẵn kem, bàn chải để mẹ nặn kem cho và tự đánh răng, súc miệng.

Biết tự uống sữa, uống thuốc khi được khen giỏi, biết các bộ phận cơ thể, các con vật quen thuộc (hay bị nhầm lẫn và gọi các con vật 4 chân là con chó, thỉnh thoảng nhầm con gà với con chim),..

Bé chưa biết tự ăn cơm, mẹ phải đút và thường nuốt chứ không nhai.

Thật sự em không biết con em có bình thường không nữa vì em cảm nhận cháu ít hiểu lời giải thích của mẹ (cư xử theo kinh nghiệm chứ không phải theo hiểu biết), không trả lời theo sự hiểu mà chỉ trả lời theo kinh nghiệm (biết các con vật, bộ phận tay chân,...do được dạy), mẹ hỏi "hôm nay trên lớp an gì?" thì đưa tay ra làm cử chỉ ăn, và trả lời theo thói quen là "ăn cơm" hoặc "ăn cháo" mẹ hỏi ăn cháo gì thì chỉ biết "thịt bò" - khi nào trả lời ăn cháo thì đều nói thế. Tương tự ăn cơm thì bảo là ăn với cá.

Em rất băn khoăn các anh chị ơi. Cứ sợ rằng nếu con không bị TK mà mình cứ cho con là bị TK và cho bé học lớp đặc biệt và những cư xử đặc biệt của mình thì có vô tình làm bé bị tự kỷ ám thị không? còn nếu con TK thật mà mình không cho học lớp đặc biệt thì con có theo kịp bạn bè không (hiện tại, bé đi nhà trẻ bình thường).
Mọi người cho em lời khuyên với ạ
Em xin chân thành cảm ơn

[phi]

Thứ nhất, bạn đừng tự trách mình vì nếu con mình TK thì không phải là do mình giao con cho người giúp việc, không quan tâm nên con thành TK. Thứ hai, không có chuyện con không TK, vào trường chuyên biệt học hóa ra TK.

Bé đang đi nhà trẻ thì bạn cứ để đó rồi theo dõi xem sao. Bé có học những cái mới như bạn không, giao tiếp ra sao... Không ai định được TK qua mạng cả, nên bạn cũng đừng quá lo. Cứ bình tĩnh làm bảng "khả năng hiện tại" cho con mình, rồi 1 thời gian sau dò lại xem sao. Việc trẻ con VN thích nói, coi video tiếng Anh chẳng qua là video hay, hình ảnh phong phú là chính, tôi nghĩ chưa có gì phải đáng ngại.

Bé chưa biết nhai thì bạn xem coi có hay bị chảy nước rãi không? Chưa biết nhai không có nghĩa là không biết xúc nhé . Bạn nên tập cho bé tự xúc đi là vừa. Hiện tại bạn nghĩ con mình yếu phần nào?

[menobita]

Cám ơn anh Phi rất nhiều.
Con em chậm và em quả thật rất dằn vặt vì nghĩ rằng nó chậm là do em đã bỏ bê nó thời gian quá dài (khi em biết quan tâm, biết chơi với con thì thấy cu cậu tiến bộ hơn hẳn).
Đúng ra là bé lười nhai, bánh kẹo thì bé cắn, nhai tuốt. Nhưng cơm thì lười (mấy bữa trước em tập cho nhai rau trong canh được rồi nhưng vài ngày sau cu cậu lười không nhai nữa). Bé chỉ nhai những gì bé thích ví dụ: khi bé thích ăn thịt kho thì mẹ gắp ra mấy miếng để vào bát là cu cậu tự lấy muỗng xúc (hoặc lấy đũa gắp- mặc dù dùng đũa trầy trật) ăn. Cơm thì chủ yếu ăn với nước kho thì cũng tự xúc ăn được nhưng vung vãi nhiều lắm. Bé sạch sẽ, không chảy nước dãi (khi vương cơm ra ngoài, có nước dưới nền nhà là bé kiếm khăn lau liền).

