Bé Quang 4,5 tuổi

[Khoaiyeu]

Từ ngày biết đến trang web này, tôi như được tiếp thêm sức sống vậy. Và khi tôi vui thì các con cũng vui theo. Suốt buổi tối qua cả nhà vang lên tiếng cười đùa của hai đứa. Chốc chốc tôi lại nghe thấy tiếng Quang hét "Đức ơi, nhìn này" rồi nó làm một động tác nào đó của nhân vật hoạt hình mà chỉ chúng mới biết, rồi cười như nắc nẻ.

Tôi sẽ tham khảo bên bài viết để dạy con. Và hiện tại, tôi đang theo học một khoá phát triển ngôn ngữ cho trẻ có rối loạn tự kỷ, của Hội gia đình tự kỷ phối hợp với Viện nghiên cứu giáo dục tổ chức. Chúng tôi học mỗi tuần một buổi. Mới học một buổi thôi nhưng tôi cũng thấy có nhiều điều bổ ích chị ạ.

Tôi chưa dám hy vọng nhiều là mình sẽ thành công đâu chị ạ, nhưng cứ cố gắng thôi. Tôi sẽ liên tục cập nhật về cháu.

[Nguyen,Anh]

Phần trả lời từ chuyên viên Cùng Nhau Vượt Khó

Chào chị Hiền, có nơi học để dậy cho con, và có thời gian để đi học là điều may mắn, phải không chị? Tôi hy vọng những lớp học này sẽ giúp chị và Quang thật nhiều.

Với Quang, phát triển ngôn ngữ chưa phải là điểm trọng yếu cho bằng phát triển khả năng giao tế. Các em Asperger có khả năng ngôn ngữ không tồi, nhưng giao tế thì yếu. Nếu có thể, chị cho tôi biết về nội dung chương trình mà chị đang tham gia, rồi tôi sẽ giúp thêm nếu thấy những gì Quang cần hỗ trợ. Thế nhé, chị Hiền!

Nguyễn Tường Anh/Nhóm Chuyên Gia TK

[Khoaiyeu]

Chương trình của khoá học là "Phát triển ngôn ngữ giao tiếp cho trẻ tự kỷ".
Mục đích: Sau khoá học học viên có khả năng:
- Đánh giá môi trường phát triển giao tiếp của trẻ
- Đánh giá kỹ năng giao tiếp sớm, khả năng hiểu và diễn đạt ngôn ngữ của trẻ
- Xây dựng mục tiêu phát triển giao tiếp phù hợp với khả năng của trẻ
- Vận dụng một số kỹ năng dạy trẻ phát triển ngôn ngữ giao tiếp: kỹ năng tập trung, bắt chước và lần lượt, kỹ năng chơi, kỹ năng sử dụng tranh ảnh và cử chỉ, kỹ năng xã hội...
- Xây dựng mạng nội dung phát triển ngôn ngữ giao tiếp cho trẻ theo chủ đề
- Phối kết hợp giữa gia đình - nhà trường - giáo viên trong việc phát triển ngôn ngữ giao tiếp cho trẻ.

Trong buổi học đầu tiên, chúng tôi được giúp đỡ để phân tích đánh giá ngôn ngữ của con mình đang ở mức nào so với trẻ phát triển bình thường, được cho một bảng câu hỏi để trả lời, qua đó đánh giá về môi trường giao tiếp của con chung tôi ở nhà, ở trường ra sao. Chúng tôi cũng được trả lời một bảng câu hỏi để tự đánh giá kiểu giao tiếp của mình với con thuộc loại nào, có nhược điểm gì.
Tôi nghĩ tác dụng của buổi học còn tuỳ mức độ nhận thức của mỗi phụ huynh. Tôi cảm thấy buổi học là rất có ích. Nhưng đối với các phụ huynh mới, đang hoang mang sốt ruột và chỉ muốn tìm người giúp cải thiện ngay lập tức vấn đề của con mình,chưa tự tin lắm vào chính mình, thì kết quả cũng hạn chế thôi.
Tôi đưa cả cô giáo dạy cá nhân của con đi học. Giá mà đưa được cả cô giáo ở trường của con thì tốt, nhưng cô không thu xếp được thời gian.

