Thân chào Bác Tường Anh và nhóm chuyên gia giáo dục đặc biệt CCM
Đầu tiên, cho mẹ cháu (không biết tuổi tác thế nào nên cho mẹ cháu xưng hô vậy cho tiện) gửi lòng biết ơn sâu sắc đến Nhóm CGGDĐB nói chung và Bác Tường Anh nói riêng. Từ lúc trong lòng canh cánh nổi niềm về bệnh tật của con, thì đây lần đầu tiên mẹ cháu có được sự chia sẽ vừa có tính chuyên môn vừa có sự đồng cảm. Khi nhận thấy sự bất thường trong phát triển của con, mẹ cháu chia sẽ chuyện này với rất nhiều người- họ hàng, bạn bè ..., không nhiều người biết về căn bệnh này, những người hiểu biết chút ít thì cũng chỉ biết lắng nghe và sau đó thì kết luận rằng: Mẹ quá lo nên khi nào cũng nhìn con thấy bệnh. Thậm chí ba cháu và cả cô giáo của cháu cũng cho rằng mẹ cháu hơi cường điệu về căn bệnh của con mình. Vì vậy mẹ cháu rất cô đơn trong việc nỗ lực tìm cách chữa bệnh cho con. Nhưng hôm nay thì mẹ cháu không còn cô đơn, đã không còn bơ vơ lạc lỏng trên con đường khó khăn này. Nhiều lúc, mẹ cháu rất buồn và chán nản khi thấy con như vây, nhưng vào forum này, mẹ cháu mới thấy sự vĩ đại của tấm lòng người mẹ có con TK và điều đó làm mẹ cháu mạnh mẽ hơn rất nhiều. Quay lại chuyện của cháu:
Để biết bé có hiếu động thiếu chú ý không, có thể chẩn đoán qua việc bé ngồi không yên, không tập trung vào món gì lâu (bao lâu thì tùy độ tuổi: 2 tuổi thì ngắn hơn 7 tuổi). Bên cạnh thiếu chú ý hiếu động, trẻ con còn có thể chậm nói và có hành vi hư hỗn. Ngoài ra, nếu có thêm những khó khăn khác về cảm giác, nhận thức, vận động..., các chuyên gia/bác sĩ sẽ nhìn đến những loại rối loạn khác. Ở đây, các bác sĩ đều kết luận ADHD mà không nói đến tự kỷ. Có thể con bạn có rối loạn ngôn ngữ do bạn mô tả bé không nói rõ (rối loạn phát âm) và câu cú không chuẩn xác (rối loạn cách nói). Riêng nhận thức, tôi không thấy bạn nói gì về chẩn đoán của bác sĩ. Thực sự thì nhận thức nằm bên lãnhvực của giáodục hơn là y khoa.
Mẹ cháu lượt sơ tình hình phát triển của cháu để bác có thêm thông tin nhận định cháu có bị ADHD hay không ? và nặng nhẹ đến mức nào?
Từ lúc sinh ra cho đến 2,5 tuổi cháu phát triển bình thường như bao đứa trẻ khác ngoại trừ khả năng nói, còn về cảm giác, nhận thức, vận động đều OK ( cháu đạp xe được lúc 15 tháng -khoảng 1 tháng sau khi đi vững vàng, không có dấu hiệu của TK.
Đến khi đi học mẹ cháu mới bắc đầu lờ mở nhận ra con mình không bình thường, cụ thể là: cháu không tô màu theo đúng yêu cầu của cô giáo ( chắc là do tay chân vụng về), Cháu không đọc thuộc bài thơ, hay bài hát cô vừa mới dạy ( chắc là không tập trung) trong lúc 2/3 các bạn trong lớp làm được điều đó. Đi học về mẹ hỏi: hôm nay cô giáo dạy gì thì con bảo không biết, ăn gì? thì có khi biết tên món ăn thì nói- không biết thì không nó- chứ không diễn tả món ăn đó như thế nào? màu gì? ăn nó ra sao? mẹ hỏi cô có nói gì con không? thì cháu bảo: cô chỉ nói "Nhân ngồi yên". Về sau các lớp lớn hơn thì cháu cũng biết diễn tả nhiều hơn nhưng cứ như là chậm phát triển ấy ( trong ngôn ngữ thôi), chứ còn về mặt vận động, logic học và cảm nhận thì cháu bình thường, thậm chí là lanh hơn những đứa bạn cùng trang lứa.