Ăn cháo thì không nhai, có rau lấn cấn là ảnh nhả. Cơm canh cũng thế, khi đút vào, cu cậu lấy lưỡi rà rà thấy có gì vướng là nhả ra không vướng thì toàn nuốt chửng không (em chủ yếu cho ăn cơm với canh vì bé không mặn mà với đồ ăn mặn như cá, tôm). cu cậu thích bắt chước lắm, cứ muốn khẳng định mình là người lớn nên cái gì cũng muốn tự làm. Lấy đồ chơi trên cao cũng muốn mẹ bế lên lấy chứ không thích mẹ lấy giùm (trừ trường hợp cao quá).
Có nhiều bữa rất tội, ảnh thích cái máy xay sinh tố (đồ chơi) em bỏ trên tủ cao, ảnh dắt tay ba đến chỗ để (cu cậu thường rất hay để ý mẹ cất đồ ở đâu nên nhớ vị trí lắm) không nhớ nổi máy xay sinh tố là gì. Ba thì khong chịu lấy khi cu cậu chưa nói đúng tên thế là cu cậu lần lượt nói hết những từ anh ta biết như: ạ, giỏi, ba lấy cho con, ba mở cho con...cứ vậy cho đến khi ba nhắc "máy" thì cu cậu làm luôn một tràng "ba lấy cho con máy xay sinh tố" về sau, khi nghe ba mẹ kể về chuyện này anh chàng lại tủm tỉm cười. Bó tay!

Theo em nhận thấy, hiện tại con em yếu phần giao tiếp bằng lời nói: những gì em giải thích thì hình như bé không hiểu mà chỉ làm theo lệnh thôi (kinh nghiệm).
cháu chưa biết tương tác với mọi người (chuyện trò). ví dụ: bảo bé ra đóng cổng thì bé chạy ra đóng cổng. mẹ hỏi "đóng cổng để làm gì?" thì bé không trả lời được.

Cái nào bé thích thì học rất nhanh nhưng bé không thích là chịu. ví dụ học chữ số và bài hát cả Anh vẫn Việt thì mở ra là bé thích lắm và nghe khoảng dưới 10 lần là bé có thể thuộc cơ bản bài hát ngắn. nhưng chỉ màu sắc, hình to, nhỏ thì cả mấy ngày trời.

Nói chung về hoạt động và theo lệnh nói thì em thấy bé hành động theo kinh nghiệm nhiều hơn sự hiểu biết
Kém nhất là chưa biết hỏi mẹ, chưa biết kể những chuyện đã chứng kiến cho mẹ nghe ạ!
Em thật là bối rối. Khi nào bé biết hỏi mẹ thì khi đó em mới yên tâm là bé không bị gì. Bây giờ hơn 3 tuổi rồi chưa biết hỏi mẹ

[phi]

Bé chỉ nhai những gì bé thích

Vậy thì chúng ta tạm coi như bắp thịt vùng miệng không có vấn đề gì đáng quan tâm.

cu cậu thích bắt chước lắm, cứ muốn khẳng định mình là người lớn nên cái gì cũng muốn tự làm. Lấy đồ chơi trên cao cũng muốn mẹ bế lên lấy chứ không thích mẹ lấy giùm (

Cái này quá tốt rồi, khả năng tự lập cao.

Cái nào bé thích thì học rất nhanh nhưng bé không thích là chịu.

Học trò mà không thích học, thường thì tôi hay chụp mũ người dạy trước . Bài học của bạn có tạo hứng thú cho bé không? Bạn cho ví dụ cụ thể bài học gì dạy ra sao đc không?

ví dụ: bảo bé ra đóng cổng thì bé chạy ra đóng cổng. mẹ hỏi "đóng cổng để làm gì?" thì bé không trả lời được.

Trời, bé 3 T mà bạn nghĩ là trả lời được câu đó hả ? Bạn muốn bé trả lời ra sao?