Hôm qua, trong lúc chơi, tôi nghe Đức nói: "Quang bị lừa rồi, ê ê!!!". Quang nói: "Quang không bị lừa. Quang không bị "chết"!".
"Lừa" là khái niệm tôi chưa từng dạy con. Cũng giống như các từ: thắng, thua, vô địch, game over, "chết"... đều là những từ cháu tự nạp trong lúc chơi.
Hình như con tôi có khả năng hiểu được một số khái niệm qua thái độ của người nói. Ví dụ như từ "lừa" này, anh cháu nói và ê cháu nên cháu hiểu thế có nghĩa là cái gì đó đáng chê. Chồng tôi, người không hề có ý nghĩ là phải chon lựa cách nói cho phù hợp với người tự kỷ, vì anh ấy hầu như không hiểu thế nào là tự kỷ, thường nói với con thế này: "Con cứ đi vào chỗ ấy đi, có con chuột đấy", "Con cứ ăn đi, nóng đấy, bỏng lưỡi đấy", "con cứ nắm đuôi con mèo đi, cho nó cắn con đi". Những lời này được nói với thái độ doạ nạt hoặc là trêu chọc, vậy mà lại có tác dụng, cháu lập tức ngừng hành động đó lại đấy.
Vậy thì, không phải lúc nào cũng bài bản mới là tốt, chị nhỉ.

[Nguyen,Anh]

Phần trả lời từ chuyên viên Cùng Nhau Vượt Khó

Chương trình của khoá học là "Phát triển ngôn ngữ giao tiếp cho trẻ tự kỷ".
Mục đích: Sau khoá học học viên có khả năng:
- Đánh giá môi trường phát triển giao tiếp của trẻ
- Đánh giá kỹ năng giao tiếp sớm, khả năng hiểu và diễn đạt ngôn ngữ của trẻ
- Xây dựng mục tiêu phát triển giao tiếp phù hợp với khả năng của trẻ
- Vận dụng một số kỹ năng dạy trẻ phát triển ngôn ngữ giao tiếp: kỹ năng tập trung, bắt chước và lần lượt, kỹ năng chơi, kỹ năng sử dụng tranh ảnh và cử chỉ, kỹ năng xã hội...
- Xây dựng mạng nội dung phát triển ngôn ngữ giao tiếp cho trẻ theo chủ đề
- Phối kết hợp giữa gia đình - nhà trường - giáo viên trong việc phát triển ngôn ngữ giao tiếp cho trẻ.

Tôi hy vọng những chuyên viên giảng dậy khóa này có chuyên viên ngôn ngữ trị liệu vì đây là chuyên ngành của họ. Trên thực tế, có nhiều lắm những sách vở, những buổi huấn luyện... nhưng phụ huynh vẫn có thể bối rối. Điều có cũng dễ hiểu phải không chị, vì chuyên viên ngôn ngữ trị liệu có ít nhất 6 năm trường lớp chỉ để huấn luyện ngôn ngữ. Tuy nhiên, những khóa huấn luyện như trên là cần thiết vì ở đất nước mình chưa có những chương trình chuyên của bộ giáo dục nhằm hỗ trợ trẻ. Trách nhiệm là do cha mẹ gánh hết một mình. Nhưng, vượt khó mà cùng nhau chắc chắn phụ huynh không cô đơn.

Hôm qua, trong lúc chơi, tôi nghe Đức nói: "Quang bị lừa rồi, ê ê!!!". Quang nói: "Quang không bị lừa. Quang không bị "chết"!".
"Lừa" là khái niệm tôi chưa từng dạy con. Cũng giống như các từ: thắng, thua, vô địch, game over, "chết"... đều là những từ cháu tự nạp trong lúc chơi.
Hình như con tôi có khả năng hiểu được một số khái niệm qua thái độ của người nói. Ví dụ như từ "lừa" này, anh cháu nói và ê cháu nên cháu hiểu thế có nghĩa là cái gì đó đáng chê. Chồng tôi, người không hề có ý nghĩ là phải chon lựa cách nói cho phù hợp với người tự kỷ, vì anh ấy hầu như không hiểu thế nào là tự kỷ, thường nói với con thế này: "Con cứ đi vào chỗ ấy đi, có con chuột đấy", "Con cứ ăn đi, nóng đấy, bỏng lưỡi đấy", "con cứ nắm đuôi con mèo đi, cho nó cắn con đi". Những lời này được nói với thái độ doạ nạt hoặc là trêu chọc, vậy mà lại có tác dụng, cháu lập tức ngừng hành động đó lại đấy.
Vậy thì, không phải lúc nào cũng bài bản mới là tốt, chị nhỉ.