Ví dụ: Đi xe đạp rất giỏi nhé ( trong khi những đứa trẻ khác còn sợ hải khi ngồi lên xe thì bé đạp vèo vèo, lạng lách đủ các kiểu, khi chơi đá bóng, cháu biết lừa như thế nào để vào được khung thành và mặt dù rất muốn được công nhận thành tích cá nhân nhưng trong trường hợp xét thấy không thể làm bàn được từ vị trí của mình thì cháu cũng biết đưa banh cho đồng đội.
Học hỏi rất nhanh về cách thức thao tác món đồ chơi, lắp ráp hoặc tháo rời, tuy nhiên thường thì bé bắc chước người lớn làm hoặc là tự làm chứ không nhìn theo hướng dẫn, luôn nôn nóng làm tắc mọi chuyện cho nhanh chứ không theo trình tự như hướng dẫn. Nếu quy trình đơn giản thì ok nhưng phức tạp hơn một chút thì hay nản chí.
Có tính suy luận: ví dụ: về nhà thấy có đôi dép lạ thì hỏi ngay nhà mình có ai vậy? hoặc thấy võ hộp đồ chơi lạ thì biết ngay ai đó đem đồ chơi đến cho mình....
Rất nhạy cảm: khi mẹ vui hay buồn con đều hỏi thăm. Khi ba la mẹ con ôm chầm lấy mẹ mà khóc ( lúc 3 tuổi ) giờ thì lấm lét đứng nhìn- không nói gì nhưng con thích bênh mẹ hơn- nói chung là con rất tình cảm. Con rất hiếu động, đứng ngồi không yên lăng xăng chạy đi chạy lại, lấy cái này, vứt cái kia. mức độ hiếu động giảm dần khi cháu lớn hơn.
Vào thời gian đó, mẹ cháu cũng có đem con đến BV Nhi Đồng II khám tâm lý nhưng BS bảo là bình thường, chỉ hơi chậm nói , mẹ cố gắng luyện tập thêm cho con nói. Thế rồi trong thời gian này bé lại có chứng bệnh viêm amidan và VA phì đại, BS TMH cho hay, do việc phì đại Amidal làm cho bé có khó khăn trong việc phát âm và nói . Thêm vào đó là do do tâm lý không chấp nhận con mình bị khiếm khuyết ( mà thật ra nó chỉ hiếu động và nói ngọng nghịu làm người nghe khó hiểu thôi chứ có gì khác thường đâu nhỉ) nên mình cứ tin lời BS TMH và cố gắng lờ đi cái cảm giác con mình KHÔNG BÌNH THƯỜNG. Và thế là mẹ cháu cứ để bệnh của con trôi qua trong thời gian vàng ngọc của tuổi mầm non mà không hề có sự can thiệp hay hỗ trợ nào.
Những điều mẹ cháu kể trên đây là thời gian từ lúc đi học (2,5t) cho đến trước khi vào lớp 1 (6t)
Khi cháu vào lớp một thì cháu có những tiến bộ rỏ rệt về tăng động- ví dụ như là: muốn ra khỏi lớp con không còn chạy một mạch như trước nửa mà từ từ đi. Không đi linh tinh, lang tang trong giờ học, ít ngắt lời người khác nói, muốn nói phải giơ tay....( những behavior mà cô giáo dạy và mẹ rèn mỗi ngày) tuy nhiên, khi tập trung làm chuyện gì đó như học bài, xem TV chẳn hạn thì tay chân vẫn cứ không yên, bứt cái này vặt cái nọ.