Cái nào bé thích thì học rất nhanh nhưng bé không thích là chịu. ví dụ học chữ số và bài hát cả Anh vẫn Việt thì mở ra là bé thích lắm và nghe khoảng dưới 10 lần là bé có thể thuộc cơ bản bài hát ngắn. nhưng chỉ màu sắc, hình to, nhỏ thì cả mấy ngày trời.

Vụ này thì bạn nên rà soát lại . Bé biết mặt số nhưng có biết tương quan của lượng không? vd số 4 lớn hơn số 3. 4 cái kẹo nhiều hơn 3 cái kẹo . Khi bé thuộc bài hát, bạn kiểm tra xem bé có hiểu lời bài đó không nhé .

Nói chung về hoạt động và theo lệnh nói thì em thấy bé hành động theo kinh nghiệm nhiều hơn sự hiểu biết

Bạn nói cái này tôi không hiểu lắm . Trẻ con phát triển nhận thức và ngôn ngữ đầu tiên dựa vào trải nghiệm chứ không phải bằng hiểu biết . Ví dụ như bạn ngày nào cũng nói "con chó kìa", và bé nhìn thấy 1 con đen đen có 4 chân, bé hiểu rằng cái âm thanh hỗn độn "con chó kìa" có nghĩa là cái con mình đang nhìn đó . Đó là giai đoạn phát triển ngôn ngữ đầu tiên . Mãi về sau thì bé mới dần dần hiểu ra văn phạm câu nói, và biết rằng nếu thay "chó" bằng "mèo" thì ra câu khác .

Không có em bé nào bắt đầu phát triển bằng sự hiểu biết cả . Trẻ em, lúc mới sinh có vài tuần, đã có các kỹ năng bẩm sinh về số lượng, so sánh ... nhưng đó khác với việc "hành động theo hiểu biết" bạn nói .

[menobita]

Cảm ơn anh Phi nhiều và rất nhiều. Khi anh hồi âm bằng ngôn ngữ và cách nói chuyện rất dễ thương thì em cũng mơ hồ biết được bé nhà em "bị" chỗ nào. Đó là chi tiết "bé có biết so sánh số lượng không hay chỉ nhớ mắt chữ". Em nghĩ rằng bé chỉ nhớ mặt chữ và thuộc lời chứ không hiểu nghĩa.
Ví dụ: Khi ba của bé định dạy con về to, nhỏ. Ba lấy 3 quả bóng nói và chỉ bé rằng: quả này to, quả này nhỏ, quả này vừa vừa.
Bé không quan tâm lắm.
Hôm sau khi thích chơi bóng thì bé tới nhặt quả bóng vừa vừa và bảo "ba quả bóng" vậy chứng tỏ bé không phân biệt được số lượng 1 hay 2 hay 3.
Tương tự như vậy khi ba kể chuyện Thánh Gióng (trước khi ngủ) ba kể "ngày xửa" thì bé tiếp lời "ngày xưa" rồi giơ 3 ngón tay lắc lắc trước mặt ra bảo "3 tuổi, bé tí ti" (lời của ba hôm trước là Thánh Gióng lên 3 tuổi, nhỏ tí ti, chưa biết nói,... khi ba nói 3 tuổi thì cũng giơ 3 ngón tay lắc lắc)

Thêm một ví dụ nữa là khi em dạy bé phân biệt màu sắc. Đưa quả bóng màu xanh trước nói "màu xanh" thì cứ y như rằng gặp bất cứ quả bóng nào, mẹ đưa lên, chưa cần nhìn trả lời ngay "màu xanh" bó tay. Giờ em vẫn chưa dạy được bé phân biệt màu sắc, lớn nhỏ, nhiều ít.
Ôi, cách có cách nào hiệu quả không? mách em với ạ

Em cũng đang băn khoăn một chuyện nữa là dạy tiếng Anh bé bắt chước nhanh hơn tiếng việt (tụi em dạy bằng kênh internet là chủ yếu- trang tutitu) vậy có nên tiếp tục dạy bằng tiếng Ah không ạ? Em thì em quan điểm là bé thích cái gì thì dựa trên sở thích của bé dạy sẽ nhận thức nhanh hơn, nhưng không biết như vậy có đúng không?