Tôi nghĩ Quang có khả năng hiểu thái độ và lời nói khi người khác chê mình. Các em Asperger lại nhậy cảm ở điểm này: các em cầu toàn, và không chịu được khi mình bị chọc ghẹo, chê bai. Quang cũng có khả năng học thêm từ ngữ qua môi trường chung quanh. Con đường khó khăn của Quang đã bớt đi nhiều ổ gà, ổ voi đấy chị ạ.

Ngoài ra, trẻ TK hay Asperger đại đa số chỉ hiểu nghĩa đen. Nghĩa bóng, thành ngữ, ví von... là những gì các em chẳng bao giờ nắm được, mà chỉ học thuộc lòng. Riêng Quang, Quang biết ngưng những hành động mà bố nói theo kiểu bóng gió. Chị hãy nói lại với Quang: "Quang giỏi đấy, bố bảo Quang cứ vào chỗ ấy vì có chuột, mà Quang lại hiểu để không vào." Mục đích là để gợi cho Quang thấy rõ phần nghĩa bóng của ngôn ngữ. Chị cũng nên dậy thêm Quang một vài thành ngữ hay lối nói bóng gió ví von của tiếng Việt mình, và tìm mọi dịp để lưu ý Quang về lối nói này. Khả năng này quan trọng để sau này Quang viết văn, giao tế.

Vì khả năng Quang như thế, tôi lại càng tin rằng Quang Asperger mà không phải tự kỷ. Nếu có thể, từ giờ chị cứ dùng từ Asperger để cùng với các phụ huynh khác xây dựng và giới thiệu về Asperger với cộng đồng chung quanh, chị nhé.

Nguyễn Tường Anh/Nhóm Chuyên Gia TK

[Khoaiyeu]

Chị ơi, tôi không dám nghĩ Quang hiểu được ý bóng gió đâu, chẳng qua là vì thái độ doạ nạt hoặc trêu chọc của bố biểu hiện qua giọng nói rất rõ ràng nên cháu nghi ngờ và dừng hành động đó lại thôi. Nhưng tôi sẽ làm theo lời khuyên của chị, sẽ giải thích cho cháu, chị ạ.
Về khóa học, tôi nghĩ không có chuyên viên ngôn ngữ trị liệu đâu. Tôi chưa từng gặp chuyên viên ngôn ngữ trị liệu nào. Không biết ở VN đã có ngành ấy chưa. Trước kia, nghe các phụ huynh cũ trong Hội gia đình tự kỷ kể lại, các chị ấy đã từng mời được một chuyên gia người Anh là anh Keth giúp đỡ (tôi cho rằng chuyên gia nuớc ngoài là rất tốt, nhưng chuyên gia người Việt thì tiện hơn phải không ạ, chúng ta đang dạy con bằng tiéng Việt). Giảng viên chính của khoá ở bên Viện nghiên cứu giáo dục, chị ấy rất nhiệt tình. Những khoá học như thế này ở Việt nam đã là rất tốt rồi ạ.
Chị ơi, chị làm tôi nhớ đến thầy Nguyễn Văn Thành. Tôi chưa gặp thầy, chỉ đọc sách thôi, nhưng kính phục thầy biết mấy. Khi nghe tin thầy qua đời, hội phụ huynh chúng tôi nhiều người bật khóc. Tấm lòng với các bé tự kỷ của thầy, của chị và các chị trong dự án này thật là đáng trân trọng, chúng tôi sẽ không bao giờ quên.
Chúc chị một ngày làm việc mới thật hiệu quả. Và lại ...rơi nước mắt với một bé nữa, vì bé thành công, chị nhé.

[Nguyen,Anh]

Phần trả lời từ chuyên viên Cùng Nhau Vượt Khó

Chị ơi, tôi không dám nghĩ Quang hiểu được ý bóng gió đâu, chẳng qua là vì thái độ doạ nạt hoặc trêu chọc của bố biểu hiện qua giọng nói rất rõ ràng nên cháu nghi ngờ và dừng hành động đó lại thôi.