Ngoài giờ học ở trường ra ( từ 8 am- 4pm) mỗi tối mẹ cháu bắc vào ngồi bàn học khoảng 1 h nhưng thường thì kéo dài 1h30 vì phải đi toilet, phải uống nước, phải..., . Sự luyện tập này bắc đầu từ tháng sáu nhưng đến nay nếu không dụ dỗ, hứa hẹn, dọa nạt, gào thét thì không bao giờ tự động vào bàn học. Vào học rồi thì cứ lấy viết vẽ linh tinh chứ không tập trung vào học, đôi khi vừa mới viết chưa xong một từ lại nói linh tinh cái gì không ra cái gì hoặc tay chân lại mâm mê thứ gì đó thường là đồ chơi hay thậm chí là mẫu giấy vụn...nếu nói thực sự ngồi yên không được 5 phút, thậm chí vừa mới nhắc nhở con ngồi ngoan để học thì 30" sau con đã ngẩng đầu lên nói này nói kia, mà những câu chuyện đó chẳng hề ăn nhập với bài tập đang làm, nói chung hay lo ra chứ không chú tâm vào học.
Nếu lúc nào cháu khỏe và vui ( được mẹ khen - tinh thần sảng khoái) thì cháu học cũng không đến nổi nào- có thể đọc được truyện ngắn đơn giản với vốn từ đã được học. Tuy nhiên khi không thích học hay bực mình thì cháu không tài nào đọc được, một từ đơn giản cứ lập đi lập lại nhưng cháu không thể nhớ nổi, vừa mới đọc dòng trên lại quên ngay ở dòng dưới, thậm chí là trong cùng một câu có 2 từ, từ trước đọc được ( do đoán) từ sau giống i chang nhưng không đọc được.) Rất khó khăn trong việc phát âm r, tr.
Về viết thì so với các bạn cháu viết cũng khá, nhưng cũng có lúc- khi mẹ ngồi kèm bên thì viết rất đẹp, nhưng bài vở ở trường thì viết xấu hơn. Chỉ có điều, cháu nói từ đó được sử dụng nhiều trong cách dùng câu, nói hàng ngày , đọc được nhưng cháu viết không được. Ví dụ: He is my best friend/ Do you go to school today? Best friend hay school thì quá quen thuộc nhưng khi đọc lên cháu không viết được và thậm chí viết rồi và viết lại nếu không nhìn chữ đó thì vẩn không viết được. Cháu không nhờ trật tự của các từ và hay nhầm lẫn giữa chữ b và d, P và q.
Ngoài những hành vi hiếu động thiếu chú ý và chậm Phát triễn NN ra cháu không có thái độ hư hổn nào, tuy nhiên lâu lâu vẫn có đánh bạn ( chuyện này thì bình thường ở trè con mà) Những hoạt động làm cháu tập trung nhất là coi phim ( hoạt hình) và chơi game ( ngôn ngữ)- ngồi bao lâu cũng được. mặt dù coi phim thì tung hứng tay chân vẫn khua liên tục- hoặc đến những đoạn gây cấn thì cứ nhảy cẩng lên ( mặt dù phim đó đã coi không dưới 10 lần).
Trở lại vấn đề "tin bác sĩ", bạn đã có những câu hỏi rất tốt cho chúng tôi. Sao bạn không hỏi bác sĩ của bé? Thí dụ, có phản ứng phụ, nhưng phản ứng phụ là gì? Làm sao để biết loại thuốc này hợp với bé? Tôi sẽ thấy bé phản ứng ra sao ngay sau khi uống thuốc?
Việc BS tư vấn không tới nơi và áp đặc cách chữa trị là tình hình chung ở VN, BS ít có cơ hội giải thích cho bố mẹ biết, tại sao phải như thế này hoặc thế kia... Thật ra, mỗi lần đi khám cho con mẹ cháu muốn hỏi nhiều lắm nhưng BS bận rộn, bệnh nhân đông nên nhu cầu được hỏi là điều xa xỉ.
Mẹ cháu không phải là không tin bác sĩ mà không cho con uống thuốc nhưng mẹ cháu muốn cháu được thẩm định một cách chính xác trước khi bắc đầu quá trình điều trị lâu dài, vì việc dùng thuốc phải có tính thường xuyên. Thà chậm một tý nhưng chắc hơn.