[phi]

Thêm một ví dụ nữa là khi em dạy bé phân biệt màu sắc. Đưa quả bóng màu xanh trước nói "màu xanh" thì cứ y như rằng gặp bất cứ quả bóng nào, mẹ đưa lên, chưa cần nhìn trả lời ngay "màu xanh" bó tay. Giờ em vẫn chưa dạy được bé phân biệt màu sắc, lớn nhỏ, nhiều ít.
Ôi, cách có cách nào hiệu quả không? mách em với ạ

Bạn cẩn thận, đừng để bé tưởng chữ "xanh" là quả bóng . Dùng nhiều loại học cụ khác nhau để minh họa màu sắc . Tập trung vào các màu cần thiết trước như xanh, đỏ, vàng (3 màu đèn giao thông). Khi đi đường thấy đèn chỉ cho bé học luôn.

Em cũng đang băn khoăn một chuyện nữa là dạy tiếng Anh bé bắt chước nhanh hơn tiếng việt (tụi em dạy bằng kênh internet là chủ yếu- trang tutitu) vậy có nên tiếp tục dạy bằng tiếng Ah không ạ? Em thì em quan điểm là bé thích cái gì thì dựa trên sở thích của bé dạy sẽ nhận thức nhanh hơn, nhưng không biết như vậy có đúng không?

Theo tôi thì không nên. Nếu bé nhà bạn có khó khăn về ngôn ngữ thì có học tiếng nào đi nữa cũng sẽ có lúc đụng trần. Tuy dạy thì cũng không có hại, nhưng nó làm bạn phân tán trong việc dạy các thứ khác. Cái vụ khuyên học tiếng nào này chỉ có giá trị cho bạn thôi nhé, người khác thì có thể tôi sẽ khuyên khác, tùy vào bạn có sắp đi định cư không, bé có thật sự rối loạn ngôn ngữ không...

Khi anh hồi âm bằng ngôn ngữ và cách nói chuyện rất dễ thương

Là sao ạ ? Từ nhỏ đến giờ chưa được khen dễ thương bao giờ cả, học tới lớp 10 trước khi rời VN thì cũng chỉ nghe được có 1 câu "cái mặt dễ ghét"

Cảm ơn anh Phi nhiều và rất nhiều.

Câu này sai văn phạm nhe. Nghe giống câu "anh bộ đội trên đường vào Nam bị 2 vết thương, 1 vết ở đùi, 1 vết ở Đèo Chuối". Bây giờ thì còn dễ thương không ạ ?

[menobita]

Trước tiên em xin chân thành cảm ơn anh và em sẽ xem xét và dạy con theo những gợi ý của anh.
Một lần nữa cảm ơn anh. Em sẽ cập nhật thông tin và mong được tiếp tục nhận lời khuyên từ anh và các chuyên gia cũng như chia sẻ của mọi người trong diễn đàn

[menobita]

Mọi người ơi!
Thời gian gần đây bé nhà em khi ngủ (ban đêm) rất hay nói mớ. Cứ khoảng 1g đêm trở đi là cu cậu nói mớ thậm chí có khi còn hát nữa. Những câu nói, lời hát của cu cậu thường giống như "ôn bài cũ" ban ngày. Ví dụ, ban ngày nhìn thấy con chim và quan sát nó bay (cùng ba hoặc mẹ) thì ban đêm lại mớ nói "con chim", cũng tương tự như vậy, thỉnh thoảng ảnh lại ngồi dậy đếm từ 1 đến 10 rồi lăn lại ngủ như không có chuyện gì xảy ra (chưa thấy khóc mớ). Ông xã em bảo là nó nhập tâm với những gì xảy ra ban ngày. Em thì cũng hơi lo không biết biểu hiện như vậy có gì bất thường không hay do bé nhập tâm hay là gen di truyền từ phía ngoại (bà ngoại, các cậu, dì nhà ngoại và cả mẹ nó đều hay nói mớ) nhưng mấy đứa cháu mà nhỏ nhỏ thì không thấy nói mớ ngoài cu cậu.