Nếu không hiểu ý bóng gió, mà hiểu bố đang trêu chọc mình, Quang đã hơn đa số các bạn Asperger khác nhiều lắm.

Chị ơi, chị làm tôi nhớ đến thầy Nguyễn Văn Thành. Tôi chưa gặp thầy, chỉ đọc sách thôi, nhưng kính phục thầy biết mấy. Khi nghe tin thầy qua đời, hội phụ huynh chúng tôi nhiều người bật khóc. Tấm lòng với các bé tự kỷ của thầy, của chị và các chị trong dự án này thật là đáng trân trọng, chúng tôi sẽ không bao giờ quên.
Chúc chị một ngày làm việc mới thật hiệu quả. Và lại ...rơi nước mắt với một bé nữa, vì bé thành công, chị nhé.

Tôi biết đến thầy Thành cũng chỉ qua những bài viết thôi chị ạ. Thầy có công lớn trong việc khơi dậy mối nhận thức của mọi người về tự kỷ tại VN. Tiếc là Thầy không còn. Hy vọng sẽ còn nhiều, nhiều, nhiều những tấm lòng như Thầy. Cám ơn lời chúc của chị nhé.

Nguyễn Tường Anh/Nhóm Chuyên Gia TK

[Khoaiyeu]

Vui quá chị ạ, tối qua trong lúc cao hứng tôi hát nghêu ngao vài câu, Quang nhìn mẹ rồi nói rành rọt: "Mẹ hát linh tinh gì thế?". Khoái chí, tôi hát to hơn, nó quát to hơn. Tôi nói: "mẹ vui thì mẹ hát linh tinh", nó bảo: "Đùm điêm!" (ngọng đấy, có nghĩa là "đừng điên"). Từ "Điên" này nó hay dùng lâu nay, sau kinh nghiệm đau thương ở trường, chắc hẳn nó đã bị bạn nào đó mắng là điên rồi, về nhà ai nói gì sai ý nó, nó mắng luôn là "điên à". Thôi, để từ từ dạy con về lễ độ sau, cứ để nó hiểu nghĩa từ mới đã, chị nhỉ.
Sau đó cả nhà chơi trò khám bệnh. Đức làm bác sĩ, Quang làm y tá, bố mẹ và bác giúp việc là bệnh nhân. Quang đi hỏi từng người là đau ở đâu, rồi chạy đến "báo cáo" đầy đủ với bác sĩ (hỏi được người nào đến báo người đấy thôi, nó chưa nhớ được 3 người 3 bệnh một lúc). Bác sĩ sẽ khám, tiêm, cho uống thuốc, còn Quang phải giữ tay người bệnh, phải an ủi nếu người bệnh rên la khóc lóc...
Có lẽ việc chúng tôi không có điều kiện kinh tế khá giả cũng là điều hay. Cả nhà sống trong một căn nhà rất nhỏ, trong một khu tập thể cũng rất nhỏ, đầy ắp người, và trẻ con thì chạy vô tư từ nhà nọ sang nhà kia suốt. Quang chẳng bao giờ phải ở một mình. Tôi cũng không cần cấm đoán chặt chẽ việc xem tivi và chơi game trên máy tính của anh em nó, bởi vì khi chúng chơi, trẻ con hàng xóm kéo đến bu quanh, bàn tán bình loạn với nhau om sòm, thể hiện đủ kiểu cảm xúc. Mỗi khi chơi ở sân chung của khu nhà, bao nhiêu thứ đập vào mắt: cái vòi nước chảy, mùi nấu nướng, con mèo hàng xóm đẻ con, cái cây hôm qua có nụ, hôm nay có hoa... Nếu tôi theo ABA thì chịu, chẳng có góc nào yên tĩnh cả. Cũng may cháu tiến bộ, nếu không tôi sẽ ân hận lắm vì đã không quyết tâm theo một chương trình chặt chẽ như ABA.

