Nhà mình nuôi vài con gà, vừa làm thú cưng vừa lấy trứng organic ăn. Mình quây chúng lại ở khoảng vườn sau nhà. Dạo gần đây, có một bạn gà hay bay ra ngoài. Mỗi lần bạn bay ra thì hay lại phòng làm việc đứng đơl, rồi mình ra cho bạn ăn.
Đây là 5 bạn gà của mình nuôi sau vườn:
Vậy là mình vô tình reinforce cái hành vi đó, hèn gì càng ngày bạn càng vượt rào càng nhiều lần trong ngày . Cho nên mình quyết định ra kế hoạch can thiệp hành vi.
Kế hoạch 1:
Mỗi lần bạn gà ra, mình sẽ mang thức ăn cho các bạn gà còn lại bên trong rào ăn . Bạn gà này không ăn được, sẽ biết là không nên vượt rào ra ngoài. Tuy nhiên kế hoạch này vi phạm đạo đức, vì không nên dùng bữa ăn để can thiệp hành vi (giống như phạt không cho HS ăn trưa).
Kế hoạch 2:
Mỗi lần bạn gà ra, tới cửa phòng mình thì vờ bạn đi, coi như đây là hành vi gây chú ý . Kế hoạch này cũng không được vì bạn sẽ đi vệ sinh ngay ở cửa phòng.
Kế hoạch 3:
Mỗi lần bạn gà ra, mình sẽ đợi N giây (N là số nguyên tố ngẫu nhiên), rồi mới mang thức ăn ra . Mình sẽ ném thức ăn bên trong hàng rào, để bạn đứng ngoài cuống cuồng lên vì không vào trong rào ăn với các bạn được . Khi bạn hoảng rồi, mình mở cửa rào cho bạn vào, và để dành đồ ăn cho bạn riêng.
Khi làm Kế hoạch 3, hành vi bay ra vượt vào của bạn gà giảm đi, nhưng vẫn xảy ra vài lần trong ngày. Mình nghĩ là bạn gà muốn tương tác, nên mỗi ngày mình tự chủ ra chỗ nuôi gà vài lần, mang thức ăn ra cho các bạn ăn (bên trong rào thì có cám gà rồi, nhưng gà thích ăn thêm rau, bánh mì ...).
Với kế hoạch 3+ này, mọi việc tốt hẳn lên . Bạn gà không còn bay ra, vì bạn biết là mình sẽ ra ngẫu nhiên thưởng thức ăn cho bạn. Vậy là mình thành công mỹ mãn, tự đắc cho mình là biết can thiệp hành vi cho gà.
Rồi chiều nay, mình có Eureka moment, nhận ra một điều . Các bạn biết là gì không ?
Mình nhận ra xưa nay không phải là mình can thiệp cho gà, mà chính các bạn gà đang dùng operand conditioning của Skinner can thiệp cho mình. Ngày xưa chúng phải đi tìm mình mới được ăn, nay thì mình phải mang ra cho chúng . Nhìn chúng vui vẻ đi lại bên trong hàng rào, cặp mắt vàng đục liếc liếc như kiểu: "Hà hà, gà chúng mình can thiệp hành vi cho Thầy Phi thành công rồi" mà vừa tức, vừa buồn cười.