Như vậy có sao không ạ? Có em bé nào hay nói mớ như con em không? (trước đây bé thường khó ngủ, hay thức giấc, thậm chí khóc đêm từ khi được 3 tuổi đến nay thì ngủ một mạch đến sáng (nếu đói thì dậy đòi sữa, mắc đái thì dậy kêu đi đái thôi).

[phi]

Thời gian gần đây bé nhà em khi ngủ (ban đêm) rất hay nói mớ. Cứ khoảng 1g đêm trở đi là cu cậu nói mớ thậm chí có khi còn hát nữa..

Khi chúng ta ngủ, giấc ngủ đc chia là làm 4 giai đoạn khác nhau, và 4 giai đoạn này lập lại nhiều lần trong đêm như sau: 1-2-3-2-4, tổng cộng mất khoảng 1 1/2 tới 2 tiếng. Giả sử như bé nhà bạn ngủ 10 tiếng 1 đêm và chu kỳ là 2 tiếng, thì bé có 5 lần đổi giai đoạn. Khi đổi giai đoạn ngủ (vd như từ 2 qua 3), lúc đó não bộ sẽ "thức giấc" trong 1 giai đoạn ngắn, đây chính là lúc người ta nói mơ, hoặc lảm nhảm, hoặc thậm chí mộng du. Trái với các ông bà ta hay làm là đánh thức dậy "cho nó tỉnh táo rồi ngủ lại cho ngon giấc", giới Y khoa đồng ý là làm vậy chẳng có ích lợi gì cả, cho nên thường họ khuyên là cứ dìu bé nằm xuống ngủ tiếp.

Trừ khi bé của bạn có biểu hiện uể oải, ngủ không đủ giấc, không thì tôi nghĩ không nên quá lo, chỉ nên cho vào mục "để ý và ghi lại phòng khi bác sĩ sau này cần biết". Ở các trường hợp nặng thì người ta sử dụng thuốc, nhưng thường thì thuốc cũng không mang lại kết quả mong muốn. Và khi dùng chữ "nặng" tức là không phải như cái bạn đang tả đâu, mà là hành vi gây cản trở giấc ngủ, gây ra nguy hiểm cho bản thân, có sóng rối loạn, người mệt mỏi ...

Nếu bạn dạy hát cho bé, bạn có dạy sát giờ đi ngủ không? Nếu có dạy học buổi tối thì thử ngưng (dạy ban ngày) xem sao. Dạy học buổi tối dễ làm cho trẻ "chiêm bao rõ ràng" (tạm dịch chữ vivid dream). Chiêm bao thì ai cũng chiêm bao (vào giai đoạn số 4), nhưng vivid dream là khi chúng ta nhớ kỹ các chi tiết trong giấc mơ. Các giấc vivid dream có khả năng làm trẻ mệt mỏi, và nhất là trẻ nhỏ thì thường không biết kể cho cha mẹ nghe mình có mơ hay không (chính xác hơn là có nhớ giấc mơ hay không vì theo định nghĩa thì ai cũng sẽ mơ cả). Tóm lại thì buổi tối nên dành cho các trò chơi giao tế với mẹ, tránh dạy nhiều về nhận thức.

Bạn cũng nên tránh để bé ngủ ở chỗ khác rồi bế vào giường, vd như cho bé coi tivi rồi ngủ thiếp đi, hoặc nằm ghế sa lông ngủ rồi mẹ bế vào sau... Khi bé ngủ thì cho bé cầm 1 vật quen thuộc và ưa thích (vd như gấu bông). Khi bé nói mớ (mặc dù mắt có thể nhắm nghiền), bạn lấy gấu bông đó cho bé ôm vào ngủ tiếp.