[Nguyen,Anh]

Phần trả lời từ chuyên viên Cùng Nhau Vượt Khó

Vui quá chị ạ, tối qua trong lúc cao hứng tôi hát nghêu ngao vài câu, Quang nhìn mẹ rồi nói rành rọt: "Mẹ hát linh tinh gì thế?". Khoái chí, tôi hát to hơn, nó quát to hơn. Tôi nói: "mẹ vui thì mẹ hát linh tinh", nó bảo: "Đùm điêm!" (ngọng đấy, có nghĩa là "đừng điên"). Từ "Điên" này nó hay dùng lâu nay, sau kinh nghiệm đau thương ở trường, chắc hẳn nó đã bị bạn nào đó mắng là điên rồi, về nhà ai nói gì sai ý nó, nó mắng luôn là "điên à". Thôi, để từ từ dạy con về lễ độ sau, cứ để nó hiểu nghĩa từ mới đã, chị nhỉ.
Sau đó cả nhà chơi trò khám bệnh. Đức làm bác sĩ, Quang làm y tá, bố mẹ và bác giúp việc là bệnh nhân. Quang đi hỏi từng người là đau ở đâu, rồi chạy đến "báo cáo" đầy đủ với bác sĩ (hỏi được người nào đến báo người đấy thôi, nó chưa nhớ được 3 người 3 bệnh một lúc). Bác sĩ sẽ khám, tiêm, cho uống thuốc, còn Quang phải giữ tay người bệnh, phải an ủi nếu người bệnh rên la khóc lóc...

Chị tiếp tục dậy cháu bằng những tình huống thật nhé, nhất là những lúc biết thông cảm, an ủi người khác.

Có lẽ việc chúng tôi không có điều kiện kinh tế khá giả cũng là điều hay. Cả nhà sống trong một căn nhà rất nhỏ, trong một khu tập thể cũng rất nhỏ, đầy ắp người, và trẻ con thì chạy vô tư từ nhà nọ sang nhà kia suốt. Quang chẳng bao giờ phải ở một mình. Tôi cũng không cần cấm đoán chặt chẽ việc xem tivi và chơi game trên máy tính của anh em nó, bởi vì khi chúng chơi, trẻ con hàng xóm kéo đến bu quanh, bàn tán bình loạn với nhau om sòm, thể hiện đủ kiểu cảm xúc. Mỗi khi chơi ở sân chung của khu nhà, bao nhiêu thứ đập vào mắt: cái vòi nước chảy, mùi nấu nướng, con mèo hàng xóm đẻ con, cái cây hôm qua có nụ, hôm nay có hoa... Nếu tôi theo ABA thì chịu, chẳng có góc nào yên tĩnh cả. Cũng may cháu tiến bộ, nếu không tôi sẽ ân hận lắm vì đã không quyết tâm theo một chương trình chặt chẽ như ABA.

Có gạo mình nấu cơm, có bột mình làm bánh, chị nhỉ. Điều kiện kinh tế thế nào, mình cũng vẫn có cách dậy con, hỗ trợ con. Chị không cần ân hận vì đã không theo ABA. Theo kinh nghiệm của tôi, ABA có hiệu lực tích cực với những bé TK dạng nặng. Còn Quang là Asperger, lại là dạng nhẹ của Asperger. Không cần phải là ABA đâu. Chị tìm hiểu TEACHH xem.

Có gì vui, chị kể cho diễn đàn nghe nhé.

Nguyễn Tường Anh/Nhóm Chuyên Gia TK

[Khoaiyeu]

Chị à, hôm nay tôi học buổi thứ hai khoá học phát triển ngôn ngữ của tôi.
Kiến thức hôm nay không có gì đặc biệt với một phụ huynh cũ là tôi. Còn với nhóm phụ huynh mới, họ có rất nhiều câu hỏi muốn được giải đáp. Buổi học hôm nay biến thành buổi trao đổi kinh nghiệm giữa phụ huynh cũ và phụ huynh mới.
Tôi cảm thấy vui vì đã trả lời được nhiều thắc mắc cho phụ huynh mới, và động viên được họ vài phần. Nhiều người đã xin số điện thoại của tôi để tiện trao đổi tiếp. Thực sự tôi đã được các phụ huynh trước đây giúp đỡ rất nhiều, nên cảm thấy vui khi lại giúp đỡ được người khác.
Chúc chị thêm một ngày vui và làm việc hiệu quả.

[Khoaiyeu]

Quang hôm nay cắt tóc. Ngắm nghía mãi trước gương.
Mẹ bảo: ""Thằng đầu trọc kìa". Quang: "không phải đầu trọc, mà là đầu đẹt (đẹp)"