1. Ngôn ngữ: bé có rối loạn ngôn ngữ cả hai dạng phát âm và cách bày tỏ.
Đây là vấn đề lớn nhất của con, tội nghiệp con lắm. đôi khi chơi với bạn nói với bạn, bạn không hiểu nên con cứ bị bạn bỏ rơi. Nói chuyện với người lớn, người lớn không hiểu cứ hỏi lại làm bé không tự tin trong việc diễn đạt ý mình muốn nói- rồi từ đó không muốn nói nửa. Dạo này, con hay dùng viết vẽ lên giấy để minh họa cho câu chuyện mình kể nhưng nó cũng chẳng cải thiện được gì. không hiểu tại sao nửa những lúc đó con cũng tập trung lắm vì muốn làm cho mẹ hay ai đó hiểu điểu con muốn nói.
2. Tăng động: nếu bạn tập được tăng động, lẽ ra bạn phải tập được tình trạng thiếu chú ý. Nhớ đừng đánh đập dọa nạt để bắt con ngồi yên. Con phải thấy rằng ngồi yên có lợi (có thưởng, được khen...).
Tập được tăng động một phần là nhờ cô giáo ( đây là behavior của học sinh) và mẹ rèn thêm mỗi ngày nên con không còn chạy ào đi khi muốn di chuyển đến vị trí khác, biết đợi đến lượt mình, giảm việc chen ngang khi người khác nói, không đi linh lang tang không có chủ đích.... Nhưng sao tình trạng thiếu chú vẫn không cải thiện được. Hay là chắc mẹ cháu không sử dụng đúng kỹ thuật hay sao ấy, cái này chắc phải nhở chuyên gia thôi.
3. Nếu cuối tuần bé tăng động hơn đầu tuần, có thể môi trường đang làm cho bé mệt. Có thể tai bé rất thính (phần lớn các em này thính tai vô cùng), và những ồn ào náo nhiệt của trường lớp làm bé mệt tai. Khi đó, thường thì trẻ sẽ la to, hát nghêu ngao, khóc gào để chắn những âm thanh ồn ào ấy. Có thể những bài vở của lớp dồn dần dần từ thứ 2 đến thứ 6 khiến khả năng cố gắng của bé cạn vào cuối tuần. Khi cạn, bé không làm bài nữa, mà ngồi yên thì chán nên bắt đầu động đậy chân tay, chạy chỗ này chỗ kia, thò tay lấy cái này cái kia... Điều bạn nên làm là để ý xem có những hoạt động nào của lớp thì con ngồi yên luâ hơn, hoạt động nào thì con táy máy nghịch ngợm, giờ nào con tỉnh táo ngoan ngoãn, giờ nào con không vâng lời...
Đúng là bé không thích ồn ào, khi con ở trong mt ồn ào là bệnh con nặng thêm. Những lúc, mệt mõi thiếu ngủ thì tình hình càng tồi tệ hơn. Ở trong lớp, nghe cô giáo bảo, chỉ có giờ tập viết là cháu hay lo ra thôi chứ các giờ khác cháu ngoan. Nhưng ở nhà mẹ thấy cháu chỉ muốn chơi chẳng thích học gì.
Kết luận, con của bạn cần được thẩm định không chỉ rối loạn thiếu chú ý. Tri thức, ngôn ngữ, hành vi nữa bạn ạ. Bạn cũng nên để ý lại xem khả năng cầm bút cầm kéo, khả năng chạy nhảy, khả năng tự chăm sóc bản thân của con ra sao.
Mẹ cháu rất muốn thẩm định tấc cả những rối loạn như bác đề nghị. Vậy khi nào thì nhóm chuyên gia CCM sang Vn và thực hiện thẩm định. Hồ sơ và thủ tục thẩm định thực hiện ntn thì nhờ bác tư vấn luôn nhé.
MỘt lần nửa cám ơn về sự lắng nghe và chia sẽ này.
Thân ái