[menobita]

Cám ơn anh Phi nhiều
Buổi tối trước khi đi ngù cả nhà em (bao gồm ba, mẹ và cu nhóc) thường vào phòng ngủ khá sớm, khoảng 9g. Sau đó, ba, mẹ và cu cậu giỡn với nhau một lúc, thường thì ba giỡn với con nhiều hơn, đọc truyện cho bé nghe (khi nghe chán cu cậu quay ra hát, nhún nhảy, đi cà xịch cà xịch trên nệm). Muốn con ngủ thì không kể chuyện, không cổ vũ con hát hò mà phải tắt hết điện sau đó thì mẹ quay mặt chỗ khác ngủ trước (nếu không quay mặt là ảnh còn tìm cớ giỡn vả lại mẹ cũng...dễ ngủ), đến con ngủ, sau đó mới đến lượt ba (muốn thức thì thức muốn ngủ thì ngủ, hai mẹ con...sáng hỏi mới biết). Đúng như anh dự đoán, một số hôm hai cha con dẫn nhau ra ngoai đường chơi, hát ầm ĩ (cu cậu hát và đọc số trong tâm trạng như chỉ một mình cu cậu mới biết hát, biết đọc số còn những người xung quanh...mù chữ hết rồi hiii) rồi nghe giọng ba chỉ con chim, con chó,... tối về (trước 9g) mặt cu cậu sáng trưng, thích lắm và cứ mỗi hôm như vậy tối lại thấ nói mớ.
Hôm qua mẹ dẫn đi chơi, không phấn khích lắm nên thấy tối nay không nói mớ (thỉnh thoảng nghe trở mình- Có vẻ ngủ không say lắm).

Bé vào giường rồi mới ngủ, hiếm khi ngủ chỗ khác rồi bế vào (vào phòng ngủ đóng cửa, tắt đèn một lúc lâu rồi mới ngủ, đừng hòng ngủ chỗ khác). bé thích một con gấu bông nhưng cũng không thấy tha thiết lắm chỉ thỉnh thoảng nhân tiện mới ôm ngủ thôi. Bé thích nhất là gác chân qua người mẹ (nhất là cổ mẹ) còn nằm với ba thì kê đầu lên người ba là ngủ "hả hê" nhất.

Bây giờ em đang dạy cho con tập hỏi nhưng cũng thấy khó quá. Những câu yêu cầu, mách quen thuộc thì bé nói được rồi. Ví dụ như khi bị giành đồ chơi thì vừa khóc vừa kéo tay mẹ, một tay chỉ vào người giành đồ chơi bảo "anh Bum" hoặc "chị Bé" hoặc mách "không cho con chơi". Nhưng chỉ những người rất quen thôi, những người lạ thì bé chỉ lôi tay mẹ và chỉ qua người đó rồi khóc, chưa biết mách (dùng ngôn ngữ). Câu hỏi của bé chỉ là bắt chước thôi, chưa thực hiện được. Khi mẹ hỏi thì biết cái gì thì trả lời cái đó. Ví dụ: con gì (mẹ chỉ tay vào vật hỏi) nếu các con vật quen thuộc thì bé nói được ngay "con mèo", "con chó", "con bò", con vịt,..." Con gì mà bé không biết thì thường im lặng hoạc lặp lại "con gì". Chứ không nói là "con không biết" hoặc hỏi "con gì hả mẹ".

Bé nhận thức bằng kinh nghiệm thì biết hết rồi, ra lệnh thì làm, hỏi nếu biết thì trả lời, khen, động viên thì có tác dụng (ví dụ khen con giỏi khi uống thuốc thì đắng mấy cũng ráng, uống sữa, ăn cơm- nhất là khi có người lạ khen cu cậu càng sướng) nhưng lời giải thích thì gần như "nước đổ lá khoai", bé hình như không hiểu. Như vậy thì phải làm sao để bé hiểu lời giải thích hở anh (chị) - anh Phi và chị Tường Anh?